Od stycznia do grudnia 2014 r. roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 609,4 tys. kontroli osób, które uzyskały zwolnienie lekarskie, czyli zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Kontrolerzy wydali 35,7 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych na łączną kwotę 18,6 mln zł
Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nakłada na ZUS obowiązek obniżenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego w przypadku, gdy ustał tytuł ubezpieczenia np. zakończył się stosunek pracy. Wysokość świadczenia chorobowego jest w takich przypadkach ograniczana do 100 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju. Osoby, które zaczęły chorować przez rozwiązaniem umowy o pracę i miały wysokie pensje, po rozwiązaniu stosunku pracy zaczynają otrzymywać niższy niż dotychczas zasiłek z ZUS. Z tego powodu w 2014 r. obniżono o niemal 152 mln zł wypłaty dla 211 tys. osób.
Kolejnym z powodów ograniczenia wysokości wypłacanego świadczenia chorobowego jest opóźnienie w przekazaniu zwolnienia lekarskiego pracodawcy. Świadczenie w zmniejszonej kwocie wypłacane jest od ósmego dnia niezdolności do pracy do czasu dostarczenia zwolnienia. Kwota ograniczonych z tego tytułu w ubiegłym roku świadczeń wyniosła 6,5 mln zł.
Przypomnijmy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych sprawdza zwolnienia lekarskie pod kątem prawidłowości ich wykorzystania oraz prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Kontrola odbywa się z inicjatywy ZUS, lekarza orzecznika ZUS lub pracodawcy. W tym ostatnim przypadku o przeprowadzenie kontroli mogą występować tylko ci pracodawcy/ płatnicy składek, którzy zatrudniają nie więcej niż 20 pracowników. Pozostali sami prowadzą kontrolę zwolnień lekarskich.
Wbrew przekonaniu wielu świadczeniobiorców kontroli może podlegać każde zwolnienie bez względu na wskazania lekarskie zamieszczone na zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA ("chory powinien leżeć" lub "chory może chodzić"). Wskazanie lekarskie "chory może chodzić" oznacza bowiem tylko tyle, że pracownik może wykonywać zwykłe czynności życia codziennego.
Kontrolę przeprowadza się w miejscu pracy lub miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, miejscu zamieszkania, miejscu czasowego pobytu, innym miejscu, jeżeli z posiadanych przez ZUS informacji wynika, że jest to celowe. W przypadku, gdy kontroler stwierdzi nieobecność osoby kontrolowanej w miejscu zamieszkania lub pobytu, w miarę możliwości powinien ponowić kontrolę i wyjaśnić przyczynę nieobecności. Usprawiedliwieniem nieobecności może być np. wizyta kontrolna u lekarza czy w aptece, ale też zakup podstawowych artykułów żywnościowych.
