Od 1 grudnia 2013 r. obowiązuje nowe brzmienie art. 49 ust. 2 ustawy zasiłkowej, który dotyczy zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych niebędących pracownikami. Odnosi się on do sytuacji, gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, ale ubezpieczenie to rozpoczęło się po okresie nie dłuższym niż 30 dni od ustania poprzedniego ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. W takiej sytuacji przy ustalaniu podstawy zasiłkowej stosuje się odpowiednio art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Jest to więc pełna zadeklarowana kwota, stanowiąca podstawę wymiaru składek, której nie ogranicza się do faktycznie przepracowanych dni miesiąca. W praktyce oznacza to, że płatnik powinien uzupełnić przychód z tego miesiąca do wysokości, jaki przysługiwałby za wszystkie przepracowane dni.
Krótka przerwa ?w zatrudnieniu
Ubezpieczeniem chorobowym, które daje możliwość uzupełnienia podstawy zasiłkowej, może być m.in. wcześniejsze ubezpieczenie u tego samego płatnika z tym samym kodem ubezpieczenia. Może to więc być sytuacja, gdy te same strony zawierają umowy-zlecenia, z tytułu których wykonawca objęty jest dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, a przerwa między kontraktami nie przekroczyła 30 dni.
Przykład
Pani Monika wystąpiła z wnioskiem o wyłączenie jej z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ?z końcem maja 2014 r. Ponownie przystąpiła do niego od 23 czerwca 2014 r. Od 30 czerwca 2014 r. stała się niezdolna do pracy w związku ?z wypadkiem w drodze do pracy. ?W tej sytuacji przerwa ?w ubezpieczeniu chorobowym ?nie przekroczyła 30 dni, ale w czasie jej trwania istniał tytuł do ubezpieczenia chorobowego. Nie można więc potraktować tego jako ubezpieczenia chorobowego ?z innego tytułu, którego występowanie pozwala uzupełnić przychód przed przyjęciem go do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku.
Wysokość zasiłku chorobowego dla pani Moniki trzeba zatem obliczyć na zasadach określonych w art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z tym przepisem podstawę wymiaru zasiłku stanowi:
- ?kwota przychodu określona ?w umowie przypadająca na czerwiec 2014 r. – jeśli odpłatność za wykonywanie umowy zlecenia określono kwotowo,
- ?kwota przeciętnego miesięcznego przychodu innych ubezpieczonych, z którymi płatnik zawarł takie same lub podobne umowy ?za czerwiec 2014 r. (tj. miesiąc, ?w którym powstało prawo do zasiłku) – jeśli odpłatność za wykonywanie umowy określono ?w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie, pomniejszone o równowartość 13,71 proc. tej kwoty.
Dodatkowa kwota
Podstawę zasiłkową uzupełnia się w zależności od tego, ?w jaki sposób wynagradzany jest zleceniobiorca. Gdy umowa wskazuje konkretną kwotę, wystarczy przyjąć tę stawkę odliczając od niej 13,71 proc.
Przykład
Pan Michał wykonywał pracę na podstawie umowy-zlecenia zawartej na okres od 9 do 30 czerwca 2014 r. ?W tym czasie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu. Wcześniej podlegał obowiązkowo temu ubezpieczeniu ?z tytułu zatrudnienia trwającego od ?1 czerwca 2010 r. do 31 maja 2014 r. Zleceniobiorca chorował od 23 czerwca do 16 lipca 2014 r. Wynagrodzenie ?z tytułu pracy na zlecenie określono ?w umowie kwotowo, w wysokości 2100 zł miesięcznie. Faktycznie pan Michał zarobił za ten okres ze zlecenia 1400 zł.
Ponieważ ubezpieczony zachorował w pierwszym kalendarzowym miesiącu ubezpieczenia chorobowego, a okres tego ubezpieczenia rozpoczął się w ciągu 30 dni od ustania ubezpieczenia ?z poprzedniego tytułu, płatnik powinien uzupełnić przychód do podstawy zasiłkowej. Ponieważ w umowie przychód określono kwotowo, należy go uzupełnić z zastosowaniem metody przewidzianej dla stałych składników wynagrodzenia. Wystarczy więc przyjąć pełną kwotę, którą określono w umowie zlecenia jako miesięczny zarobek, tj. 2100 zł po pomniejszeniu o równowartość 13,71 proc. z tej kwoty.
Jeśli kwota w umowie nie jest zarobkiem miesięcznym, to trzeba wyznaczyć część należną za pierwszy miesiąc pracy. Przy czym „uzupełnianie podstawy" w przypadku zleceniobiorców oznacza, że przychód uzupełnia się do kwoty, jaką ubezpieczony przepracowałby w okresie, na który zawarto umowę. Nie chodzi więc o uzupełnienie do kwoty, która przysługiwałaby za cały miesiąc pracy.
Przykład
Pan Tomasz podlegał ubezpieczeniu społecznemu, w tym dobrowolnie chorobowemu, od 7 kwietnia do ?9 lipca 2014 r. W drodze do pracy ?24 kwietnia 2014 r. uległ wypadkowi. Przedłożył zwolnienie lekarskie na okres od 24 kwietnia do 17 czerwca 2014 r. Zgodnie z umową, za wykonaną pracę zleceniobiorca miał prawo do wynagrodzenia w wysokości 5640 zł. Pan Tomasz wykazał, że od 1 czerwca 2013 r. do 20 marca 2014 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę.
Ponieważ niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała ?w pierwszym kalendarzowym ?miesiącu ubezpieczenia, a do ubezpieczenia chorobowego przystąpił w ciągu 30 dni od ustania tego ubezpieczenia z innego tytułu, ma zastosowanie zasada uzupełniania przychodu do podstawy zasiłkowej. Jego przychód określono w umowie-zlecenia kwotowo, dlatego stawkę należy uzupełnić na zasadach określonych dla stałych składników wynagrodzenia. Będzie to przychód, który uzyskałby za pierwszy miesiąc ubezpieczenia, gdyby nie chorował (od 7 do 30 kwietnia 2014 r.), po pomniejszeniu go o 13,71 proc. ?W tym celu kwotę 5640 zł należy podzielić przez liczbę dni trwania umowy zlecenia (24 + 31 + 30 + 9 ?= 94), a wynik pomnożyć przez liczbę dni trwania umowy w kwietniu, ?tj. 24 dni.
Kwota przychodu za kwiecień ?2014 r. wynosi zatem 1440 zł (5640 zł : 94 x 24).
Podstawę wymiaru zasiłku stanowi kwota przychodu za kwiecień ?2014 r., po pomniejszeniu o 13,71 proc., tj. 1242,58 zł ?(1440 zł – 197,42 zł).
Akord podobnie
Przychód zleceniobiorcy opłacanego akordem, stanowiący podstawę zasiłkową, uzupełnia się bazując na liczbie dni trwania umowy-zlecenia.
Przykład
Pan Janusz podlegał ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu chorobowemu, ?z tytułu wykonywania umowy-zlecenia od 2 grudnia 2013 r. do ?5 czerwca 2014 r. Od 3 lipca 2014 r. wykonuje umowę-zlecenia u innego zleceniodawcy, w której odpłatność określono w stawce akordowej. Mężczyzna przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Od 9 lipca do 1 sierpnia 2014 r. przedłożył zwolnienie lekarskie w związku ?z opieką nad chorym 3-letnim synem. Przychód zleceniobiorcy za przepracowany okres od 3 do 8 lipca 2014 r. wyniósł 430 zł. W związku z tym, że prawo do zasiłku powstało w pierwszym kalendarzowym miesiącu ubezpieczenia, a rozpoczęło się ono po okresie nie dłuższym niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, można uzupełnić przychód stanowiący podstawę zasiłkową pana Janusza. Zatem przychód, jaki uzyskał za okres od 3 do 8 lipca 2014 r., najpierw trzeba pomniejszyć ?o 13,71 proc., a następnie podzielić go przez liczbę dni, za które został wypłacony i pomnożyć przez liczbę dni trwania umowy w tym miesiącu.
430 zł – 58,95 zł = 371,05 zł
371,05 zł : 6 dni x 29 dni = 1793,36 zł.
Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego stanowi kwota ?1793,36 zł.
Absencja w drugim miesiącu
Gdy zleceniobiorca zachoruje w drugim miesiącu ubezpieczenia, a pierwszy był niepełny, podstawą zasiłkową jest jego przychód za pierwszy miesiąc po uzupełnieniu.
Przykład
Pani Anna podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnemu chorobowemu, od 11 czerwca 2014 r., jako zleceniobiorca. Od 1 czerwca 2012 r. do 31 maja 2014 r. podlegała tym wszystkim ubezpieczeniom ?z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Odpłatność za wykonywanie umowy-zlecenia określono w stawce godzinowej. Kobieta przedłożyła zleceniodawcy zwolnienie lekarskie od 3 do 18 lipca 2014 r. Zachorowała więc przed upływem pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego – niezdolność do pracy powstała ?w drugim miesiącu ubezpieczenia, ?ale pierwszy był niepełnym kalendarzowym miesiącem ubezpieczenia. Ponieważ przerwa ?w ubezpieczeniu chorobowym była krótsza niż 30 dni, jej przychód stanowiący podstawę zasiłku, można uzupełnić. W tym celu zarobek za okres od 11 do 30 czerwca 2014 r. ?(po pomniejszeniu o 13,71 proc.) należy podzielić przez 20 dni (liczbę dni, przez które został osiągnięty), ?a wynik pomnożyć przez 30 dni (liczbę dni miesiąca).
