Roczne sprawozdanie finansowe jest bardzo ważnym dokumentem, który przedstawia wyniki przedsiębiorstwa na koniec roku obrachunkowego. Stanowi informację nie tylko do użytku wewnętrznego spółki, ale może być też cenną wskazówką dla kontrahentów czy inwestorów.
Dlatego też niektóre podmioty są zobowiązane do złożenia sprawozdania w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz do publikacji jego części w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski B. Niewykonanie ustawowych obowiązków stanowi przestępstwo. W praktyce firmy często jej popełniają.
[srodtytul]Co trafia do KRS[/srodtytul]
Czy obowiązek publikowania części sprawozdania finansowego w Monitorze jest potrzebny? Wydaje się, że nie, zwłaszcza że te same dane znajdują się już w KRS. Jedną z głównych zasad KRS jest jawność. Na mocy art. 8 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=19919A3954299A45C797CA5EBB0FCF81?id=238358]ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. DzU z 2007 r., nr 168 poz. 1186 ze zm.)[/link] każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji.
Dodatkowo każdy ma prawo otrzymać, również drogą elektroniczną, poświadczone odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje z rejestru. Katalog dokumentów dotyczących spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych, spółek komandytowo-akcyjnych i spółek europejskich obejmuje m.in. roczne sprawozdania finansowe oraz roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, odpisy uchwał o zatwierdzeniu rocznych sprawozdań finansowych i podziale zysku lub pokryciu straty, a także opinie biegłych rewidentów i sprawozdania z działalności jednostek, jeżeli obowiązek ich sporządzenia wynika z przepisów szczególnych.
Każdy ma prawo otrzymać z katalogu, drogą elektroniczną, poświadczone kopie ww. dokumentów finansowych (art. 8a ust. 2).
[srodtytul]Skąd ten obowiązek[/srodtytul]
Nakaz złożenia sprawozdania finansowego do Krajowego Rejestru Sądowego wynika z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C4D974F1FF1A718DEDF174AA6983D419?n=1&id=324433&wid=347265]ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. DzU z 2002 r., nr 76 poz. 694 ze zm.[/link]; dalej: ustawa).
Mianowicie na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy kierownik jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym roczne sprawozdanie finansowe, opinię biegłego rewidenta, jeżeli podlegało ono badaniu, odpis uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty, a w przypadku spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych – także sprawozdanie z działalności – w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego.
[srodtytul]Ile to kosztuje[/srodtytul]
Złożenie sprawozdania finansowego w KRS wiąże się na dzień dzisiejszy z kosztem w wysokości 290 zł, na który składają się: 250 zł – opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym i 40 zł – opłata za przyjęcie dokumentów.
Jest to kwota akceptowalna przez większość przedsiębiorców. Niezłożenie sprawozdania wiąże się z odpowiedzialnością za popełnienie przestępstwa. Zgodnie bowiem z art. 79 pkt 4 ustawy o rachunkowości, kto wbrew przepisom ustawy nie składa sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym, podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności.
[srodtytul]Kto musi ogłaszać[/srodtytul]
Ustawa o rachunkowości nakłada jednocześnie na niektóre podmioty obowiązkową publikację części sprawozdania. Obowiązek ten dotyczy:
1) banków oraz zakładów ubezpieczeń,
2) jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych,
3) jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
4) spółek akcyjnych, z wy-jątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji,
5) pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
- średnioroczne zatrudnie-nie w przeliczeniu na peł-ne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
- suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2,5 mln euro,
- przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5 mln euro.
Na mocy art. 70 ust. 1 ustawy kierownik jednostki obowiązany jest złożyć wprowadzenie do sprawozdania finansowego stanowiące część informacji dodatkowej, bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy, do ogłoszenia w ciągu 15 dni od dnia ich zatwierdzenia, wraz z opinią biegłego rewidenta oraz odpisem uchwały bądź postanowienia organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podziale zysku lub pokryciu straty.
[wyimek]250 zł wynosi opłata za ogłoszenie sprawozdania finansowego w Monitorze Sądowym i Gospodarczym[/wyimek]
Publikacja tych dokumentów ma miejsce w Monitorze Polski B prowadzonym przez Centrum Obsługi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Po otrzymaniu sprawozdania przez centrum następuje tzw. wycena zgodna z zasadami kalkulacji wydawniczej.
Opłata za 1 stronę wynosi – 753,37 zł brutto. Następnie wycena jest wysyłana do adresata, zaś po dokonaniu wpłaty rozpoczną się prace związane z procesem wydawniczym. Generalnie, znając objętość składanych dokumentów, łączna kwota do zapłaty oscyluje w granicach od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.
[srodtytul]Grzywna wychodzi taniej[/srodtytul]
Jak już zostało wspomniane niezrealizowanie tego obowiązku stanowi na mocy art. 79 pkt 3 ustawy, podobnie jak w przypadku niezłożenia sprawozdania finansowego do KRS, przestępstwo zagrożone karą grzywny lub ograniczenia wolności.
Mimo to wiele podmiotów ignoruje ten nakaz. Postępowania karne, jeżeli są prowadzone, kończą się z reguły dobrowolnym poddaniem się karze i wymierzeniem grzywny. Jest ona z reguły dużo niższa, aniżeli cena publikacji. Możliwym scenariuszem jest nawet warunkowe umorzenie postępowania, ponieważ, co do zasady, każdy tego rodzaju czyn będzie spełniał ustawowe przesłanki instytucji określonej w art. 66 kodeksu karnego.
Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
[srodtytul]Łatwo uniknąć kary[/srodtytul]
Istnieje też prozaiczny sposób na uniknięcie odpowiedzialności karnej, pomimo braku publikacji sprawozdania w Monitorze Polskim B. Karze podlega ten, kto nie składa sprawozdania finansowego do ogłoszenia. Tak więc bezwzględnie w ustawowym terminie należy przesłać do Centrum Obsługi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów wymagane dokumenty. I... na tym poprzestać.
Jak wskazano wyżej, koniecznym warunkiem publikacji jest jej wcześniejsze opłacenie zgodnie z wyceną. Dlatego też podmiot, który nie dokonał zapłaty, nie może liczyć na publikację. Jednocześnie kierownik takiej jednostki nie może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej z uwagi na fakt, iż swoim zachowaniem nie wypełnia on znamion czynu zabronionego. Wręcz przeciwnie.
Składa sprawozdanie do publikacji. Brak zapłaty jest kwestią wtórną i nie podlega ocenie prawnokarnej. Należy podkreślić, iż w prawie karnym nie ma miejsca na wykładnię rozszerzającą czyny zabronione opisane w ustawach, stąd niedopuszczalne byłoby stawianie zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 79 pkt 3 ustawy kierownikom jednostek, które wprawdzie złożyły sprawozdanie finansowe do ogłoszenia, aczkolwiek wskutek braku zapłaty nie zostały one opublikowane.
Jest jedno ryzyko – centrum może opublikować otrzymane dokumenty, a następnie dochodzić na drodze cywilnej należnej zapłaty.
[srodtytul]Zdublowana danina[/srodtytul]
Zdaniem autora, składanie sprawozdań finansowych do Krajowego Rejestru Sądowego w pełni realizuje zasadę jawności. Każdy zainteresowany ma bowiem pełny, nieograniczony dostęp do składanych dokumentów. Nie wiedzieć czemu ustawodawca dubluje nałożony na przedsiębiorców oblig i zmusza część z nich do publikacji sprawozdania finansowego.
Z uwagi na cenę oznacza to swego rodzaju podwójną daninę. Tymczasem publikacja powinna mieć charakter dobrowolny. Z pewnością znalazłyby się zainteresowane podmioty, ale jeśli ktoś nie chce, nie powinien być do tego przymuszany. Wydaje się więc, iż obowiązek publikacji w Monitorze jest sztuczny i powinien zostać ograniczony wyłącznie do spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych.
[i]Autor jest adwokatem, prowadzi Kancelarię Prawną Poznański w Warszawie[/i]