Podstawę wymiaru zasiłków dla osób niebędących pracownikami stanowi zasadniczo przychód wchodzący do podstawy wymiaru składki chorobowej, po odliczeniu kwoty odpowiadającej składkom potrącanym ze środków ubezpieczonych. W związku z nowelizacją obniżamy go o:

- 18,71 proc. z przychodu za okres do 30 czerwca br.,

- 15,71 proc. z przychodu za okres od 1 lipca końca br.,

- 13,71 proc. z przychodu za okres po 31 grudnia br.

Różnie to wygląda w przypadku tej kategorii ubezpieczonych. A to dlatego że różnie też ustalamy ich podstawę wymiaru składek chorobowych. Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi ją kwota zadeklarowana, ale nie niższa od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Dla początkujących biznesmenów nie niższa od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru zasiłków dla nich ZUS pomniejsza o 13,71 proc., począwszy od przychodu za styczeń 2008 r. >patrz przykłady 1, 2.

Część ubezpieczonych niebędących pracownikami dostaje regularnie przychód czy wynagrodzenie od chlebodawcy. Chodzi o zleceniobiorców, chałupników, agentów, produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych oraz osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania podczas odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Pieniądze wypłacone im od 1 stycznia obniżamy zatem o 13,71 proc., nawet jeżeli przysługują za okresy wcześniejsze >patrz przykład 3.

Chałupnicy mogą też dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli to zrobią i nakładca (pomiot ich zatrudniający) odprowadzi za nich składki przez co najmniej 180 dni, nabędą prawo do zasiłków chorobowych. Dodam, że za pierwsze 33 dni zwolnienia lekarskiego w roku przysługuje im wynagrodzenie chorobowe od nakładcy przewidziane w art. 92 kodeksu pracy. Wynika tak z rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (DzU z 1976 r. nr 3, poz. 19 ze zm.). Zasiłki finansowane przez ZUS otrzymują zatem dopiero od 34 dnia niedyspozycji zdrowotnej >patrz przykład 4.

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustalamy na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe. Zasadę tę stosujemy także, gdy:

- kolejny zasiłek przysługuje już za okres, kiedy obowiązuje niższa stopa procentowa składki rentowej,

- w przerwie między świadczeniami nieprzekraczającej trzech miesięcy kalendarzowych ubezpieczony uzyskał przychód, od którego potrącono niższą składkę rentową >patrz przykład 5.

Początkująca fryzjerka otworzyła od 1 sierpnia br. zakład. Opłaca preferencyjne składki na ubezpieczenia społeczne od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli w br. od 280,80 zł (30 proc. z 936 zł). Przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od początku prowadzenia działalności. W lutym 2008 r. urodzi dziecko. Przychód za poszczególne miesiące uwzględniany w podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego wyniesie:

- po 236,69 zł (280,80 zł – 15,71 proc.) za każdy miesiąc przypadający od sierpnia do grudnia 2007 r. włącznie,

- 291,49 zł (337,80 zł – 13,71 proc.) za styczeń 2008 r.Podstawa ta równa się zatem 245,82 zł [(236,69 zł x 5 miesięcy) + 291,49) : 6].

Pan Tadeusz współpracuje z rzemieślnikiem. Załóżmy, że zachoruje w lutym 2008 r. Ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu współpracy podlega od 1 stycznia br. Podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres od lutego br. do końca stycznia 2008 r. Przychód za poszczególne miesiące wliczany do tej podstawy wynosi:

- 1202,12 zł (podstawa wymiaru składki chorobowej 1478,80 zł – 18,71 proc.) za luty br.,

- po 1298,62 zł (1597,51zł – 18,71proc.) za każdy miesiąc przypadający od marca do maja br.,

- 1321,35 zł (1625,48 zł –18,71 proc.) za czerwiec br.,

- po 1370,12 zł (1625,48 zł – 15,71 proc.) za lipiec i sierpień br.,

- po 1337,35zł (1586,60zł – 15,71 proc.) za wrzesień i listopad br.,

- 1367,23 zł (1622,05 zł – 15,71 proc.) za grudzień br.,

- 1399,67zł (1622,05 zł – 13,71 proc.) za styczeń 2008 r.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wyniesie 1328,21 zł [(1202,12 zł + (1298,62 zł x 3 miesiące) + 1321,35 zł + (1370,12 zł x 2 miesiące) + (1337,35 zł x 3 miesiące) + (1367,23 zł +1399,67 zł) : 12].

Załóżmy, że pani Marta, sprzątająca od dwóch lat biuro na zlecenie, pójdzie w lutym 2008 r. na pięciodniowe zwolnienie lekarskie. Przystąpiła dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego od początku wykonywania zlecenia. Zarabia 1400 zł miesięcznie.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego będzie stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie, jakie otrzymała i otrzyma od zleceniodawcy za okres od 1 marca 2007 r. do końca stycznia przyszłego roku. Zgodnie z umową-zleceniem wynagrodzenie jest wypłacane 5 dnia następnego miesiąca, należne za styczeń kobieta dostanie więc 5 lutego. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uwzględniamy:

- po 1138,06 zł miesięcznie (1400 zł – 18,71 proc.) za każdy miesiąc przypadający od 1 lutego do końca maja br.,

- po 1180,00 zł (1400 zł – 15,71 proc.) za każdy miesiąc przypadający od czerwca do listopada br.,

- po 1208,06 zł (1400 zł – 13,71 proc.) za grudzień br. i styczeń 2008 r. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wyniesie 1170,70 zł [(1138,06 zł x 4 miesiące) + (1180 zł x 6 miesięcy) + (1208,06 zł x 2 miesiące) : 12].

Pani Iza, wykonująca od 1 stycznia 2007 r. pracę nakładczą, urodzi dziecko w marcu 2008 r. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego będzie stanowić przeciętne miesięczne wynagrodzenie, jakie dostała i dostanie od nakładcy za okres od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r. Chlebodawca wypłaca jej wynagrodzenie 5 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Podstawę zasiłku chorobowego trzeba będzie obliczyć od:

- 1284,38 zł miesięcznie (1580 zł – 18,71 proc.) za każdy miesiąc od marca do maja br.,

- 1390,79 zł miesięcznie (1650 zł – 15,71 proc.) za każdy miesiąc od czerwca do listopada br.,

- 1510,08 zł miesięcznie (1750 zł – 13,71 proc.) za każdy miesiąc od grudnia br. do lutego 2008 r.

Podstawa wymiaru wyniesie więc 1394,01 zł [(1284,38 zł x 3 miesiące) + (1390,79 zł x 6 miesięcy) + (1510,08 x 3 miesiące) : 12)].

Pani Ewa, wykonująca od dwóch lat umowę-zlecenie, chorowała w listopadzie br. przez kilka dni. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiło jej średnie wynagrodzenie za okres od listopada 2006 r. do października 2007 r. Załóżmy, że w lutym przyszłego roku zachoruje jej dziecko. Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego będzie stanowić podstawa wymiaru ustalona dla zasiłku chorobowego, który kobieta pobierała w listopadzie.