Osoby, które po przyznaniu emerytury lub renty nie pobrały świadczenia wskutek zawieszenia prawa do jego pobierania (np. osiągały wynagrodzenie przekraczające 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia lub kontynuowały pracy zatrudnienie podjęte przed przejściem na emeryturę bez rozwiązania stosunku), do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia nie muszą wskazywać wyższych zarobków. Mogą wskazać wynagrodzenia niższe, uzyskane w całości lub w części po przyznaniu emerytury.

Nawet jeśli wskaźnik podstawy wymiaru okaże się niższy, to przy jednoczesnym zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury (która co roku rośnie), po jej przeliczeniu świadczenie będzie wyższe od poprzednio pobieranego.

ZUS oblicza świadczenia przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej w dacie zgłoszenia wniosku o to przeliczenie. Ustalając podstawę wymiaru emerytury z zastosowaniem nowej kwoty bazowej uwzględni tę samą bazówkę również do ustalenia części socjalnej przeliczonego świadczenia.

Świadczeniobiorca nie ponosi przy tym żadnego ryzyka składając taki wniosek. Gdyby okazało się, że wysokość świadczenia jest niższa, ZUS będzie wypłacał je w dotychczasowej wysokości.

Inne pieniądze

Osoba uprawniona do wcześniejszej emerytury, może złożyć wniosek o przyznanie emerytury na podstawie innego przepisu, jeżeli spełnia warunki do jej przyznania.

Ustalając do niej prawo ZUS nie oblicza na nowo podstawy jej wymiaru, ale przyjmuje tę ustaloną wcześniej i odpowiednio ją waloryzuje.

Jednak w przypadku, gdy emeryt po przyznaniu ostatnio pobieranego świadczenia podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym co najmniej przez 30 miesięcy, tzw. część socjalną emerytury ZUS ustala jako 24 proc. kwoty bazowej obowiązującej w dniu przyznania nowego świadczenia.

Istotne jest przy tym, że 30-miesięczny okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub emerytalnemu i rentowym musi przypadać w całości po przyznaniu emerytury bezpośrednio poprzedzającej przyznawaną obecnie emeryturę.

Gdy po uzyskaniu prawa do emerytury wcześniejszej ustalonej na starych zasadach, zainteresowany złoży wniosek o przyznanie emerytury na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej, a do jej obliczenia będzie miał zastosowanie art. 183 ustawy emerytalnej, to również i w tym przypadku w części dotyczącej obliczenia emerytury według dotychczasowych zasad zostaną zastosowane dwie kwoty bazowe. Warunek – po przyznaniu emerytury wcześniej przyznanej zainteresowany musi podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez co najmniej 30 miesięcy.

Nowe zasady, nowe rachunki

Osoby, które nabyły emerytury według nowych zasad i nadal pozostają w ubezpieczeniu społecznym, np. pracują, mają prawo do ponownego obliczenia ich wysokości. Polega to na powiększeniu emerytury o kwotę wynikającą z podzielenia składek (odpowiednio zwaloryzowanych), zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia.

Chodzi tu o składki zewidencjonowane od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, a jeśli emerytura była już przeliczana – od miesiąca, w którym nastąpiło to przeliczenie do miesiąca poprzedzającego zgłoszenie wniosku o ponowne naliczenie świadczenia.

ZUS ustala ponownie wysokość emerytury na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. -

Prawo zawieszone od 1 października 2011 r.

Emeryt, który pobierał świadczenie w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 30 września 2011 r., a od 1 października 2011 r. zostało ono zawieszone z powodu kontynuowania zatrudnienia (bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, art. 103a ustawy emerytalnej), będzie mógł zgłosić wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury na zasadach określonych w art. 194d - 194h ustawy emerytalnej. Muszą jednak zostać spełnione trzy warunki:

- emeryt nie może pobierać świadczenia wskutek tego zawieszenia przez co najmniej 18 miesięcy,

- ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w których uprawniony dotychczas pozostawał, muszą ustać,

- uprawniony musi zgłosić wniosek o ponowne ustalenie emerytury.

W praktyce takie przeliczenie będzie możliwe dopiero w 2013 r. i będą mogły o nie wnioskować wyłącznie te osoby, które do końca września 2011 r. pobierały emeryturę łącząc ją z pracą zawodową, a dopiero od 1 października 2011 r. wybrały zatrudnienie. Ponowne ustalenie wysokości emerytury w trybie art. 194 d – 194h ustawy emerytalnej może nastąpić tylko raz.