Taką korzystną dla wielu płatników interpretację wydał 11 grudnia 2014 r. ZUS Oddział w Lublinie w decyzji nr 1431/2014 (WPI/200000/43/1431/2014).
Różne powiązania
Występujący o nią przedsiębiorca związany był z osobą fizyczną umową o współpracy, która dotyczyła tworzenia materiałów dziennikarskich. Osoba ta jest zatrudniona w innej spółce na 1/8 etatu na stanowisku specjalisty ds. realizacji telewizyjnych, a do jej obowiązków należy opiniowanie zawartości merytorycznej materiałów dziennikarskich. Oba podmioty (spółki) łączy jednak główny udziałowiec oraz skład zarządu. W związku z tym przedsiębiorca chciał się dowiedzieć, czy od umowy o dzieło nie powstaje obowiązek odprowadzania składek zgodnie zasadą, że oskładkowane jest dzieło wykonywane na rzecz pracodawcy, z którym wykonawca pozostaje w stosunku pracy (art. 8 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst. DzU z 2014 r., poz. 1442 ze zm.).
Dwa podmioty
Zdaniem przedsiębiorcy przychód z dzieła nie jest oskładkowany. Obie spółki są bowiem odrębnymi podmiotami prawnymi, które świadczą usługi na rzecz podmiotów trzecich (a nie dla siebie wzajemnie). Wykonywania świadczeń na rzecz jednej z nich nie można więc uznać automatycznie za pracę na rzecz drugiej spółki tylko z powodu podobnego kręgu udziałowców.
Przedsiębiorca uważał, że powiązania kapitałowe nie mają znaczenia, liczy się tylko faktyczne świadczenie pracy na rzecz pracodawcy – mimo formalnego zawarcia umowy cywilnoprawnej z podmiotem trzecim (np. na skutek zawartego porozumienia o współpracy między dwiema spółkami). Jeśli nie ma takich powiązań – a tak było w tej sytuacji – to przychód z dzieła nie jest oskładkowany. Wykonujący dzieło na rzecz jednej spółki nie może być równocześnie uznany za pracownika zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Płatnikiem odbiorca
ZUS przypomniał, że osoba, która zawarła umowę o dzieło z innym podmiotem i na jej podstawie świadczy pracę na rzecz swojego pracodawcy, podlega ubezpieczeniom społecznym jak pracownik. Płatnikiem z uwzględnieniem obu przychodów – z etatu i dzieła – jest wtedy pracodawca. Nigdy nie jest nim zamawiający wykonanie dzieła.
Oznacza to, że pytający nie byłby płatnikiem składek, nawet gdyby zakwalifikować umowę o dzieło jako wykonywaną na rzecz własnego pracodawcy w rozumieniu art. 8 ust 2a ustawy o sus. Z kolei umowa o dzieło wykonywana wyłącznie na rzecz zamawiającego dzieło nie stanowi tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Dlatego zamawiający wykonanie dzieła nie ma obowiązku opłacać składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu.
Wydając ten werdykt, ZUS przypomniał uchwałę Sądu Najwyższego z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09). Zgodnie z nim to pracodawca jest płatnikiem składek od umowy o dzieło, którą jego pracownik wykonuje na jego rzecz, choć zawarł ją z osobą trzecią. Obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca jest wykonywana i który uzyskuje jej rezultaty, unikając obciążeń i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy. Płatnikiem jest więc pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie uwzględnia się w podstawie wymiaru składek należnych ze stosunku pracy.
Ponieważ występujący o decyzję wystąpił z zapytaniem dotyczącym potencjalnych obowiązków innego płatnika składek, ZUS odmówił wydania pisemnej interpretacji przepisów w formie decyzji.
Ważne ostatnie ogniwo
ZUS słusznie zauważył, że w razie uznania dzieła za umowę wykonywaną w reżimie art. 8 ust. 2a ustawy sus płatnikiem jest pracodawca, a nigdy zamawiający wykonanie dzieła. Jeśli więc w konfiguracji ubezpieczeniowej są trzy podmioty, a zamawiający dzieło przekazuje efekt dzieła innemu podmiotowi niż pracodawca wykonawcy dzieła, to takie dzieło trzeba traktować jako samoistną umowę, która nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych.
