W dwóch ustawach, a więc aktach prawnych tej samej rangi, są dwie różne zasady pobierania odsetek za zwłokę od zaległości na ubezpieczenie zdrowotne.
Według jednej przedsiębiorca zalegający ze składkami na NFZ nie zapłaci odsetek, gdy ich kwota nie przekracza 8,70 zł. ZUS chce jednak odsetek już wówczas, gdy odsetki od długu na NFZ przekraczają 6,60 zł. Co to oznacza dla samozatrudnionego? Krótszy o dwa miesiące okres „kredytowania" długu.
Art. 87 ust. 3 ustawy zdrowotnej stanowi, że od nieopłaconych w terminie składek pobiera się odsetki za zwłokę na zasadach i w wysokości określonych dla zaległości podatkowych. W zakresie poprawnego ustalania wysokości kwot za zwłokę należałoby stosować więc ordynację podatkową.
Przewiduje ona, że odsetek od zaległości podatkowych nie pobiera się, jeśli ich kwota nie przekracza trzykrotności wartości przesyłki listowej jako przesyłki poleconej. Ta od 1 lutego tego roku podskoczyła z 2,20 zł do 2,90 zł. A to oznacza, że przedsiębiorca nie powinien zapłacić odsetek od zaległości na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli ich wysokość nie przekroczy 8,70 zł.
6,60 zł wynoszą minimalne odsetki od zaległości w składce zdrowotnej – twierdzi ZUS
Jednocześnie zgodnie z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do składek na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. A odsetek od tych zaległości nie pobiera się, jeżeli procenty nie przekraczają 6,60 zł (art. 23 ust. 1a ustawy systemowej). I tę właśnie podstawę wskazuje ZUS jako obowiązującą podczas poboru odsetek od zaległości na NFZ.
– Mimo że ustawa zdrowotna w sprawach dotyczących pobierania odsetek odsyła do przepisów podatkowych, należy je stosować z uwzględnieniem regulacji w ustawie systemowej jako przepisów szczególnych – tłumaczy Radosław Milczarski, rzecznik prasowy ZUS.
Organ rentowy twierdzi, że ustawa systemowa jest ustawą szczególną w stosunku do zdrowotnej. Dlatego to jej przepisy mają pierwszeństwo stosowania. Szkopuł w tym, że art. 87 ustawy zdrowotnej nie odsyła w tym względzie do odpowiedniego stosowania przepisów ustawy systemowej. A to oznacza, że pierwszeństwo stosowania mają jednak przepisy ustawy zdrowotnej.
– Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy systemowej oznacza, że regulacje te mogą uzupełniać zasady wymierzania odsetek o kwestie wprost nieuregulowane w ustawie zdrowotnej, ale nie może ich zmieniać – twierdzi Andrzej Radzisław, radca prawny, były pracownik centrali ZUS.
Według Mirosława Łabanowskiego, radcy prawnego z kancelarii LexConsulting, stanowisko ZUS jest błędne.
– Organ rentowy zdaje się nie rozumieć, na czym polega instytucja „odpowiedniego stosowania przepisów". Nie mamy tu do czynienia z regułami wykładni lex specialis derogat legi generali. Ma ona zastosowanie, gdy dwa akty prawne regulują odmiennie to samo zagadnienie. Tu mamy do czynienia z odpowiednim stosowaniem. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie mogą stanowić lex specialis do ustawy o świadczeniach zdrowotnych – uważa Łabanowski. I zauważa, że taki dualizm odsetkowy powoduje konieczność zmiany systemu informatycznego ZUS, w związku z czym należy się spodziewać raczej nowelizacji ustawy o świadczeniach zdrowotnych.
