Wprowadziła je ustawa z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2012 r., poz. 637, dalej ustawa z 11 maja 2012 r.).

Kogo to dotyczy

Od 1 stycznia 2013 r. ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. będzie przysługiwała emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego:

• dla kobiet urodzonych w  okresie:

– do 31 grudnia 1952 r. co najmniej 60 lat,

– od 1 stycznia 1953 r. do 31 marca 1953 r. co najmniej 60 lat i 1 miesiąc,

– od 1 kwietnia 1953 r. do 30 czerwca 1953 r. co najmniej 60 lat i 2 miesiące, itd.

Docelowy wiek emerytalny dla kobiet zostanie osiągnięty w 2040 r.

• dla mężczyzn urodzonych w okresie od:

– 1 stycznia 1948 r. do 31 marca 1948 r. co najmniej 65 lat i 1 miesiąc,

– 1 kwietnia 1948 r. do 30 czerwca 1948 r. co najmniej 65 lat i 2 miesiące,

– 1 lipca 1948 r. do 30 września 1948 r. co najmniej 65 lat i 3 miesiące, itd.

Docelowy wiek emerytalny u mężczyzn nadejdzie w 2020 r.

Prawo do emerytury częściowej będzie przysługiwać kobietom, które ukończą 62 lata i mają co najmniej 35-letni staż ubezpieczeniowy (okresy składkowe i nieskładkowe) oraz mężczyznom, którzy ukończą 65 lat i mają co najmniej 40-letni staż ubezpieczeniowy.

Częściowa emerytura to połowa pełnej kwoty emerytury z FUS. Nie będzie ona podwyższana do poziomu najniższej emerytury, będzie natomiast waloryzowana. Wypłata częściowej emerytury nie będzie zależeć od rozwiązania stosunku pracy ani od wysokości przychodów z pracy zarobkowej. Po osiągnięciu wieku emerytalnego i rozwiązaniu stosunku pracy (u pracowników) emerytura częściowa, na wniosek uprawnionego, będzie zamieniana na tę z FUS w pełnej wysokości.

Po przyznaniu emerytury częściowej składki i kapitał początkowy zapisane na koncie ubezpieczonego w ZUS nadal będą waloryzowane, aż do ustalenia prawa do pełnej emerytury z racji osiągnięcia wieku. Podstawę obliczenia pełnej emerytury pomniejszy się o wypłacone świadczenie częściowe. Przykładowo, jeżeli ZUS wypłacił 25 tys. zł, emeryt będzie miał tę kwotę potrąconą od podstawy wymiaru pełnej emerytury.

Niektórzy bez zmian

Nowości, które wejdą w życie od stycznia 2013 r., w niewielkim zakresie obejmą osoby tuż przed emeryturą. Urodzeni przed 1 stycznia 1949 r., będą mogli nabyć prawo do emerytury do 31 grudnia 2012 r. na podstawie dotychczasowych przepisów.

Jeżeli takie osoby do końca 2012 r. nie skorzystają z przejścia na emeryturę, to od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny dla kobiet będzie wynosił 60 lat. Natomiast dla mężczyzn będzie to – dla urodzonych w okresie:

• do 31 grudnia 1947 r. – co najmniej 65 lat,

• od 1 stycznia 1948 r. do 31 marca 1948 r. – co najmniej 65 lat i 1 miesiąc,

• od 1 kwietnia 1948 r. do

30 czerwca 1948 r. – co najmniej 65 lat i 2 miesiące,

• od 1 lipca 1948 r. do 30 września 1948 r. – co najmniej 65 lat i 3 miesiące,

• od 1 października 1948 r. do 31 grudnia 1948 r. co najmniej 65 lat i 4 miesiące.

W łagodniejszej formie

Urodzonemu przed 1 stycznia 1949 r., mającemu okres składkowy i nieskładkowy 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn i niespełniającemu warunków wymaganych do uzyskania górniczej emerytury na podstawie art. 50a ustawy emerytalnej, który ma co najmniej 5 lat:

1) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, albo

2) pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5,

3) wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki – wiek emerytalny:

• dla kobiet urodzonych do 31 grudnia 1952 r. wynoszący co najmniej 60 lat oraz

• dla mężczyzn urodzonych w okresie:

– od 1 stycznia 1949 r. do

31 marca 1949 r. wynoszący co najmniej 65 lat i 5 miesięcy,

– od 1 kwietnia 1949 r. do 30 czerwca 1949 r. wynoszący co najmniej 65 lat i 6 miesięcy,

– od 1 lipca 1949 r. do 30 września 1949 r. wynoszący co najmniej 65 lat i 7 miesięcy,

– od 1 października 1949 r. do 31 grudnia 1949 r. wynoszący co najmniej 65 lat i 8 miesięcy, obniża się o sześć miesięcy za każdy rok takiej pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat.

Ustawa zmniejszyła podstawę obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę wcześniej pobieranych emerytur (brutto) przyznanych przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Obecnie ten, kto pobiera świadczenie przyznane przed osiągnięciem wieku emerytalnego, może po jego osiągnięciu wystąpić o emeryturę powszechną.

Przykład

Kobieta, która miała prawo do emerytury po osiągnięciu 55 lat, przy 30-letnim zatrudnieniu i pobierała tę emeryturę, może po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego wystąpić o policzenie „drugiej” emerytury z racji osiągnięcia 60 lat.

Dla osoby urodzonej po 31 grudnia 1948 r. emeryturę tę wylicza się przez podzielenie podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla wieku wystąpienia o świadczenie.

Podstawę obliczenia „drugiej” emerytury pomniejszy się o kwoty wcześniej pobranych emerytur, przyznanych przed  osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.