[b]– W 1992 r. zarejestrowałem działalność gospodarczą i wybrałem opodatkowanie na zasadach karty podatkowej. Zawiesiłem ją jednak w 2001 r. i od tamtej pory nie uzyskiwałem z tego tytułu przychodów. Przez cały czas pracuję na umowę o pracę. Składam zeznania roczne wspólnie z żoną. Niedawno urząd skarbowy wszczął wobec mnie czynności sprawdzające. Jak mnie poinformowano, nie miałem prawa rozliczać się wspólnie z żoną od 2003 r., skoro nie zlikwidowałem działalności gospodarczej ani nie zrezygnowałem z karty podatkowej. Zasugerowano zatem skorygowanie rozliczeń rocznych od 2003 r. Czy słusznie?[/b] – pyta czytelnik.

W świetle przepisów prawa i orzecznictwa sądowego, które w zasadzie niemal jednolicie interpretuje ustawy na korzyść podatników, w takich przypadkach jak ten, o którym pisze czytelnik, urząd skarbowy nie ma raczej podstaw do sugerowania takiego działania.

[srodtytul]Zmiana treści przepisu[/srodtytul]

Organ odwołał się tu do brzmienia art. 6 ust. 8 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o PIT[/link], zgodnie z którym prawo do wspólnego rozliczenia nie przysługuje małżonkom, jeżeli choć do jednego z nich mają zastosowanie przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3854B2EE784222E7B889107929779820?id=77426]ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym[/link] (dalej ustawa o ryczałcie).

Do końca 2002 r., zgodnie z ówczesnym brzmieniem tego przepisu, samo podleganie ustawie o ryczałcie nie stało na przeszkodzie wspólnemu rozliczaniu małżonków, o ile z działalności gospodarczej podlegającej tej ustawie nie uzyskano za dany rok podatkowy przychodów.

Od 2003 r. sytuacja diametralnie się zmieniła i organy podatkowe często przyjmują, że jeżeli podatnik nie zawiadomił o likwidacji działalności ani nie wybrał innej niż zadeklarowana kiedyś formy jej opodatkowania, to nadal podlega ustawie o ryczałcie. W konsekwencji nie ma prawa do złożenia wspólnego rozliczenia rocznego ze współmałżonkiem.

Wyłączenie to jednak nie powinno mieć zastosowania w sytuacji czytelnika.

[srodtytul]Ryczałt czy zasady ogólne[/srodtytul]

Trudno rzeczywiście zaprzeczać, że zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o ryczałcie od 1 stycznia 2003 r. obowiązuje zasada, w myśl której, jeżeli do 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie wybrał innej formy opodatkowania, uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną kartą podatkową.

Skoro zatem ustawodawca przyjął, że za prowadzącego działalność gospodarczą uważa się również podatnika, który nie zgłosił likwidacji działalności w odpowiednim terminie, to jeżeli opodatkowywał ją kartą podatkową, mają do niego zastosowanie przepisy ustawy o ryczałcie.

Zgodnie jednak z brzmieniem obowiązującego od 1 stycznia 2003 r. art. 9a ust. 1 ustawy o PIT dochody osiągnięte przez podatników z pozarolniczej działalności gospodarczej są opodatkowane na zasadach określonych w art. 27 ustawy (zasady ogólne, według skali), chyba że podatnicy złożą w urzędzie skarbowym oświadczenie lub pisemny wniosek o zastosowaniu form opodatkowania określonych w ustawie o ryczałcie.

W konsekwencji, wobec braku przepisów przejściowych dotyczących tej regulacji, należy przyjąć, że takie oświadczenie powinni byli po 1 stycznia 2003 r. złożyć także podatnicy, którzy byliby zainteresowani tym, by nadal podlegać ustawie o ryczałcie i opodatkowywać działalność gospodarczą, podjętą również po okresie zawieszenia, kartą podatkową.

Jeżeli zatem oświadczenia nie złożyli i uzyskaliby po 1 stycznia 2003 r. przychody z działalności gospodarczej, to należy postawić tezę, że byłyby one opodatkowane na zasadach ogólnych.

[srodtytul]Nie ma przeszkód do wspólnego rozliczenia[/srodtytul]

Nie można bowiem przyjmować swego rodzaju fikcji prawnej, na co zwracały uwagę sądy administracyjne , że niezgłoszenie przez podatnika do 20 stycznia 2003 r. likwidacji działalności gospodarczej lub niewybranie innej formy opodatkowania powoduje uznanie, że nadal prowadzi on działalność gospodarczą opodatkowaną kartą podatkową, innymi słowy wybrał tę formę opodatkowania.

Zatem czytelnik do końca 2002 r. z mocy prawa rzeczywiście podlegał opodatkowaniu kartą podatkową (nie zrzekł się opodatkowania w tej formie), ale od 1 stycznia 2003 r. podlegał opodatkowaniu na zasadach ogólnych, bo nie skorzystał z przewidzianej od tej daty możliwości wyboru zryczałtowanej formy opodatkowania.

W konsekwencji począwszy od 1 stycznia 2003 r. musi być traktowany jako osoba, do której nie mają zastosowania przepisy ustawy o ryczałcie. Tym samym od 2003 r. nie było przeszkód prawnych do opodatkowania czytelnika na zasadach przewidzianych dla wspólnego rozliczenia małżonków.

[ramka][b]Co wynika z orzecznictwa[/b]

W [b]orzeczeniu z 16 czerwca 2009 r. (II FSK 290/08) NSA[/b] stwierdził, że art. 9a updof (ustawy o PIT – przyp.red.), który wszedł w życie od 1 stycznia 2003 r., doprowadził „do zmiany zasad wyboru przez podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą jednej z form opodatkowania.

Do 31 grudnia 2002 r. zasadą było podleganie z mocy prawa opodatkowaniu w formie ryczałtu. (…) Od 1 stycznia 2003 r. zasadą było opodatkowanie na zasadach ogólnych, wynikających z updof, podatnicy mogli natomiast, poprzez złożenie pisemnego oświadczenia, wybrać zryczałtowaną formę opodatkowania.

Ta zasadnicza zmiana sposobu wyboru formy opodatkowania od roku podatkowego 2003 winna zostać uwzględniona przy wykładni zd. 2 art. 9 ust. 1 uzpd (ustawy o ryczałcie – przyp.red.). Nowe zasady opodatkowania, zgodnie z art. 8 ustawy o zmianie podatku dochodowego od osób fizycznych, dotyczyły dochodów (strat) osiągniętych od 1 stycznia 2003 r.

Dopiero zatem od 1 stycznia 2003 r. podatnicy prowadzący działalność gospodarczą podlegali z mocy prawa opodatkowaniu na zasadach ogólnych i mogli zrezygnować z tej formy opodatkowania (…) Tym samym domniemanie o zachowaniu tej zryczałtowanej formy w następnym roku podatkowym, wynikające z art. 9 ust. 1 zd. 2 uzpd, może dotyczyć przychodów osiąganych najwcześniej od roku 2004.

Wcześniej bowiem podatnicy nie mogli złożyć oświadczenia o wyborze zryczałtowanej formy opodatkowania, podlegali jej bowiem z mocy prawa.

Odmienna interpretacja (...) prowadziłaby zatem do stosowania prawa wstecz i dokonania przez ustawodawcę za podatnika wyboru formy opadatkowania”. NSA podzielił w tym zakresie poglądy wyrażone [b]w wyrokach tego sądu z 12 września 2008 r., II FSK 882/07, z 16 września 2008 r., II FSK 855/07, z 11 grudnia 2008 r., I FSK 1300/07[/b].

Z kolei w [b]wyroku NSA z 12 września 2008 r. (II FSK 882/07)[/b] czytamy: „w stanie prawnym po 1 stycznia 2003 r. »pisemnego oświadczenia o wyborze« nie można utożsamiać z »zrzeczeniem ryczałtu« w stanie prawnym sprzed tej daty.

Innymi słowy brak oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie może skutkować przypisaniem tej formy opodatkowania z urzędu.

Przyjęcie poglądu prawnego organów podatkowych prowadziłoby do zaakceptowania niedopuszczalnej – z punktu widzenia zasad konstytucyjnych – sytuacji, w której ustawodawca dokonał za podatnika wyboru jego formy opodatkowania (por. [b]wyrok NSA z 9 maja 2007 r., II FSK 616/06[/b])”.[/ramka]

[i]Autorka jest doradcą podatkowym, wspólnikiem w Spółce Doradztwa Podatkowego „Manugiewicz, Trzaska i Wspólnicy” [/i]