Osoba uprawniona do pobierania świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego z tytułu choroby lub macierzyństwa może za ten sam okres otrzymać tylko jedno ze świadczeń. Jeśli więc pobiera zasiłek macierzyński, to nie otrzyma chorobówki.

- Pracownica przebywająca na urlopie macierzyńskim od 2 czerwca do 16 listopada 2012 r. (podstawowym i dodatkowym, tj. 140 dni + 28 dni), przyniosła zwolnienie lekarskie z powodu własnej choroby, wydane od 11 września 2012 r. do 23 grudnia 2012 r. Uznaliśmy, że nie należy jej się zasiłek chorobowy do 16 listopada, ale jednocześnie okres zasiłkowy liczymy od 11 sierpnia, więc zakończy się on 8 lutego 2013 r. Czy postępujemy prawidłowo? Czy może zwolnienie lekarskie powinno wydłużyć pracownicy zasiłek macierzyński?

– pyta czytelniczka.

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Tak wynika z art. 6 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa). Chory uzyskuje prawo do świadczenia po upływie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego trwającego:

- 30 dni – jeżeli objęty jest nim obowiązkowo,

- 90 dni – gdy przystąpił do niego dobrowolnie (art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Z art. 8 ustawy zasiłkowej wynika, że okres zasiłkowy wynosi 182 dni. Jeżeli natomiast niezdolność do pracy przypada na okres ciąży lub gdy przyczyną niezdolności do pracy jest gruźlica – jego maksymalny wymiar to 270 dni.

Luka nie przeszkodzi

Bezsprzecznie do jednego okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni), za które należy się zasiłek, wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy. Nie ma znaczenia przyczyna poszczególnych absencji.

Inaczej jest w sytuacji, gdy między zwolnieniami lekarskim wystąpi przerwa. Okres niezdolności do pracy przed i po tej pauzie należy wliczać do tego samego okresu zasiłkowego, jeśli:

Ustalając okres zasiłkowy trzeba pomijać zwolnienia przypadające na czas urlopu macierzyńskiego

- obie zostały spowodowane tą samą chorobą, a

- przerwa między nimi nie przekroczyła 60 dni.

Tę okoliczność wskazuje lekarz, wpisując na zaświadczeniu lekarskim ZUS ZLA kod literowy „A" (art. 57 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej).

Obojętne zwolnienia

Do okresu zasiłkowego wlicza się nie tylko czas trwania niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie i zasiłek chorobowy. Uwzględnia się również te L4, za które pracownik nie otrzyma świadczeń z przyczyn określonych w art. 14–17 ustawy zasiłkowej, a więc m.in. wtedy, gdy:

- powodem absencji jest nadużycie przez ubezpieczonego alkoholu albo popełnienie umyślnego przestępstwa lub wykroczenia,

- chory w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonywał pracę zarobkową lub nieprawidłowo wykorzystywał L4.

Okresu zasiłkowego nie zwiększy natomiast czas zwolnienia lekarskiego, za które pracownik nie otrzyma świadczenia, ponieważ przypada on:

- na czas wyczekiwania na prawo do zasiłku (odpowiednio 30 dni lub 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego),

- w okresie urlopu wychowawczego, bezpłatnego lub macierzyńskiego,

- podczas tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności.

Przerwanie uprawnień

Matka dziecka, która po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w wymiarze co najmniej ośmiu tygodni po porodzie, wymaga leczenia szpitalnego, może przerwać urlop macierzyński. Uprawnienie to wynika z art. 180 § 61 – § 63 kodeksu pracy. Wtedy ojcu wychowującemu dziecko (ubezpieczonemu) przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi pobytu kobiety w szpitalu.

W tym czasie matka zachowuje prawo do zasiłku chorobowego na ogólnych zasadach. Musi jednak przedłożyć zwolnienie lekarskie na druku ZUS ZLA. Łączny okres zasiłku macierzyńskiego wypłaconego matce i ojcu wychowującemu dziecko nie może przekraczać wymiaru urlopu określonego w k.p.

Pracownica, o której mowa w pytaniu, pobierała zasiłek macierzyński od 2 czerwca do 19 października 2012 r. (140 dni) oraz skorzystała z czterech tygodni dodatkowego wolnego macierzyńskiego zgodnie z art. 29 ust. 5 ustawy zasiłkowej. Od 11 września 2012 r. dostarczyła zwolnienie lekarskie w związku z chorobą. Jednak nie wolno od razu przyznać jej prawa do zasiłku chorobowego, ponieważ do 16 listopada 2012 r. otrzymywała zasiłek macierzyński.

Nie można bowiem pobierać dwóch świadczeń równocześnie. Wypłatę chorobówki należy podjąć po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za czas podstawowego i dodatkowego urlopu. Również okres zasiłkowy należy liczyć od następnego dnia po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, tj. od 17 listopada 2012 r. Zatem do 23 grudnia 2012 r. pracownica wykorzysta 37 dni okresu zasiłkowego.

Zwolnienie lekarskie wydane w czasie urlopu macierzyńskiego udzielonego na podstawie art. 180 § 1 k.p. nie wydłuża przy tym jego okresu. Ponieważ niezdolność do pracy nie przypada na czas pobytu w szpitalu, przedłożone L4 nie ma w tym przypadku jakiegokolwiek wpływu na wymiar udzielonego urlopu macierzyńskiego. -

Zaświadczenie nie zawsze wystarczy

Nie każda niezdolność do pracy stwierdzona zwolnieniem lekarskim daje prawo do zasiłku chorobowego. Świadczenie to nie przysługuje, gdy absencja zdrowotna przypada w czasie:

- urlopu bezpłatnego lub wychowawczego,

- odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego,

- pobierania zasiłku macierzyńskiego,

- tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności (chyba że prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego z tytułu pracy wykonywanej w tym czasie odpłatnie na podstawie skierowania).

Poza tym prawo do zasiłku wyklucza jedna z poniższych okoliczności:

- gdy ubezpieczony za czas L4 zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów płacowych,

- jeżeli przyczynił się do powstania absencji, którą spowodował dokonując umyślnego przestępstwa lub wykroczenia,

- jeśli choroba została spowodowana nadużyciem alkoholu (zasiłek nie przysługuje za pierwsze pięć dni zwolnienia),

- w przypadku ustalenia w drodze kontroli, że zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane, albo że ubezpieczony wykonuje w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystuje L4 w sposób niezgodny z celem jego wydania,

- po wyczerpaniu okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni).