Często gdy potencjalny przedsiębiorca myśli się  o założeniu biznesu, bierze pod uwagę branżę transportową. Nic w tym dziwnego.  Bez możliwości swobodnego pokonywania odległości przez ludzi i towary nie sposób wyobrazić sobie funkcjonowania  współczesnej gospodarki. Jednak większość osób wybiera transport samochodowy.

Zdecydowanie z boku stoi transport kolejowy. Tymczasem rozpoczęcie działalności gospodarczej w tym zakresie jest możliwe, choć spełnić trzeba dość wyśrubowane wymagania. Właściwe przepisy  dotyczące procedury licencjonowania transportu kolejowego znajdziemy w ustawie z 28 marca 2003 o transporcie kolejowym.

Zdobądź dokument

Przede wszystkim działalność gospodarcza polegająca na wykonywaniu przewozów kolejowych osób lub rzeczy podlega licencjonowaniu. Oznacza to, że  jest ona reglamentowana. Nie można rozpocząć jej wykonywania bez uprzedniego zdobycia licencji – dokumentu stwierdzającego, że dany podmiot spełnia ustawowe warunki do wykonywania tego typu działalności.

Licencję, co do zasady, wydaje się na czas nieokreślony. Jednak w razie zawieszenia lub cofnięcia licencji z powodu niespełniania wymagań dotyczących wiarygodności finansowej prezes Urzędu Transportu Kolejowego (organ właściwy do udzielania, odmowy udzielania, zmiany, zawieszania lub cofnięcia licencji) może wydać licencję tymczasową na przeprowadzenie zmian w przedsiębiorstwie, pod warunkiem że nie będzie to zagrażać bezpieczeństwu prowadzonej działalności.

Licencja tymczasowa jest ważna nie dłużej niż przez sześć miesięcy od dnia jej wydania. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie lub cofnięcie licencji następuje w drodze decyzji. Trzeba zaznaczyć, że prezes UTK odmawia udzielenia licencji, cofa licencję, zawiesza licencję lub zmienia jej zakres ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwo państwa albo inny ważny interes publiczny.

Przykład

Pan Jan Kowalski doszedł do wniosku, że pociągi osobowe na trasie Warszawa – Skierniewice kursują nieregularnie. Ocenił, że będzie w stanie świadczyć usługi o wyższej jakości i jeszcze na tym zarobi.

Aby urzeczywistnić te plany, nie wystarczy jego wewnętrzne przekonanie, posiadany tabor i dostęp do infrastruktury. Najpierw musi zdobyć licencję.

Kto może dostać zgodę prezesa

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego nie może odmówić udzielenia licencji, z zastrzeżeniem art. 51, jeżeli przedsiębiorca ubiegający się o jej przyznanie spełnia wymagania dotyczące:

• dobrej reputacji;

• wiarygodności finansowej;

• kompetencji zawodowych;

• dysponowania taborem kolejowym;

• odpowiedzialności cywilnej.

Wymagania dotyczące dobrej reputacji uznaje się za spełnione, jeżeli członkowie organu zarządzającego osoby prawnej, osoby prowadzące sprawy spółki w spółce jawnej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, a w przypadku innego przedsiębiorcy  osoby prowadzące działalność gospodarczą nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa umyślne: przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, środowisku lub prawom osób wykonujących pracę zarobkową oraz przestępstwa skarbowe.

Finansowa wiarygodność

Przedsiębiorca jest  wiarygodny finansowo, gdy jest w stanie wykazać, że ma zdolność do wypełnienia rzeczywistych i potencjalnych zobowiązań  przez okres 12 miesięcy od dnia udzielenia licencji. W tym celu ubiegający się o licencję przedsiębiorca powinien przedstawić w szczególności:

• sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta, oraz aktualną sytuację finansową w przypadku gdy prowadził działalność gospodarczą w ostatnim roku przed dniem złożenia wniosku o udzielenie licencji;

• zestawienie przepływów pieniężnych dla roku, w którym ubiega się o licencję, i planowane zestawienie przepływów dla roku kolejnego;

• potwierdzenie stanu rachunku bankowego oraz pozostałe zabezpieczenia majątkowe zobowiązań;

• dane dotyczące planowanych wydatków związanych z podjęciem licencjonowanej działalności.

Uwaga!

Prezes UTK może odmówić udzielenia licencji przedsiębiorcy, który doprowadził do znacznych zaległości publicznoprawnych.

Jakie kwalifikacje

Przedsiębiorca ma kompetencje zawodowe, gdy:

• posiada lub zobowiąże się, że będzie posiadał organizację zarządzania umożliwiającą sprawowanie właściwego nadzoru nad licencjonowaną działalnością oraz nad przestrzeganiem bezpieczeństwa w transporcie kolejowym;

• oświadczy, że zatrudni pracowników odpowiadających za bezpieczeństwo ruchu kolejowego mających wymagane kwalifikacje.

Nie jest więc konieczne, aby sam przedsiębiorca miał kompetencje z zakresu bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Wystarczy, że ma odpowiednich ludzi.

Jaki tabor

Wymagania dotyczące  taboru kolejowego uznaje się za spełnione, gdy przedsiębiorca:

• dysponuje bądź zobowiąże się do dysponowania pojazdami kolejowymi, w tym wagonami i lokomotywami kolejowymi;

• utworzy lub zobowiąże się do utworzenia z dniem rozpoczęcia działalności systemu utrzymania i obsługi pojazdów kolejowych.

Zabezpieczenie lub ubezpieczenie

Wymagania dotyczące odpowiedzialności cywilnej uznaje się za spełnione, gdy ubiegający się o udzielenie licencji przedsiębiorca posiada zabezpie-czenie roszczeń majątkowych związanych z prowadzoną działalnością lub zobowiąże się do dokonania ubezpieczenia działalności objętej licencją.

Ustawodawca stanął więc na stanowisku, że licencje mogą otrzymać te podmioty, które gwarantują uczciwe prowadzenie działalności, posiadają odpowiednie środki finansowe, dają rękojmię bezpieczeństwa ruchu kolejowego, dysponują odpowiednim taborem oraz gwarantują możliwość zadośćuczynienia z tytułu ewentualnej odpowiedzialności cywilnej.

Licencji udziela się na pisemny wniosek przedsiębiorcy. Składa się go za pośrednictwem poczty lub bezpośrednio w siedzibie Urzędu Transportu Kolejowego  >patrz ramka.

Treść licencji i opłaty

W licencji określa się w szczególności:

•  numer ewidencyjny;

• organ, który udzielił licencji;

•  datę udzielenia licencji;

•  podstawę prawną;

• przedsiębiorcę, jego siedzibę i adres;

•  rodzaj przewozów.

Za udzielenie licencji i licencji tymczasowej prezes UTK pobiera opłatę w wysokości nie wyższej niż równowartość w złotych 2  tys. euro (obowiązujące rozporządzenie ministra infrastruktury określa wysokość opłaty na 1,75 tys. euro), ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu udzielenia licencji.

Na wniosek przedsiębiorcy, złożony wraz z wnioskiem o udzielenie licencji, opłata za udzielenie licencji albo licencji tymczasowej rozkładana jest na dwie raty uiszczane w następujący sposób:

• 50 proc. opłaty  po doręczeniu zawiadomienia o udzieleniu licencji albo licencji tymczasowej;

• 50 proc. opłaty  w terminie sześciu miesięcy od dnia udzielenia licencji, a w przypadku udzielenia licencji tymczasowej  nie później niż 30 dni przed upływem terminu ważności tej licencji.

Uwaga!

Opłatę uiszcza się, na rachunek bankowy UTK, w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia zawiadomienia o udzieleniu licencji albo licencji tymczasowej.

Co we wniosku

Pisemny wniosek powinien zawierać:

• nazwę przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres;

• numer w rejestrze przedsiębiorców albo ewidencji działalności gospodarczej;

• numer identyfikacji podatkowej (NIP);

• imiona i nazwiska osób uprawnionych do występowania w imieniu przedsiębiorcy;

• określenie przedmiotu i zakresu wykonywania działalności, na którą ma być udzielona licencja.

Do wniosku (są rozpatrywane według kolejności ich złożenia) należy dołączyć także:

• dokumenty potwierdzające posiadanie zabezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej,

• zaświadczenie albo oświadczenie o niekaralności osób, o których mowa w art. 47 ust. 2 ustawy,

• informacje o:

– dotychczasowej działalności przedsiębiorcy,

– toczących się postępowaniach: upadłościowym, układowym, ugodowym lub likwidacyjnym wobec przedsiębiorcy;

• szczegółowe dane dotyczące:

– typów posiadanych pojazdów kolejowych,

– kwalifikacji pracowników odpowiedzialnych za bezpieczeństwo przewozów kolejowych oraz szczegółowe dane dotyczące szkolenia tych pracowników.

Oświadczenie, o którym mowa powyżej, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Przed podjęciem decyzji o wydaniu licencji organ ją wydający może wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia, w wyznaczonym terminie, brakującej dokumentacji (niedochowanie terminu określonego w wezwaniu skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozstrzygnięcia).

Komentuje Piotr Rogowiecki, ekspert Pracodawcy RP

Zasady obowiązujące przy rozpoczynaniu działalności  gospodarczej polegającej na przewozach kolejowych są proste. Państwo określiło wymagania, które należy spełnić, aby prowadzić  taki kolejowy biznes.

Przede wszystkim otrzymanie licencji jest dowodem na to, że przedsiębiorca uczynił zadość ustawowym wymaganiom i może wkroczyć na  transportowe tory. Ustawodawca nie stawia  trudnych do pokonania przeszkód. Podszedł  racjonalnie do sprawy i uznał, że głównym celem  jest zapewnienie bezpieczeństwa ruchu.

To nie dziwi, jeśli weźmie się pod uwagę naturalnie występujące w ruchu kolejowym zagrożenia. Natomiast barierą w wejściu na rynek kolejowy jest wysoki kapitał potrzebny do rozpoczęcia działalności, konieczny jest tabor i infrastruktura towarzysząca. W tym kontekście wymogi formalne schodzą na dalszy plan.