- Pracownik zachorował w kwietniu. Za 5 dni niezdolności do pracy przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe. W październiku 2012 r. za pracownika przestaliśmy opłacać składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, bo jego zarobki przekroczyły limit 30-krotności. Jednocześnie w tym miesiącu uczestniczył w firmowej imprezie integracyjnej i z tego tytułu uzyskał przychód w wysokości 128,55 zł, od którego zostały opłacone składki na ZUS. Pracownik zarabia 10 800 zł miesięcznie. W październiku składki emerytalno-rentowe zostały naliczone tylko od kwoty przychodu, która nie spowodowała przekroczenia limitu rocznego. Jak obliczyć podstawę do chorobowego za kwietniową chorobę, a szczególnie – jakie przyjąć wynagrodzenie za październik? Czy kwotę świadczenia wynikającego z uczestnictwa w imprezie trzeba wyłączyć? –

pyta czytelnik.

Skoro pracownik zachorował w kwietniu, to podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy ustalić z przychodu wypłaconego mu za okres od kwietnia 2012 r. do marca 2013 r. W tym 12-miesięcznym okresie pracownik osiągnął górny pułap rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W związku z tym w październiku składka chorobowa została naliczona od innej stawki niż składki emerytalno-rentowe.

Natomiast za listopad i grudzień ub.r. płatnik pobrał i opłacił już tylko składkę chorobową. Aby obliczyć wysokość chorobówki, nie wystarczy więc odjąć od stałej miesięcznej stawki wynagrodzenia jej część w wysokości 13,71 proc. z tytułu składek społecznych finansowanych przez pracownika.

Poza tym w 2012 r., w październiku pracownik osiągnął jeszcze dodatkowy przychód z tytułu udziału w firmowej imprezie. Co prawda został oskładkowany, ale nie powinien podwyższać podstawy do chorobowego >patrz ramka.

Te okoliczności powodują, że trzeba wykonać więcej obliczeń, aby wyznaczyć podstawę wymiaru kwietniowego wynagrodzenia chorobowego.

Ogólne zasady

Standardowo podstawę świadczenia chorobowego tworzy przeciętne miesięczne wynagrodzenie rozumiane jako przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składki chorobowej, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę ze środków pracownika składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe. W sumie ta część wynosi najczęściej 13,71 proc. podstawy składkowej.

Przy wynagrodzeniu jednoskładnikowym, tj. ustalonym w stałej miesięcznej stawce, nie ma problemu z obliczeniem podstawy zasiłkowej. Jest nią to wynagrodzenie pomniejszone o 13,71 proc. z tytułu składek społecznych. Jednak gdy pensja jest pokaźna i w trakcie roku kalendarzowego, z którego wynagrodzenie jest brane pod uwagę przy chorobowym, doszło do przestąpienia progu 30-krotności, kwoty przychodu będą zróżnicowane.

Uwaga na limit

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe u pracowników liczona narastająco od początku roku kalendarzowego, nie może przekraczać równowartości 30 kwot prognozowanego na ten rok przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej.

Do osiągnięcia tego limitu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oblicza się i przekazuje do ZUS na ogólnych zasadach, czyli od podstawy wymiaru stanowiącej faktyczny przychód ze stosunku pracy (poza wyłączeniami). Natomiast od nadwyżki ponad kwotę ograniczenia nie pobiera się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Płatnik musi wtedy zaprzestać obliczać i przekazywać składki na te dwa ryzyka.

W miesiącu, w którym pracownik osiągnął roczny limit, płatnik pobiera składkę emerytalną i rentową tylko od tej części przychodu, która nie spowoduje przekroczenia (a tym samym nie doprowadzi do nadpłaty składek i niedopłaty składki zdrowotnej). Nadal od pełnej wysokości pensji musi naliczać i uiszczać składkę chorobową.

W 2012 r. kwota limitu wynosiła 105 780 zł. Chodzi tu o roczną podstawę do składek, a więc sumę miesięcznych podstaw od początku danego roku kalendarzowego. Pracownik zarabia 10 800 zł miesięcznie, a w październiku był jeszcze na imprezie, która zwiększyła przychód do oskładkowania. Zatem w październiku przychód pracownika od początku 2012 r. przekroczył roczny limit:

(10 800 zł x 10 miesięcy) + 128,55 zł = 108 128,55 zł.

Gdyby płatnik naliczył za ten miesiąc wszystkie składki społeczne od pełnego przychodu, czyli wynagrodzenia i świadczenia „imprezowego", to limit zostałby naruszony. Wobec tego składkę emerytalną i rentową musiał ustalić tylko od kwoty równej 8580 zł [105 780 zł – (10 800 zł x 9 m-cy)]. Jest to część przychodu niepowodująca przekroczenia limitu, włącznie z wartością świadczenia z tytułu imprezy.

Składkę chorobową należało opłacić od całego przychodu, tj. 10 928,55 zł. Wyniosła więc 267,75 zł (10 928,55 zł x 2,45 proc.), a składki emerytalno-rentowe od kwoty 966,11 zł (8580 zł x 11,26 proc.). Łącznie składki społeczne za październik to 1233,86 zł. Za listopad i grudzień składki emerytalno-rentowe to 0 zł, a składka chorobowa – 264,60 zł (10 800 zł x 2,45 proc.).

Ponieważ w podstawie zasiłkowej nie należy uwzględniać wartości imprezy, to należy w niej uwzględnić przychód za październik w wysokości 10 800 zł, po odliczeniu składek na:

- ubezpieczenia emerytalne i rentowe – naliczonych od kwoty 8451,45 zł, czyli podstawy pomniejszonej o świadczenie z tytułu imprezy (8580 zł – 128,55 zł); składki wynoszą więc 951,63 zł (8451,45 zł x 11,26 proc.),

- ubezpieczenie chorobowe – naliczonej od 10 800 zł, czyli 264,60 zł (10 800 zł x 2,45 proc.).

Tu warto wyjaśnić, że nie można ustalić, czy w podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych za październik została uwzględniona również wartość imprezy. Nie ma przepisów, które podpowiedziałyby, jak w tej sytuacji odliczyć składki od wartości świadczenia, które nie zostało uwzględnione w podstawie zasiłkowej.

Przyjmując jednak wskazany wyżej sposób, działamy na korzyść pracownika. Dzięki odliczeniu nieco niższej kwoty składek, podstawa zasiłku jest trochę wyższa. Jednak słuszność tego postępowania mógłby ocenić jedynie ZUS.

Zasiłek należy obliczyć następująco.

Impreza bez znaczenia

Do podstawy zasiłkowej przyjmuje się te składniki wynagrodzenia, które:

- są objęte składkami społecznymi, w tym chorobową, oraz

-  nie przysługują za okres niezdolności zdrowotnej do pracy
i nie są wypłacane/przekazywane za czas pobierania świadczenia chorobowego (innymi słowy – są zmniejszane za okresy absencji).

Natomiast poza podstawą zasiłkową pozostają te świadczenia
– również oskładkowane – na których przyznanie/wypłatę okres pobierania wynagrodzenia bądź zasiłku nie ma wpływu (mimo otrzymywania chorobowego pracownik i tak dostaje pełne świadczenie).

Udział w imprezie integracyjnej przynosi pracownikowi przychód ze stosunku pracy, który podlega zarówno opodatkowaniu, jak i ozusowaniu, jeśli rozrywka została sfinansowana z innych środków niż zfśs. Wobec tego do październikowej podstawy wymiaru składek został doliczony również przychód z imprezy.

Nie jest to jednak przychód, który wejdzie do podstawy zasiłkowej. Impreza miała cel integracyjny, więc udział w niej nie był uzależniony od indywidualnej oceny pracy danego pracownika. Nie można też stwierdzić, że przychód z niej przysługuje bądź nie, za okres choroby.