Zgodnie z zasadą trójpodziału władzy to sądy, będące władzą odrębną i niezależną od innych władz, są powołane do sprawowania wymiaru sprawiedliwości (art. 10 Konstytucji RP). W sprawach karnych powołane są do orzekania o odpowiedzialności karnej, a nadto w licznych kwestiach pobocznych, pojawiających się w toku postępowania karnego. To sądy wyposażone są w przymiot niezależności (art. 173 Konstytucji RP), a sędziowie w gwarancję niezawisłości (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP). Prokurator zaś jest uczestnikiem postępowania karnego, który może zmieniać swoją rolę procesową: w postępowaniu przygotowawczym (w śledztwie lub w dochodzeniu) jest organem prowadzącym postępowanie, a w postępowaniu sądowym – stroną. Niektóre jednak czynności, najbardziej ingerujące w prawa lub wolności gwarantowane przez konstytucję, w postępowaniu przygotowawczym nie mogą być wykonywane przez prokuratora. Są zastrzeżone dla sądu.