Spółka nie zapłaci składek ZUS za członek zarządu

- Wspólnicy spółki z o.o. powołali do zarządu nowego członka. Mocą uchwały przyznano mu wynagrodzenie w związku z tą funkcją, ale nie zawarto z nim żadnych umów, w tym o pracę ani cywilnoprawnej. Czy od wynagrodzenia przyznanego powołanemu członkowi zarządu trzeba opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne? – pyta czytelnik.

Nie

ma takiego obowiązku. Jak wynika z art. 201 § 4 kodeksu spółek handlowych, członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Powołanie do zarządu spółki kapitałowej jest tylko aktem inwestytury na określoną funkcję, ale na mocy tego powołania nie powstaje stosunek pracy. Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 19 listopada 2013 r. (I PK 120/13).

Co istotne, to powołanie nie może być utożsamiane z powołaniem jako źródłem stosunku pracy z art. 68 § 1 k.p. W związku z tym nie rodzi tego stosunku prawnego (wyrok SN z 14 lutego 2001 r., I PKN 258/00).

Jakie związanie

Analiza przepisów oraz orzecznictwa sądowego skłania do wniosku, że podstawą pełnienia funkcji członka zarządu może być zarówno umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, jak i samo powołanie na to stanowisko. Jednak wobec mogących powstać wątpliwości co do natury prawnej wybranej „formy współpracy" i jej skutków na gruncie przepisów ubezpieczeniowych, trzeba starannie ukształtować ewentualną podstawę prawną łączącą zainteresowane podmioty, szczególnie w kontekście przepisów prawa pracy.

Kto na liście

W katalogu osób wymienionych w art. 6 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121, dalej ustawa o sus) a podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym nie ma osoby pełniącej funkcji członka zarządu spółki na mocy powołania, która jednocześnie nie pozostaje w jednym z rodzajów stosunków prawnych tam wymienionych. Listę osób podlegających tym ubezpieczeniom ściśle określa ustawa. Dlatego należy przyjąć, że jeśli jedyna więź łącząca członka zarządu ze spółką to akt powołania, nie można mówić o powstaniu tytułu do objęcia tymi ubezpieczeniami w myśl art. 6 ust. 1 ustawy o sus.

Analogiczna sytuacja występuje przy składkach na ubezpieczenie zdrowotne. Artykuł 66 ust. 1 ustawy z 17 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) wskazuje zamknięty katalog osób podlegających temu ubezpieczeniu. Również tam nie ma pełniącego funkcję członka zarządu na podstawie powołania.

Autor jest radcą prawnym

Podstawa współpracy

Orzecznictwo sądowe dostrzega problem klasyfikacji sposobu świadczenia pracy przez członków zarządu na płaszczyźnie ubezpieczeń społecznych, mając na względzie autonomiczność instytucji powołania na to stanowisko. Przykładowo, w wyroku z 12 maja 2011 r. (II UK 20/11) SN wskazał, że ocena, czy z członkiem zarządu spółki handlowej została zawarta umowa o pracę przez dopuszczenie do jej wykonywania, zależy od okoliczności konkretnej sprawy dotyczących celów, do jakich zmierzały strony (czy zawarcie umowy nie stanowiło obejścia prawa) oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika przy świadczeniu pracy.

Aby stwierdzić, że w treści stosunku prawnego występuje podporządkowanie pracownika pracodawcy, z reguły wskazuje się na takie elementy, jak:

- określony czas pracy i miejsce wykonywania czynności,

- podpisywanie listy obecności,

- podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy,

- wymóg przestrzegania norm pracy, wykonywania poleceń przełożonych,

- wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność,

- dokładne określenie miejsca i czasu realizacji powierzonego zadania oraz ich realizacja pod nadzorem kierownika.

Z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 21 maja 2014 r. (III AUa 1475/13) wskazał m.in., że sam fakt wykonywania czynności i pobieranie za nie wynagrodzenia nie przesądzają o charakterze umowy łączącej członka zarządu ze spółką. Zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego nie jest także skuteczne, jeżeli dotyczy osoby, która nie może być uznana za podmiot tego rodzaju ubezpieczenia, ponieważ nie świadczy pracy w stosunku pracy i przez to nie można jej przypisać cech pracownika.