- W mojej firmie ma być kontrola z ZUS. Będzie to pierwsza kontrola od momentu założenia działalności, a spodziewam się problemów. Czy mogę w jakiś sposób interweniować na etapie realizacji samych czynności kontrolnych, a potem już po sporządzeniu protokołu? Czy w tych sprawach przysługuje skarga do sądu? – pyta czytelnik.
Zgodnie z art. 84c ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej płatnik składek lub osoba upoważniona do jego reprezentowania może złożyć sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez inspektora ZUS czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Jednak dopuszczalny zakres spraw, od których można wnieść sprzeciw, jest ograniczony.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 6 czerwca 2011 r. (I SA/Wr 422/11) zaakcentował, że katalog przewidzianych w art. 84c omawianej ustawy naruszeń jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że uchybienie przez organ innym przepisom, które nie zostały wymienione w art. 84c, nie może stanowić podstawy wniesienia sprzeciwu.
I tak, przedsiębiorca może w zakresie wspomnianego sprzeciwu kwestionować m.in.:
- zasadność wszczęcia kontroli bez zawiadomienia przedsiębiorcy,
- wszczęcie kontroli z uchybieniem terminów,
- wszczęcie kontroli bez upoważnienia,
- treść upoważnienia do przeprowadzenia kontroli,
- nieokazanie przedsiębiorcy przez kontrolującego legitymacji służbowej przy przystąpieniu do wykonywania czynności kontrolnych,
- niepoinformowanie kontrolowanego przedsiębiorcy o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli,
- prowadzenie kontroli bez udziału kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej,
- przekroczenie czasu trwania kontroli.
Z powyższego wynika, że przedmiotem sprzeciwu są zasadniczo sprawy formalnie związane z prowadzeniem całego procesu kontroli.
Przedsiębiorca wnosi sprzeciw na piśmie w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli wraz z uzasadnieniem. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez ZUS. Tak też wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w wyroku z 26 września 2013 r. (II SA/Op 238/13) wskazując, że: wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o niesieniu sprzeciwu do czasu rozpatrzenia sprzeciwu, a w przypadku wniesienia zażalenia do czasu jego rozpatrzenia.
Następnie ZUS w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje go i wydaje postanowienie o:
- odstąpieniu od czynności kontrolnych, bądź
- ich kontynuowaniu.
Na ww. postanowienie ZUS przysługuje środek odwoławczy w postaci zażalenia – które można złożyć w terminie 3 dni od dnia otrzymania postanowienia. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje nie później niż w ciągu 7 dni od dnia jego wniesienia. Jak jednak wskazano w nowym przepisie, tj. art. 84c ust. 15a (który obowiązuje od 1 stycznia 2017 r.) – w razie przewlekłości czynności kontrolnych, po wydaniu postanowienia w przedmiocie zażalenia, o którym mowa wyżej, przedsiębiorca może wnieść do sądu administracyjnego skargę na przewlekłe prowadzenie kontroli. Wniesienie skargi nie wstrzymuje czynności kontrolnych.
Inną możliwość weryfikacji czynności kontrolnych przewiduje art. 1 ust. 3 i 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zastosowanie tego trybu jest jednak możliwie dopiero po sporządzeniu protokołu kontroli. Płatnik składek ma prawo w terminie 14 dni od daty otrzymania protokołu kontroli złożyć pisemne zastrzeżenia do jego ustaleń, wskazując równocześnie stosowne środki dowodowe, a inspektor kontroli ZUS ma obowiązek rozpatrzyć zgłoszone zastrzeżenia i w razie potrzeby podjąć dodatkowe czynności kontrolne. O sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń płatnika składek informuje się go na piśmie. Co jednak istotne, protokół kontroli nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego. Zaskarżeniu podlega decyzja wydana w oparciu o ustalenia wynikającego z tego protokołu.
podstawa prawna: art. 91 ust. 3 i 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 963 ze zm.)
podstawa prawna: art. 84c ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1829 ze zm.)
