Dziś zaczyna się nowy rok składkowy opłat na ubezpieczenie wypadkowe. Potrwa do końca marca 2015 r. Co prawda stawki pozostają na tym samym poziomie, ale nie każdy płatnik naliczy w maju daninę za kwiecień w tym samym co wcześniej procencie. Wystarczy, że firma zatrudniła więcej osób, wysłała w styczniu po raz trzeci z rzędu informację ?ZUS IWA albo doszło do reorganizacji zakładu.

Trzy informacje

Składkowych obliczeń nie musi wykonywać ten płatnik, który w styczniu br. po raz trzeci z rzędu wysłał do swojego oddziału ZUS informację IWA. Oczywiście chodzi o te firmy, które miały taki obowiązek – czyli zgłaszające w 2013 r. i dwóch wcześniejszych latach do ubezpieczenia wypadkowego średnio w miesiącu co najmniej dziesięć osób.

Takim płatnikom stopę procentową składki wypadkowej ustali na cały rok ZUS, kierując się danymi, które wykazali w IWA. Istotne jest, żeby taka informacja trafiła do organu rentowego za trzy kolejne lata.

Co do zasady ZUS przesyła decyzję w sprawie wymiaru składki wypadkowej do 20 kwietnia. ?W tym roku ze względu na układ kalendarza (20 przypada ?w niedzielę wielkanocną, a 21 to ustawowo wolny od pracy drugi dzień świąt wielkanocnych), organ rentowy będzie miał dwa dni więcej na przysłanie płatnikom informacji w tej sprawie.

Ustalona przez ZUS składka będzie ich obowiązywała w całym nowym roku składkowym, począwszy od rozliczeń za kwiecień 2014 r. do końca marca 2015 r.

Liczyć na siebie

Na ustalenie przez ZUS opłaty wypadkowej na sezon 2014/2015 nie może natomiast liczyć ten płatnik, który nie miał obowiązku złożyć ZUS IWA za lata 2013, 2012 i 2011.

Jeśli więc płatnik miał np. przerwę w ciągłości przekazywanej informacji – np. wysyłał IWA za lata 2012, 2011 i 2010, ale za 2013 r. nie musiał jej przekazać ze względu na zawieszenie działalności czy zmniejszenie liczby ubezpieczonych, to niezależnie od obecnego stanu zatrudnienia ZUS nie wyręczy go w tych rachunkach. Pracodawca będzie musiał sam ustalić obowiązującą go stawkę procentową opłaty wypadkowej.

Na szczęście nie jest to trudne i tym razem nie zmieniły się kategorie zaszeregowania rodzajów działalności ani nie trzeba się zastanawiać, które PKD jest decydujące.

W tym roku wystarczy sprawdzić kategorię ryzyka, do której została zakwalifikowana wykonywana przez płatnika przeważająca działalność. Następnie trzeba odczytać, jaka stopa procentowa składki została przyporządkowana do grupy płatników, wśród których znalazła się firma.

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej ?z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (DzU ?nr 200, poz. 1692 ze zm.) wymienia 64 grupy płatników (w zależności od kategorii ryzyka). Dla każdej z nich przypisana jest wysokość obowiązującej płatnika składki. Tak ustalony procent opłaty przyjdzie płatnikowi stosować od kwietnia 2014 r. (pierwsza wpłata w maju) do marca 2015 r.

Firmowe roszady

Na decyzję z ZUS nie powinien też czekać płatnik, który zmienił formalnoprawne podstawy swego funkcjonowania (np. jednoosobowa działalność gospodarcza została przekształcona ?w jednoosobową spółkę z o.o. ?z zachowaniem ciągłości prawnej). I to nawet, jeśli nie pociągnęło to za sobą ani modyfikacji stanu zatrudnienia, ani zmiany rodzaju prowadzonej działalności mającej wpływ na poziom występowania zagrożeń i skutków wypadkowych.

Taki płatnik będzie musiał we własnym zakresie ustalić stopę procentową składki. Ustawa wypadkowa nie przewiduje sukcesji uprawnienia do posługiwania się określoną wartością stopy procentowej opłaty obowiązującej innego płatnika. Wysokość stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe, która ma bezpośredni wpływ na kwoty opłacanych składek, sama w sobie nie jest należnością na ubezpieczenia społeczne, zatem nie przechodzi na następcę prawnego (zob. interpretacja ZUS z 21 lutego 2014 r., DI/100000/ 43/171/214).

Podobnie będzie – zdaniem ZUS – jeśli ze struktury spółki ?z o.o. wyodrębnia się poszczególne oddziały, które jako nowi płatnicy składek przejmą część pracowników i majątku spółki. Każdy nowo powstały płatnik ma obowiązek odrębnie ustalić obowiązującą go stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe (zob. interpretacja ZUS z 10 stycznia 2014 r., WPI/ 200000/451/1762/2013). Ze stanowiskiem ZUS, że składka wypadkowa nie może podlegać sukcesji, polemizowały jednak sądy >patrz ramka: Orzecznictwo kontra ZUS.

Wypadek zaważy ?na stawce

Wyliczając składkę wypadkową dla płatnika ZUS opiera się na danych wykazanych w informacji IWA, takich jak:

Te statystyki powinny być zgodne z zapisami w prowadzonym przez pracodawcę rejestrze wypadków przy pracy. Wypadki innych ubezpieczonych potwierdzane są natomiast sporządzanymi kartami. Każdą z informacji o takim zdarzeniu – z trzech kolejnych lat – trzeba brać pod uwagę w algorytmie określającym cząstkowe kategorie ryzyka, które rzutują bezpośrednio na wymiar ustalanej składki wypadkowej.

Płatnicy, którzy nie przestrzegają zasad BHP w firmie narażą się na podwyższenie składki wypadkowej o 100 proc. Skutkuje to bowiem zwiększoną wypadkowością. ZUS może podnieść daninę na wniosek inspektora pracy, który stwierdzi rażące naruszenie przepisów BHP w czasie dwóch kolejnych kontroli. Jeśli ZUS uzna ten wniosek za zasadny, wydaje decyzję wymierzającą dwukrotnie wyższą stawkę procentową. Nie może miarkować tej kary w zależności od stopnia zawinienia pracodawcy.

Mali płacą bez zmian

Składkowych podwyżek czy obniżek nie muszą się obawiać małe firmy, które zgłaszają do ubezpieczenia wypadkowego do dziewięciu podwładnych. Takiego płatnika obowiązuje składka w tej samej wysokości co w poprzednim roku składkowym. W roku 2014/2015 jest to 1,93 proc. podstawy wymiaru.

Podobnie jest z przedsiębiorcami, którzy nie podlegają wpisowi do systemu REGON. Dla obydwu tych grup płatników stopa procentowa składki wypadkowej zawsze jest taka sama. To połowa najwyższej składki ustalonej dla wszystkich grup płatników w danym roku składkowym. W tym roku składkowym nadal jest to ?3,86 proc.

JAKIE SKŁADKI WYMIERZAŁ ZUS W 2013 r.

W ubiegłym roku informację IWA za 2012 r. złożyło 161 tys. płatników. ZUS ustalił stopę procentową składki wypadkowej 135 tys. z nich. Płatnicy wykazali 107,7 tys. poszkodowanych w wypadkach przy pracy, w tym 1 tys. poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz 282,5 tys. osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia. W porównaniu do danych przekazanych za 2011 r. wykazano o 3,2 proc. mniej poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 8,1 proc. mniej poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz o 2,6 proc. mniej zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Przeciętna stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe na jednego płatnika, ustalona dla płatników, którzy złożyli za 2012 r. (trzeci, kolejny raz) ZUS IWA wyniosła 1,13 proc. W ubiegłym roku ZUS obniżył daninę 65,6 proc. płatników. Jednak 10,6 proc. otrzymało decyzję z podwyższonym wymiarem opłaty. 23,8 proc. płatników zostało zobowiązanych do wpłat na tym samym poziomie.