Tak uznał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie w decyzji nr 755/2015 z 2 lipca 2015 r. (WPI/200000/43/755/2015).

Przedsiębiorca (spółka z o.o. powstała w wyniku przekształcenia spółdzielni) złożył w ZUS wniosek o wydanie pisemnej interpretacji. Jego przedmiotem była kwestia tego, czy od wynagrodzenia otrzymywanego przez prezesa zarządu sprawującego funkcję na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników spółki konieczne jest odprowadzanie przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne. Wnioskodawca wyjaśnił, że od 1 czerwca 2015 r. prezesa nie łączy ze spółką żaden stosunek prawny, poza pełnieniem tej funkcji (sprawowania mandatu) w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Nie jest on stroną umowy o pracę, agencyjnej, zlecenia ani żadnej innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu. Ze spółką łączy go jedynie tzw. stosunek organizacyjny wynikający z powołania na funkcję w drodze uchwały odpowiedniego organu w 2013 r. Prezes wykonuje swoje czynności za wynagrodzeniem przyznanym w uchwale zgromadzenia wspólników, która stanowi samodzielną podstawę uzyskiwania jego przychodów.

Wnioskodawca wskazał, że jego zdaniem w tym stanie faktycznym nie powstał obowiązek opłacania składek. Zgodnie z art. 201 § 4 k.s.h. członkowie zarządu spółki z o.o. powoływani są uchwałą wspólników, która określa też wysokość wynagrodzenia należnego im za sprawowanie tej funkcji. W wyniku powołania do zarządu między spółką i członkiem zarządu powstaje stosunek o charakterze organizacyjnym, który stanowi wystarczającą podstawę pełnienia tej funkcji i wypłaty wynagrodzenia. Według przedsiębiorcy wobec członka zarządu spółki kapitałowej, który otrzymuje wynagrodzenie za pełnienie funkcji wyłącznie na podstawie stosunku organizacyjnego, nie może powstać obowiązek opłacania z tego tytułu składek, gdyż nie wymienia go art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

ZUS uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe. Przepis art. 201 § 4 k.s.h. stanowi, iż członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników. Powołanie to ogólny termin obejmujący każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego już stosunku organizacyjnego może być natomiast nawiązanie stosunku obligacyjnego – tj. podpisanie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednak to od woli spółki zależy, czy wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu będzie stosunek organizacyjny oraz czy będzie się wiązał z wynagrodzeniem. W konsekwencji podstawą pełnienia funkcji członka zarządu może być zarówno zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub cywilnoprawnej, jak i jedynie powołanie uchwałą zgromadzenia wspólników.

Katalog osób, za które płatnicy są zobowiązani do naliczania i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, określono w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu spółki – członka zarządu nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom. Tym samym wynagrodzenie wypłacone na podstawie samego powołania nie podlega obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Komentarz eksperta

Izabela Dziubak-Napiórkowska, radca prawny w kancelarii Wojewódka i Wspólnicy sp. k.

Stanowisko ZUS jest prawidłowe i korzystne dla płatników składek, a często również dla osób pełniących funkcję członków zarządu, zainteresowanych obniżaniem swoich kosztów. Ta decyzja potwierdza możliwość pełnienia funkcji członka zarządu w oparciu o dwa różne stosunki – wyłącznie korporacyjny związany z powołaniem przez zgromadzenie wspólników lub organizacyjno-obligacyjny opierający się dodatkowo na umowie zawartej między spółką a członkiem jej zarządu.

Dopuszczalność istnienia dwoistego stosunku między spółką a składem osobowym zarządu potwierdzają liczne orzeczenia Sądu Najwyższego, np. wyrok z 23 marca 2012 r. (II PK 169/11). Należy bowiem pamiętać, że przez samo powołanie w rozumieniu k.s.h. członek zarządu spółki z o.o. nie staje się pracownikiem czy zleceniobiorcą; w ten sposób nawiązuje się jedynie stosunek korporacyjny. Najczęściej zawierana jest również umowa cywilnoprawna, regulująca prawa i obowiązki członka zarządu. Jej zawarcie nie jest jednak niezbędne, a wynagrodzenie dla członka zarządu może zostać przyznane na podstawie samej uchwały zgromadzenia wspólników.

Artykuł 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymienia w sposób wyczerpujący wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. W tym katalogu nie ma osób wykonujących czynności członka zarządu spółki kapitałowej wyłącznie na podstawie uchwały organu powołującego zarząd. Bez znaczenia jest, czy członek pełniący funkcje zarządcze na podstawie powołania wykonuje te same obowiązki co członkowie zarządu zatrudnieni na podstawie umowy menedżerskiej czy umowy o pracę, za które też otrzymują wynagrodzenie.

W konsekwencji, jeżeli prezes zarządu pełni funkcję wyłącznie na podstawie stosunku organizacyjnego, to mimo że pobiera z tego tytułu wynagrodzenie, nie stanowi ono podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Przypomnienie o takiej możliwości wykonywania funkcji członka zarządu bez nawiązywania stosunku obligacyjnego jest szczególnie istotne w kontekście budzącej kontrowersje uchwały Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2015 r. (III UZP 2/15). SN przesądził w niej, że tytułem do podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członka zarządu (w tym wypadku spółki akcyjnej), który zawarł ze spółką umowę o świadczenie usług w zakresie zarządzania w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej, jest umowa o świadczenie usług (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a nie prowadzenie tej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy). Co więcej, w kontekście wspomnianych kontrowersji dotyczących dostosowania zawieranej między spółką a jej członkiem zarządu umowy cywilnoprawnej – np. zastąpienie usług zarządczych świadczeniem wyłącznie czynności doradczych – warto zaznaczyć, iż stan faktyczny, który był podstawą wydanej decyzji, wskazuje, że dopiero w czerwcu 2015 r. doszło do zmiany statusu członka zarządu, który wcześniej był związany ze spółką stosunkiem obligacyjnym. Zatem na etapie wydawania interpretacji ZUS nie zakwestionował tej zmiany.

Co istotne, ZUS wypowiedział się jedynie co do braku obowiązku opłacania przez spółkę z o.o. składek od wynagrodzenia wypłacanego prezesowi pełniącemu funkcję wyłącznie na podstawie powołania uchwałą, bez umowy. Nie przesądził jednak o braku obowiązku opłacania takich składek przez prezesa np. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w związku z wykonywaniem czynności członka zarządu.