Czy ZUS powinien wysłać dłużnikowi wezwanie do zapłaty odsetek od niezapłaconych w terminie składek?
Nie.
Dłużnik powinien samodzielnie wyliczyć odsetki i wpłacić je na rachunek ZUS. Jeśli tego nie zrobi, będzie musiał zapłacić koszty upomnienia – wezwania do zapłaty, jakie wyśle do niego ZUS. Obecnie jest to 8,80 zł. Jeżeli zadłużenia nie ureguluje dobrowolnie, to wszczęte zostanie postępowanie egzekucyjne, którego koszty obciążą dłużnika. Wysokość kosztów egzekucyjnych zależy od rodzaju podejmowanych czynności.
Jakie kary ZUS może nakładać na dłużnika za niezapłacenie składek?
Może mu wymierzyć dodatkową opłatę do wysokości 100 proc. nieopłaconych składek. Ma ona charakter kary administracyjnej. Wymierzenie opłaty w maksymalnej wysokości należy jednak do wyjątków. Przeważnie ZUS ustala ją w wysokości ok. 10 proc. niezapłaconych składek.
Inną możliwością jest wszczęcie przez ZUS sprawy o popełnienie wykroczenia. Sąd może nałożyć na płatnika karę grzywny w wysokości do 5000 zł za wykroczenie polegające na nieopłacaniu składek.
Gdy płatnik nie odprowadza składek za pracowników, naraża się też na karę za przestępstwo. Za złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika sąd może nałożyć grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do dwóch lat.
Czy mimo niezawpłacenia składek mogę uzyskać prawo do zasiłku chorobowego?
Nie.
Jeśli przedsiębiorca objęty jest dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, to opóźnienie w zapłacie składki na ubezpieczenie chorobowe powoduje, że zostaje z niego wyłączony. Tym samym traci prawo do zasiłku chorobowego. W takim przypadku może wystąpić do ZUS z wnioskiem o wyrażenie zgody na zapłatę składki po terminie, ale organ może go rozpatrzyć odmownie.
Dokonaną przeze mnie wpłatę ZUS częściowo zaliczył na poczet odsetek od powstałej zaległości. Czy takie rozliczenie jest prawidłowe?
Tak.
Jeśli wpłata nie pokrywa całości zadłużenia, to ZUS musi ją proporcjonalnie rozdzielić – część zalicza na należność główną, a resztę na uregulowanie odsetek. Gdy dodatkowo płatnik musi zapłacić koszty upomnienia i egzekucji, to z jego wpłaty ZUS w pierwszej kolejności pokrywa te koszty. Dopiero pozostałą część przeznacza się na składki i odsetki za zwłokę.
Czy ZUS może przeprowadzić egzekucję niezapłaconych składek bez wyroku sądu?
Tak.
ZUS nie musi składać pozwu do sądu, żeby uzyskać wyrok stwierdzający obowiązek zapłacenia należności z tytułu składek ubezpieczeniowych. Może prowadzić egzekucję na podstawie swojej decyzji. Warunkiem jest wcześniejsze wysłanie do dłużnika upomnienia.
Nie oznacza to, że organ egzekucyjny nie podlega kontroli sądu. Dłużnik może złożyć skargę do sądu administracyjnego na postanowienie o odmowie umorzenia postępowania egzekucyjnego oraz uchylenia czynności egzekucyjnych. Jednak to nie ZUS musi się starać o uzyskanie wyroku, żeby przymusowo ściągnąć należność, ale dłużnik może wnieść skargę do sądu, aby wstrzymać prowadzoną wobec niego egzekucję.
Czy mogę uniknąć obowiązku płacenia odsetek do ZUS, wykazując, że nie zdawałem sobie sprawy z powstania zadłużenia?
Nie.
Odsetki za zwłokę należne są zawsze, gdy płatnik nie ureguluje składek w terminie. Nie ma znaczenia, z jakiego powodu powstała zaległość, czy płatnik o niej wiedział i czy miał wpływ na jej powstanie.
Tuż przed upływem terminu przedawnienia ZUS wezwał mnie do zapłaty zaległych składek wraz z wysokimi odsetkami. Czy fakt, że tak długo zwlekał ze ściągnięciem należności, nie stanowi nadużycia prawa?
Nie.
ZUS może domagać się zapłacenia całej należności razem z odsetkami. Przepisy nie dają dłużnikowi możliwości niezapłacenia odsetek z powodu zwlekania przez wierzyciela z ich ściągnięciem.
Czy do kosztów uzyskania przychodu można zaliczyć odsetki od niezapłaconych w terminie składek ubezpieczenia społecznego?
Nie.
Ustawodawca wykluczył możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek od zaległości o charakterze publicznoprawnym, czyli odsetek od podatków i składek ZUS. Zakazuje tego ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych.
Czy jeśli termin zapłacenia składek ZUS przypada na dzień wolny od pracy, można je wpłacić następnego dnia?
Tak.
Jeżeli ostatni dzień terminu płatności przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, to za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy. Wynika to z art. 12 § 5 ordynacji podatkowej, który ma odpowiednie zastosowanie do należności ZUS. Należy jednak pamiętać, że dniem ustawowo wolnym od pracy nie są dodatkowe dni wolne wyznaczone na podstawie decyzji pracodawców, np. między dniami świątecznymi w długi weekend. Wskazał na to Naczelny Sąd Administracyjny w dwóch wyrokach z 3 grudnia 2008 r. (II FSK 1235/07 i II FSK 1291/07) oraz w wyroku z 16 kwietnia 2010 r. (I OSK 870/09).
W art. 12 § 5 ordynacji podatkowej wymieniono też sobotę. Nie ma więc wątpliwości, że upływ terminu w sobotę powoduje przesunięcie terminu zapłaty. Wątpliwości mogą się pojawiać w przypadku innych czynności niż zapłata składek, do których zastosowanie mają przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Jednak NSA w uchwale z 15 czerwca 2011 r. (I OPS 1/11) wydanej w składzie siedmiu sędziów stwierdził, że „sobota jest dniem równorzędnym z dniem ustawowo wolnym od pracy w rozumieniu art. 57 § 4 k.p.a.".
