W latach 70. XX w. polityka karna uprawiana przez władze Polski Ludowej spowodowała ciasnotę w zakładach karnych, chociaż ówczesny poziom przestępczości był niewysoki w porównaniu z państwami Europy Zachodniej, a nawet innymi państwami tzw. demokracji ludowej. Głównej przyczyny takiego stanu rzeczy należy upatrywać w pozbawionej jakiegokolwiek uzasadnienia represyjności, która przejawiała się przede wszystkim w stosowaniu kar pozbawienia wolności.
Podczas gdy w 1970 r. średnia długość kary pobawienia wolności wynosiła dziesięć miesięcy, to w 1979 r. już 25 miesięcy. Na kanwie wydarzeń z sierpnia 1980 r. minister sprawiedliwości powołał Komisję ds. Reformy Prawa Karnego. Równocześnie opracowanie nowego kodeksu karnego rozpoczęli niezależni prawnicy z Centrum Inicjatyw Ustawodawczych.