- Pracownik udokumentował 35 lat stażu emerytalnego, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Od 2 lat prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą. Niedługo ukończy 60 lat i chce ubiegać się o wcześniejszą emeryturę. Czy musi zakończyć działalność gospodarczą? – pyta czytelnik.
Nie. Prawo do wcześniejszej emerytury nabędzie jednak pod warunkiem, że umowa o pracę nie zostanie rozwiązana przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia.
Urodzeni przed 1 stycznia 1949 r.
Zgodnie z art. 29 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 887 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna), ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, mogą przejść na emeryturę:
- kobieta – po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo gdy ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz została uznana za całkowicie niezdolną do pracy,
- mężczyzna – po ukończeniu 60 lat, jeżeli ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, albo jeżeli został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy – po udokumentowaniu 25 lat takie stażu.
Emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy:
1) ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę byli pracownikami, oraz
2) w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy – chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.
...lub po tej dacie
Zgodnie z art. 46 ustawy emerytalnej, prawo do wcześniejszej emerytury na warunkach określonych w art. 29, 32, 33 i 39 ustawy emerytalnej przysługuje również ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:
1) nie przystąpili do OFE albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa,
2) warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnili do 31 grudnia 2008 r.
Ponadto, w myśl art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:
1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn, oraz
2) okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
Tylko dla pracowników
Wcześniejsza emerytura pracownicza przysługuje tylko tym osobom, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie były pracownikami. Nabędzie je również osoba, która łączy pracę na etacie z prowadzeniem działalności gospodarczej. W takim bowiem przypadku z tytułu umowy o pracę podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Warunek pozostawania ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym musi być spełniony przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę.
Przykład
Pan Stanisław w styczniu 2017 r. ukończy 60 lat. Posiada ponad 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach. W ciągu ostatnich 5 lat był zatrudniony na umowę o pracę i jednocześnie prowadził działalność gospodarczą. Z końcem grudnia 2016 r. chce rozwiązać umowę o pracę, ale dalej będzie prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą. W lutym 2017 r. chce złożyć wniosek o wcześniejszą emeryturę. W tym przypadku, mimo spełnienia warunku dotyczącego stażu emerytalnego i wieku, ZUS wyda decyzję odmowną. Ostatnim ubezpieczeniem przed zgłoszeniem wniosku będzie bowiem ubezpieczenie z innego tytułu niż stosunek pracy.
Istotna kolejność
Osoba, która po rozwiązaniu stosunku pracy chce uzyskać wcześniejszą emeryturę pracowniczą, przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie nie może podjąć żadnej działalności, z tytułu której podlegałaby ubezpieczeniom społecznym. Chyba że byłoby to ponownie ubezpieczenie z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W przeciwnym razie ZUS odmówi prawa do tej emerytury.
Natomiast w przypadku, gdy dana osoba na dzień złożenia wniosku o świadczenie prowadzi działalność gospodarczą i jednocześnie jest zatrudniona na umowę o pracę, uzyska prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej, ponieważ podlega ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy.
Plany bez znaczenia
Warunek pozostawania ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym musi być spełniony na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę. Zatem wykonywanie innej działalności po dniu zgłoszenia wniosku i rozwiązaniu stosunku pracy, a przed przyznaniem emerytury, nie stanowi przeszkody do uznania, że ten warunek został spełniony. Przy czym ta zasada dotyczy zarówno ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., jak i po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r.
Przykład
Pan Kazimierz ukończył 60 lat. Legitymuje się 36-letnim okresem pracy na podstawie umowy o pracę, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Od 3 lat prowadzi jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą, ale podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu umowy o pracę. Złożył wniosek o wcześniejszą emeryturę. Zainteresowany nabędzie prawo do wcześniejszej emerytury, ponieważ udowodnił wymagany 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytułu stosunku pracy.