Nieważność czynności prawnej a prawo publiczne

Cały system prawa tworzy jedność, dlatego zakazane normami prawa publicznego działania nie mogą być przedmiotem ważnych zobowiązań podjętych w umowach cywilnoprawnych. Takie zakazy pojawiają się m.in. w przepisach prawa administracyjnego w postaci zastrzeżenia wymagającego wydania aktu administracyjnego – decyzji – na dokonanie konkretnej czynności prawnej lub dokonywanie czynności prawnych określonego rodzaju (wyrok SN z 26 listopada 2002 r., V CKN 1445/00, orzecznictwo SN dostępne pod adresem www.sn.pl poza wyraźnie wskazanymi źródłami). Stwierdzono też, że w art. 58 § 1 k.c. mowa jest o zakazach lub nakazach wynikających z norm bezwzględnie obowiązujących (iuris cogentis) oraz semiimperatywnych, gdyż tylko one zabraniają kształtowania stosunków prawnych w sposób z nimi niezgodny. Sąd Najwyższy stwierdził też – odwołując się do bliżej niezidentyfikowanej doktryny – że funkcja art. 58 k.c. polega natomiast na tym, aby zapobiegać powstawaniu stosunków prawnych przez system prawny zakazanych, a wspomniane zakazy lub nakazy mogą wynikać z norm rangi ustawowej każdej z gałęzi prawa, także z norm prawa publicznego (wyrok SN z 23 lutego 2006 r., II CSK 101/05). Sąd ten ocenił też, iż uchwała wspólników powzięta in fraudem legis jest nieważna na podstawie art. 58 § 1 k.c. Podobnie trzeba ocenić uchwałę naruszającą przepisy prawa publicznego, w szczególności prawa karnego (wyrok SN z 12 grudnia 2008 r., II CSK 278/08).