- Od 1 grudnia 2008 r. mam ustalone prawo do emerytury. Podstawę jej wymiaru ZUS ustalił z 10 kolejnych lat kalendarzowych (1993–2002). Jednak za okres pracy od 1 stycznia 1995 r. do 31 grudnia 1996 r. ZUS przyjął wynagrodzenie zerowe, ponieważ nie udokumentowałam wysokości wynagrodzenia za te lata. Czy mogę złożyć wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenie za ten okres?

– pyta czytelniczka.

Tak

czytelniczka będzie miała przeliczoną emeryturę. ZUS za lata 1995–1996 przyjmie w jej podstawie minimalne wynagrodzenie.

Ogólne zasady

Reguły ustalania podstawy wymiaru emerytury lub renty uregulowane są w art. 15 i 21 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.; zwana dalej ustawą emerytalną).

Gdy nie można ustalić podstawy, od której zostały opłacone składki w okresie zatrudnienia, który osoba ubiegająca się o emeryturę wskazała do ustalenia podstawy wymiaru tego świadczenia, przyjmuje się, że jest to kwota obowiązującego w tym czasie minimalnego wynagrodzenia pracowników (proporcjonalna do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy). Zasadę tę ZUS zaczął stosować do świadczeń emerytalno-rentowych przyznanych po 31 grudnia 2008 r.

Prawo do przeliczenia

Nie oznacza to jednak, że osoby, które uzyskały prawo do emerytury wcześniej, są stratne. Jeśli wcześniej ZUS przyjął im do obliczeń tzw. lata zerowe, to na złożony obecnie wniosek przeliczy podstawę wymiaru świadczenia uwzględniając obowiązujące w tych latach minimalne wynagrodzenie (proporcjonalnie do czasu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru etatu).

Taka „zamiana" dotyczy jednak wyłącznie lat z zerowymi zarobkami. Jeśli w podstawie wymiaru świadczenia ZUS uwzględnił zarobki ubezpieczonego niższe od minimalnej płacy, ZUS nie zastąpi ich wynagrodzeniem minimalnym.

Przykład

Podstawa bez zmian

Pan Stanisław do ustalenia podstawy wymiaru emerytury wskazał zarobki uzyskane w latach 1979 -1988. Przez cały ten okres pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Z wpisu w legitymacji ubezpieczeniowej wynika, że w 1987 r. uzyskał wynagrodzenie w kwocie niższej od minimalnego wynagrodzenia. ZUS nie przyjmie za ten rok wynagrodzenia minimalnego, ponieważ zainteresowany w 1987 r. korzystał z urlopu bezpłatnego.

Z możliwości przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia mogą skorzystać osoby, których dokumentacja płacowa została zniszczona, np. z powodu likwidacji pracodawcy lub jej porzucenia. W przypadku braku dokumentów potwierdzających wysokość zarobków w poszczególnych latach wskazanych do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, ZUS obliczając podstawę wymiaru świadczenia uwzględniał przychód zerowy.

W efekcie wiele osób otrzymuje obecnie świadczenia niższe niż wynikałoby to z wysokości osiąganych przez nich zarobków oraz zapłaconych od nich składek na ubezpieczenia.

Podstawa wymiaru

Możliwość ponownego obliczenia podstawy wymiaru z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia odnosi się wyłącznie do osób, które w czasie, z którego nie mogły udokumentować zarobków, podlegały ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę.

Podstawę wymiaru składki za okres pracy, za który ubezpieczony nie jest w stanie udokumentować wysokości zarobków, stanowi kwota obowiązującego w tym czasie minimalnego wynagrodzenia za pracę, proporcjonalnie do wymiaru etatu.

Przeliczeniu podlega podstawa wymiaru emerytury lub renty ostatnio przyjęta do obliczenia świadczenia.

Przykład

Proporcja do etatu

Pan Jerzy od 1 czerwca 2008 r. ma prawo do emerytury. Do ustalenia podstawy jej wymiaru wskazał zarobki osiągane w latach 1995-2004. Podstawę wymiaru świadczenia ZUS obliczył z uwzględ- nieniem tzw. wynagrodzenia zerowego za okres od 1 stycznia 1998 r. do 30 czerwca 1999 r., gdyż pracownik nie udokumentował osiąganego w tym czasie wynagrodzenia.

W tym czasie pracował na 1/2 etatu. W takim przypadku ZUS, obliczając podstawę wymiaru świadczenia, przyjmie 1/2 kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego we wskazanym okresie (część tej płacy proporcjonalną do etatu).

Ważna data wniosku

Uwzględnienie minimalnego wynagrodzenia zamiast zerowego za poszczególne lata przyjęte do ustalenia podstawy wymiaru powoduje podwyższenie dotychczas pobieranego świadczenia. Wysokość podwyżki świadczenia zależy od tego, ile lat z zerowymi zarobkami zostało wcześniej przyjętych do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia.

W przypadku gdy do podstawy wymiaru ZUS przyjął niewielką liczbę lat z zerowym przychodem, np. rok czy dwa, do ustalenia podstawy wymiaru emerytury wzrost przeliczonego świadczenia nie będzie duży. Natomiast w sytuacji, gdy było to kilka lat z przychodem zerowym, wzrost świadczenia po przeliczeniu może być znaczny.

Podwyższone świadczenie przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o przeliczenie.

Analogicznie przy liczeniu kapitału

Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do przeliczenia kapitału początkowego, ustalonego od podstawy wymiaru ustalonej z uwzględnieniem okresu pozostawania w stosunku pracy, za który nie można ustalić podstawy wymiaru składek.

Osoby zainteresowane takim przeliczeniem muszą wystąpić w tej sprawie z wnioskiem do ZUS.