Od 1 stycznia 2016 r. obowiązują nowe reguły ustalania podstawy wymiaru zasiłków dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż 12 miesięcy. Modyfikacje te wprowadziła ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy zasiłkowej oraz niektórych innych ustaw.

- Od 20 maja 2015 r. zacząłem prowadzić własną firmę. Do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zgłosiłem się z kodem tytułu ubezpieczenia 0570. Składki społeczne opłacam od kwoty 6000 zł. Poprzednio przez rok byłem zarejestrowany jako bezrobotny. Na 20 stycznia 2016 r. mam zaplanowaną operację i będę musiał korzystać ze zwolnienia lekarskiego. Jak w tej sytuacji zostanie mi naliczony zasiłek chorobowy? – pyta czytelnik.

1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2015 r., poz. 1066) w brzmieniu uwzględniającym zmianę wynikającą z art. 3 ustawy z 15 września 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (DzU z 2015 r., poz. 1735).

Zmiany w ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków stosuje się do osób niebędących pracownikami, których niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 kalendarzowych miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia, poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Od stycznia 2016 r.

U osób prowadzących działalność, dla których podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi kwota zadeklarowana, gdy choroba powstała po upływie pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, a okres podlegania ubezpieczeniu jest krótszy niż 12 miesięcy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi suma:

1) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz

2) kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.

Ponadto jeżeli przedsiębiorca przez cały okres wykonywania pozarolniczej działalności, w którym ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wynoszącą 30 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, także w okresie, w którym nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, deklaruje jako podstawę wymiaru składek społecznych kwotę nie niższą niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, przy wyliczeniu podstawy wymiary zasiłku za najniższą podstawę wymiaru składki chorobowej przyjmuję się 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Przykład

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego czytelnika w tym przypadku zostanie wyliczona z przychodu od czerwca do grudnia 2015 r. Ponieważ przez cały okres podlegania ubezpieczeniom społecznym opłacał składki od 6000 zł, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za najniższą podstawę wymiaru składek przyjmuje się 2375,40 zł. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego od 20 stycznia 2016 r. będzie stanowiła kwota 3874,21 zł. Obliczono ją następująco:

1. przeciętna miesięczna najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.

2375,40 zł – 325,67 zł (2375,40 zł x 13,71 proc.) = 2049,73 zł

2. kwota stanowiąca iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku oraz liczby tych miesięcy:

a) miesięczna kwota nadwyżek (kwot przewyższających miesięczną najniższą podstawę wymiaru składek po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.) 6000 zł – 2375,40 zł = 3624,60 zł 3624,60 zł – 496,93 zł (3624,60 zł x 13,71 proc.) = 3127,67 zł

b) przeciętna miesięczna kwota nadwyżek (kwot przewyższających miesięczną najniższą podstawę wymiaru składek po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.) za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia (3127,67 zł x 7 ): 7 m-cy = 3127,67 zł

c) 1/12 przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek 3127,67 zł : 12 = 260,64 zł

d) iloczyn 1/12 przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek oraz liczby pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu 260,64 zł x 7 = 1824,48 zł

3. kwota stanowiąca podstawę wymiaru zasiłku (suma przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia oraz iloczyn 1/12 przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek i liczby pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu 2049,73 zł + 1824,48 zł = 3874,21 zł.

Działalność i wcześniejszy angaż

U przedsiębiorcy, którego okres ubezpieczenia chorobowego z tego tytułu rozpocznie się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia z innego tytułu (np. umowy-zlecenia, umowy pracę), przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku w liczbie pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia uwzględnia się również pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia z poprzedniego tytułu. Jednak w liczbie pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu uwzględnia się wyłącznie liczbę pełnych miesięcy z ostatniego okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przed przerwą. Liczba pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia uwzględnianych z aktualnego i poprzedniego tytułu nie może przekroczyć 12. ?

Przykład

Załóżmy, że przed rozpoczęciem prowadzenia własnej firmy czytelnik zamiast statusu bezrobotnego był zatrudniony na umowę o pracę od 1 lutego do 28 kwietnia 2015 r. Ponieważ przerwa między poprzednim a obecnym okresem ubezpieczenia chorobowego nie przekracza 30 dni, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 20 stycznia 2016 r. oblicza się z uwzględnieniem liczby pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia z innego tytułu. W tej sytuacji podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota 4395,49 zł. Została ona obliczona w następujący sposób:

1. przeciętna miesięczna najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. 2375,40 zł – 325,67 zł (2375,40 zł x 13,71 proc.) = 2049,73 zł

2. kwota stanowiąca iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc., za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy, powiększonej o liczbę pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu:

a) miesięczna kwota nadwyżek (kwot przewyższających miesięczną najniższą podstawę wymiaru składek, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.) 6000 zł – 2375,40 zł = 3624,60 zł 3624,60 zł – 496,93 zł (3624,60 zł x 13,71 proc.) = 3127,67 zł,

b) przeciętna miesięczna kwota nadwyżek (kwot przewyższających miesięczną najniższą podstawę wymiaru składek, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.) za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia (3127,67 zł x 7) : 7 m-cy = 3127,67 zł,

c) 1/12 przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek 3127,67 zł : 12 = 260,64 zł

d) 1/12 przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek należy pomnożyć przez liczę pełnych kalendarzowych miesięcy aktualnego ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, powiększoną o liczbę pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia z poprzedniego tytułu, w tym przypadku o luty i marzec 2015 r., 260,64 zł x (7 + 2) = 2345,76 zł,

3. kwota stanowiąca podstawę wymiaru zasiłku (suma przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia oraz iloczynu 1/12 przeciętnej miesięcznej kwoty nadwyżek i liczby pełnych kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu) 2049,73 zł + 2345,76 zł = 4395,49 zł.

Do końca 2015 r.

Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159, dalej: ustawa zasiłkowa) podstawę wymiaru świadczeń chorobowych do 31 grudnia 2015 r. stanowił przeciętny miesięczny przychód za 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli natomiast niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia, podstawą wymiaru zasiłku był przeciętny miesięczny przychód za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc.

Przykład

Gdyby czytelnik zachorował najpóźniej do 31 grudnia 2015 r., podstawa wymiaru zasiłku zostałaby naliczona z pełnych kalendarzowych miesięcy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, czyli z okresu od czerwca do listopada 2015 r., po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc.

Podstawa wymiaru zasiłku wyniosłaby 5177,40 zł, a kwota ta została obliczona następująco:

6000 zł – 822,60 zł (13,71 proc. z 6000 zł) = 5177,40 zł.