Na podstawie zaświadczenia lub oświadczenia o przychodzie uzyskanym w 2012 r. ZUS dokona jego rozliczenia. Najpierw jednak sprawdzi, czy korzystniejszy dla świadczeniobiorcy będzie miesięczny, czy roczny wariant rozliczenia. Stosując ten pierwszy porówna zarobki z poszczególnych miesięcy ubiegłego roku do miesięcznych limitów zarobkowych.

Przy wariancie rocznym ZUS porówna zarobki świadczeniobiorcy z poprzedniego roku z kwotami granicznymi przychodu ustalonymi dla tego roku. Są one sumą miesięcznych progów zarobkowych obowiązujących w 2012 r. Te roczne limity wynoszą:

- 29 772,30 zł (niższa roczna kwota graniczna) oraz

- 55 291 zł (wyższa roczna kwota graniczna).

Skutki analizy

W zależności od wyników rozliczenia, a także od tego, czy i w jakiej wysokości emerytura lub renta była wypłacana w trakcie 2012 r., ZUS potwierdzi prawidłowość dotychczasowej wypłaty, zażąda od osoby uprawnionej zwrotu nienależnie pobranych świadczeń albo wypłaci jej stosowne wyrównanie.

W tym celu wyda odpowiednią decyzję i doręczy ją uprawnionej osobie. Od tej decyzji przysługuje (w terminie miesiąca od jej doręczenia) odwołanie do sądu okręgowego pracy i ubezpieczeń społecznych.

Dobrowolny zwrot

Czasem w wyniku analizy zarobków świadczeniobiorcy ZUS ustali, że w całym roku lub w określonych jego miesiącach przychód przekroczył wyższą kwotę graniczną (odpowiednio miesięczną lub roczną), ale kwota tego przekroczenia jest niższa niż suma nienależnie pobranych świadczeń (odpowiednio za dany miesiąc lub rok).

Daje wtedy ubezpieczonemu prawo wyboru. Mianowicie przed wydaniem decyzji rozliczającej przesyła do niego informację, że może dokonać dobrowolnej wpłaty na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (lub na Fundusz Emerytur Pomostowych – w przypadku osób uprawnionych do emerytury pomostowej).

Ta wpłata jest wtedy równa różnicy (pomniejszonej o zaliczkę na podatek dochodowy) między kwotą osiągniętego przychodu a wyższą kwotą graniczną. Dzięki temu ZUS ostatecznie ustali, że świadczeniobiorca ma prawo do maksymalnie zmniejszonej emerytury lub renty za określony miesiąc lub rok (zamiast uznać, że za cały ten okres świadczenie powinno być zawieszone).