Zakładając spółkę jawną, warto wybrać zaufanych wspólników, a także na bieżąco monitorować jej zobowiązania. Ani niewiedza wspólnika o długach spółki, ani brak winy po jego stornie, nie pozwolą mu bowiem uwolnić się od odpowiedzialności za zadłużenie.

Z mocy art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1778) do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 115 Ordynacji podatkowej (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 201 ze zm.). Z tego przepisu wynika zaś, że wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada za zaległości podatkowe spółki całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami. W orzecznictwie sądowym podkreśla się przy tym, że przesłankę odpowiedzialności za zaległości spółki stanowi sam fakt bycia wspólnikiem takiej spółki (por. np. wyrok NSA z 28 listopada 2014 r., I FSK 1662/13).

Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 5 września 2013 r. (III AUa 1432/12) zaakcentował z kolei, że: Odpowiedzialność za zobowiązania spółki wspólnika spółki jawnej jest odpowiedzialnością solidarną, a w konsekwencji niezależną od wysokości udziałów oraz odpowiedzialnością obiektywną, a więc taką, dla której znaczenie ma tylko fakt powstania zobowiązań w czasie bycia wspólnikiem, nie zaś rzeczywiste przyczynienie się do powstania tych zobowiązań lub brak takiego przyczynienia. Nie jest to bowiem odpowiedzialność na zasadzie winy. Oznacza to, że stopień zaangażowania poszczególnych wspólników w działalność spółki oraz przyczynienia się do powstania zaległości nie ma wpływu na orzekanie o odpowiedzialności wspólników za te zaległości.

Wspomniany art. 115 § 1 Ordynacji podatkowej ustanawia jedynie zasadę solidarnej odpowiedzialności wspólnika m.in. spółki jawnej oraz samej spółki i pozostałych wspólników. Co więcej, w przeciwieństwie do odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych przewidzianej w art. 116 tej ustawy, przesłanką odpowiedzialności nie jest bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki. Nie istnieje zatem zależność orzeczenia o odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej od wyniku egzekucji prowadzonej wobec spółki. Ta koncepcja znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, m.in. w wyroku NSA z 25 maja 2016 r. (I FSK 111/15).

Zatem ewentualne argumenty odnośnie wadliwości decyzji ZUS z powodu braku wykazania bezskuteczności egzekucji wobec spółki mogą być trafne wyłącznie w przypadku orzeczenia o odpowiedzialności np. wspólnika spółki z o.o.

W kwestiach formalnych warto też wskazać, że zgodnie z art. 115 § 4 Ordynacji, orzeczenie o odpowiedzialności wspólnika nie wymaga uprzedniego wydania decyzji w sprawach, o których mowa w art. 108 § 2 pkt 2. Z kolei Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 7 kwietnia 2017 r. (VII U 3092/16) podkreślił, że: W ramach tego wyjątku, dopuszczona została możliwość określenia wysokości zobowiązań podatkowych spółki w decyzji orzekającej o odpowiedzialności osoby trzeciej wydanej na podstawie art. 108 § 1 Ordynacji podatkowej.

Oznacza to, że w wyniku jednego postępowania ZUS może określić zarówno wysokość zobowiązania spółki, jak i „osoby trzeciej" (tu – wspólnika) ponoszącej odpowiedzialność podatkową.

Autor jest radcą prawnym