Dotąd czas pracy kierowcy był ograniczony do dziesięciu godzin na dobę tylko w sytuacji, gdy kierowca pracował co najmniej przez cztery godziny w porze nocnej. Zasada ta jednak została zmieniona. Zgodnie z nowelizacją – ustawa z 7 maja 2009 r. o czasie pracy kierowców ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=312522]DzU nr 79, poz. 670[/link]), która zacznie obowiązywać od 28 czerwca

– taki pracownik nie może pracować dłużej niż osiem godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień podczas przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Ten nie może przekraczać czterech miesięcy. Jeśli kierowca będzie pracował w nocy, choćby przez bardzo krótki czas, wtedy w ciągu doby nie może być za kółkiem dłużej niż dziesięć godzin.

Te przepisy należy stosować do wszystkich pracowników wykonujących zawód kierowcy, niezależnie od rodzaju prowadzonego pojazdu, i zatrudnionych na podstawie stosunku pracy.

[srodtytul]Jak prowadzić ewidencję[/srodtytul]

Nowela zmodyfikowała nieco zasady ewidencji czasu pracy. Pracodawca zatrudniający kierowców będzie mógł ewidencjonować ich czas pracy m.in. w formie plików pobranych z karty kierowcy i tachografu cyfrowego, wydruków danych z karty kierowcy i tachografów cyfrowych lub zapisów na wykresówkach. Dokumentacja związana z ewidencją czasu pracy ma być przechowywana przez pracodawcę przez trzy lata. Musi być też udostępniana do wglądu kierowcy, jeśli ten złoży wniosek w tej sprawie.

Dotychczas nie było tak szczegółowo określone, w jakiej formie należy prowadzić ewidencję czasu pracy kierowców.

[srodtytul]Równoważny system[/srodtytul]

Kierowca może pracować dłużej niż osiem godzin na dobę oraz średnio 40 godzin w tygodniu, jeśli wykonuje swoje zadania w systemie równoważnym. Taki system (wprowadzony dla kierowców wykonujących przewozy własne) dopuszcza wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy nawet do 12 godzin – oczywiście pod warunkiem, że praca nie jest wykonywana w porze nocnej.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik zatrudniony jest w równoważnym systemie czasu pracy. Obowiązuje go 12-godzinna dobowa norma czasu pracy. Szef wydał mu polecenie pracy w godzinach nadliczbowych ze względu na szczególne potrzeby zakładu. Pracownik może przepracować tylko jedną godzinę na dobę ponadwymiarowo. Praca w wyższym wymiarze naruszałaby jego prawo do 11-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku dobowego.[/ramka]

[srodtytul]Podróże służbowe[/srodtytul]

Zgodnie z definicją zawartą w art. 775 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A57EEE1E56120E7CB73BAC2AB75F74ED?id=76037]k.p.[/link] pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Podróż służbowa polega na zleceniu pracownikowi wykonania zadania poza stałym miejscem pracy [b](por. wyrok SN z 30 maja 2001 r., I PKN 424/00)[/b].

Podróżą służbową nie jest stałe pokonywanie przestrzeni przez pracowników, którym wyznaczone zostało zadanie robocze prowadzenia (lub konwojowania) pojazdu mechanicznego. Tak więc charakterystyczny dla tych pracowników ruchowo-przestrzenny aspekt pracy istotnie sugeruje, że są oni stale w podróży służbowej. Jednakże ich sytuacja prawna i faktyczna jest zasadniczo odmienna od tej, w jakiej znajdują się pracownicy, którym doraźnie powierzono wykonywanie zadań roboczych poza stałym miejscem pracy. Stałym miejscem pracy np. kierowcy pojazdu samochodowego nie może być miejscowość będąca siedzibą przedsiębiorstwa samochodowego lub baza transportu, gdyż wyznaczone jest ono pośrednio przez granice działalności gospodarczej lub usługowej przedsiębiorstwa, np. w granicach administracyjnych województwa, miasta itd. Z tych względów wyjazd kierowcy takiego pojazdu ze stałego miejsca postoju nie oznacza rozpoczęcia podróży służbowej w znaczeniu konwencjonalnym, lecz po prostu rozpoczęcie normalnych godzin pracy. [b]SN w innym wyroku z 8 kwietnia 1998 r. (I PKN 24/98)[/b] stwierdził, że w pojęciu „typowa podróż służbowa” nie mieści się stałe pokonywanie przestrzeni w związku z wykonywaniem pracowniczych czynności prowadzenia (konwojowania) różnych środków w komunikacji, choćby pracownik miał równocześnie prawo do świadczeń wyrównawczych z tytułu podróży służbowej.

[srodtytul]Czas prowadzenia auta...[/srodtytul]

Wskazaliśmy już, jaki jest wymiar czasu pracy kierowcy. Co jednak wlicza się do niego? Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:

- prowadzenie pojazdu,

- załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,

- nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,

- czynności spedycyjne,

- obsługę codzienną pojazdów i przyczep,

- inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,

- niezbędne formalności administracyjne,

- utrzymanie pojazdu w czystości.

Czasem pracy kierowcy jest również czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym ten pracownik pozostaje na swoim stanowisku pracy w gotowości do wykonywania obowiązków. Dotyczy to w szczególności oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest mu znany przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu.

Należy tu także zaliczyć przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą pracodawca ma obowiązek wprowadzić, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej sześć godzin.

Na podstawie przepisów kodeksu pracy do czasu pracy kierowcy wlicza się też szereg innych niż wymienione w ustawie okresów, jak np. czas przestoju.

[srodtytul]...i gotowości do pracy[/srodtytul]

Warto pamiętać, że do czasu pracy kierowcy nie wlicza się:

- nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu,

- dobowego nieprzerwanego odpoczynku,

- przerwy w pracy.

Do czasu pracy niewliczany jest także czas dyżuru, jeżeli kierowca nie wykonywał podczas niego pracy. Jeśli jednak pełnił obowiązki służbowe, wówczas należy uznać, że czas dyżuru jest zaplanowanym elementem organizacji pracy ustalanym w celu zabezpieczenia ewentualnych potrzeb pracodawcy, np. w razie wystąpienia awarii systemu informatycznego w banku. W czasie dyżuru pracownik przejawia gotowość do wykonywania pracy. Konieczność jej wykonywania nie jest z góry założona i stanowi okoliczność niepewną. Nawet jeśli podczas tego dyżuru pełni obowiązki służbowe, to taki czas powinien być traktowany jak praca w godzinach nadliczbowych. Nie może być wliczany nie tylko do przysługującego kierowcy dobowego nieprzerwanego odpoczynku, ale także do odpoczynku tygodniowego.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracodawca zlecił kierowcy autobusu utrzymywanie pojazdu w czystości w czasie przerwy międzykursowej. Nie mógł go zobowiązać do sprzątania pojazdu w czasie przerw. Do czasu jego pracy bowiem wlicza się nie tylko czas prowadzenia pojazdu, ale też inne czynności wymienione w art. 6 ustawy o czasie pracy kierowców.[/ramka]

[srodtytul]Konieczny odpoczynek[/srodtytul]

Nowelizacja nie wprowadziła zmian dotyczących wypoczynku kierowców. Oznacza to zatem, że takiemu pracownikowi w każdej dobie przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, w konsekwencji czego dobowy czas pracy pracownika wraz z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać 13 godzin. W zależności od przyjętego systemu i rozkładu czasu pracy pracownik będzie mógł przepracować od jednej do pięciu godzin nadliczbowych.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

[link=mailto:i.rakowska@rp.pl ]i.rakowska@rp.pl [/link]