Rz: Za skutki niedopłaty składkowej na skutek nieprawidłowego oświadczenia złożonego przez zleceniobiorcę odpowiada płatnik. Czy jest jakiś sposób, aby zabezpieczyć się przed finansowymi konsekwencjami jego błędu?
Andrzej Radzisław: Płatnik ma obowiązek zgłosić zleceniobiorcę do właściwych ubezpieczeń. W tym celu powinien uzyskać na piśmie oświadczenie od ubezpieczonego, że ze zlecenia nie podlega on ubezpieczeniom społecznym, lecz tylko zdrowotnemu. Jednak nawet gdy takie oświadczenie posiada, a okaże się ono niezgodne ze stanem faktycznym, to nie chroni to płatnika przed obowiązkiem opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne. Oczywiście takie oświadczenie pomaga „odzyskać" płatnikowi składki (w części finansowanej przez ubezpieczonego), ale wcześniej te należności musi uregulować.
A jeśli wykonawca świadomie wprowadzi w błąd zleceniodawcę, np. nie poinformuje, że stracił tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, to czy można w drodze regresu żądać od niego zwrotu zadłużenia składkowego?
Płatnik w drodze regresu może dochodzić zwrotu składek. Musimy pamiętać, że składki na ubezpieczenia społeczne są współfinansowane ze środków płatnika i ubezpieczonego. Sam ubezpieczony bezpośrednio do ZUS żadnych składek nie wpłaca, ale robi to płatnik, potrącając te należności z jego środków. Jeżeli płatnik otrzyma z ZUS informację, że za zleceniobiorcę, za którego opłacał tylko składkę zdrowotną, powinien również opłacać składki na ubezpieczenia społeczne, musi złożyć korektę dokumentów i uregulować niedopłatę. Gdy to zrobi, może wystąpić do zleceniobiorcy o zwrot składek finansowanych z jego środków oraz odsetek od całej należności. Z uchwały Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2013 r. (III PZP 6/13) wynika, że termin przedawnienia roszczenia pracodawcy (płatnika składek) z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 i następne kodeksu cywilnego) będącego następstwem zapłaty przez niego składek na ubezpieczenia społeczne pracowników w części, która powinna być przez nich finansowana, rozpoczyna bieg od dnia zapłaty tych składek przez pracodawcę. To orzeczenie ma odpowiednie zastosowanie także do zleceniobiorców.
Czy ubezpieczony pokryje wstecznie część składek, nawet gdy w długi wpędził się sam płatnik?
Tak. Obowiązuje zasada współfinansowania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. To z wypracowanego wynagrodzenia pracownika płatnik przekazuje do ZUS co miesiąc składki w wysokości 13,71 proc. Są one należne z danego tytułu ubezpieczeniowego i brak uczciwości którejkolwiek ze stron – płatnika czy ubezpieczonego – nie zmienia ustawowych zasad finansowania składek.
—rozmawiała Anna Abramowska