Kiedy za opiekę nad chorym dzieckiem podczas urlopu jest zasiłek

- W trakcie urlopu wypoczynkowego pracownik dostarczył zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad małoletnim dzieckiem. Stosując się do wyjaśnień ZUS, że zasiłek opiekuńczy nie przysługuje w czasie urlopu wypoczynkowego, nie wypłaciliśmy go. Pracownik wystąpił jednak z żądaniem uregulowania zaległego świadczenia z odsetkami. Czy ZUS podaje nieprawidłową informację i musimy to wypłacić? A jeżeli tak, to dlaczego należy wypłacać odsetki, skoro opieraliśmy się na oficjalnych opiniach ZUS? – pyta czytelnik.

Pracownik mógł nabyć prawo do zasiłku opiekuńczego tylko wtedy, gdy zwolnienie lekarskie obejmowało także dni przypadające po zakończeniu urlopu wypoczynkowego.

Pozbawienie urlopującego pracownika prawa do zasiłku opiekuńczego wynika z dwóch przepisów:

- art. 32 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa),

- art. 166 k.p.

Pierwszy z nich mówi, że zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu, która została zwolniona od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem albo innym chorym członkiem rodziny. Istotą urlopu wypoczynkowego jest to, że w tym czasie etatowiec nie świadczy pracy, a więc nie może być od niej zwolniony, aby podjął sprawowanie opieki.

Natomiast art. 166 k.p. wymienia przesłanki powodujące przerwanie trwającego już urlopu wypoczynkowego. Nie ma wśród nich niezdolności do pracy spowodowanej koniecznością sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Skoro nie dochodzi do przerwania urlopu, to pracownik – mimo że dostarczy zwolnienie lekarskie – zachowuje prawo do wynagrodzenia urlopowego. Nie może więc za ten sam okres dostać zasiłku opiekuńczego. Oznacza to, że czytelnik dobrze postąpił, nie wypłacając opiekuńczego, jeśli dni objęte zwolnieniem w całości przypadały na okres udzielonego urlopu wypoczynkowego.

A może się należało

Niewykluczone jednak, że pracodawca mógł popełnić błąd. Tak było, jeśli zwolnienie lekarskie obejmowało także dni przypadające po planowym zakończeniu wypoczynku. W takiej sytuacji pracownikowi należy wypłacić zasiłek, ale tylko za te dni. Oczywiście, jeśli spełniał pozostałe warunki z ustawy zasiłkowej.

Przykład

Od 3 do 20 czerwca 2013 r. pani Monika była na urlopie wypoczynkowym. 17 czerwca dostarczyła pracodawcy zwolnienie lekarskie obejmujące okres od 17 do 28 czerwca, potwierdzające konieczność sprawowania przez nią opieki nad 7-letnim synem z powodu jego choroby. Ze zwolnieniem złożyła pracodawcy „Oświadczenie do celów wypłaty zasiłku opiekuńczego" (druk ZUS Z-15).

Bazując na informacji, że zasiłek ten nie przysługuje pracownikowi korzystającemu z urlopu wypoczynkowego, szef go nie wypłacił, choć pani Monika spełniała przesłanki określone w ustawie zasiłkowej. To nieprawidłowe postępowanie, gdyż faktycznie świadczenie jej nie przysługiwało, ale tylko za dni zwolnienia pokrywające się z urlopem wypoczynkowym, tj. od 17 do 20 czerwca. Za pozostały czas (od 21 do 28 czerwca) pani Monika powinna dostać zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach.

Niezbędne wyrównanie

Jeżeli szef nie wypłacił podwładnemu zasiłku opiekuńczego za dni przypadające po zakończeniu wypoczynku, choć istniał taki wymóg, teraz powinien obliczyć kwotę należnego świadczenia i jak najszybciej go wypłacić.

U pracowników podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie, od którego odprowadzane były składki na ubezpieczenie chorobowe, wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych (lub krótszy) poprzedzających miesiąc, w którym etatowiec stał się niezdolny do pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem albo innym członkiem rodziny. Do obliczeń przyjmuje się wynagrodzenie pomniejszone o kwoty składek społecznych finansowanych ze środków pracownika, a stawka miesięcznego zasiłku opiekuńczego wynosi 80 proc. podstawy jego wymiaru.

Podstawę wymiaru zasiłku za jeden dzień zwolnienia lekarskiego stanowi 1/30 część wynagrodzenia będącego podstawą wymiaru i wypłaca się go za każdy dzień niezdolności do pracy – łącznie z dniami wolnymi od pracy.

Przykład

Aby obliczyć kwotę przysługującego pani Monice zasiłku opiekuńczego, pracodawca powinien najpierw ustalić jej przeciętne miesięczne wynagrodzenie podlegające oskładkowaniu na ubezpieczenie chorobowe z okresu czerwiec 2012 r. – maj 2013 r. Po potrąceniu części składek finansowanych przez pracownicę wyniosło ono 3000,24 zł. Następnie wynagrodzenie to należało pomnożyć przez stopę procentową dla zasiłku opiekuńczego:

3000,24 zł x 80 proc. = 2400,19 zł.

Kolejnym krokiem będzie ustalenie stawki dziennej zasiłku: 2400,19 zł : 30 = 80,01 zł.

Po jej pomnożeniu przez liczbę dni, za które przysługiwał zasiłek, a więc nie za wszystkie dni objęte zwolnieniem lekarskim, a tylko za te przypadające po urlopie, pracodawca uzyska kwotę świadczenia brutto, które przysługuje pani Monice: 80,01 zł x 8 dni = 640,08 zł.

Odsetki płaci ten, kto zawinił

Oprócz zasiłku opiekuńczego, który zostanie rozliczony w ciężar składek, pracodawca musi także naliczyć i wypłacić odsetki za zwłokę. Tym razem z własnych środków (art. 64 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Oczywiście tylko wtedy, jeśli podwładnemu faktycznie zasiłek ten przysługiwał.

Sposób obliczania odsetek określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 1 lutego 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustalaniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (DzU nr 12, poz. 104).

Generalnie należy je naliczać za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do zasiłku albo jego wypłaty do dnia, w którym nastąpiła opóźniona wypłata. Z reguły odsetki te reguluje się razem z należnym świadczeniem.