Zatrudnieni na etacie często wykorzystują możliwość podwyższenia swojej pensji, zgadzając się na przyjęcie od własnego pracodawcy dodatkowego zlecenia. Nie zawsze te dorobione pieniądze wejdą jednak do podstawy wymiaru zasiłku. Wszystko zależy od tego, w jakim okresie pracownik zachoruje i na jak długo zawarto z nim kontrakt.
- Od 1 stycznia 2009 r. zatrudniamy 43-letnią pracownicę na umowę o pracę. W tym czasie wykonywała dla nas także inne zadania na podstawie umów-zlecenia podpisanych na okresy od 1 marca do 30 września br., od 3 kwietnia do 31 maja br. i od 7 maja do 31 sierpnia br. Chorowała od 10 do 28 sierpnia br. Jak wyliczyć przysługujące jej świadczenie chorobowe za czas zwolnienia lekarskiego w sierpniu i co zrobić, jeśli na kilka dni września przyniosła zwolnienie na opiekę nad chorym dzieckiem? Czy z umowy o pracę wypłacić jej wynagrodzenie chorobowe, a ze zlecenia zasiłek? – pyta czytelniczka.
Podstawę wymiaru świadczeń chorobowych dla pracowników ustala się, przyjmując wynagrodzenie, które pracownik uzyskał za 12 miesięcy poprzedzających zachorowanie.
Tak stanowi art. 36 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa). Wynagrodzenie to przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe (łącznie zwykle 13,71 proc.).
Do określonej daty
W podstawie wymiaru zasiłku/wynagrodzenia chorobowego uwzględnia się wynagrodzenie, które zatrudniony uzyskał u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy. Dotyczy to też sytuacji, w której dochodzi do rozwiązania jednej umowy i nawiązania kolejnej, np. dwóch bezpośrednio następujących po sobie zleceń.
Przy czym uznaje się, że między umowami nie było przerwy również wtedy, gdy ta pauza przypadła na dni wolne od pracy, np. w święto, sobotę czy niedzielę. Aby ustalić podstawę wymiaru chorobówki, przyjmuje się wówczas przychody z następujących po sobie umów.
Wynagrodzenie otrzymywane ze zlecenia, które pracownik podpisał z własnym pracodawcą, wpływa na wysokość zasiłku, ponieważ uznaje się je za część zarobków z etatu.
Dorobić do pracowniczej pensji
W rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) pracownikiem jest osoba pracująca na umowę o pracę, a także ta pracująca na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło, jeżeli:
- taki kontrakt zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub
- w zakresie takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Podpisanie zlecenia z etatowcem nie wymaga odrębnego zgłoszenia w ZUS, a przychód z tej umowy uznaje się za osiągnięty z racji zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W imiennych miesięcznych raportach ZUS RCA składanych za pracownika wystarczy wykazać zsumowaną podstawę wymiaru wszystkich składek, a więc naliczyć je zarówno od wynagrodzenia ze stosunku pracy, jak i ze zlecenia. -
Jak część etatu
Powinno się je wliczać na zasadach dotyczących składników wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia przysługujących do określonego terminu, zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Przepis ten stanowi, że elementów płacy należnych na mocy umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy tylko do określonego terminu, nie należy uwzględniać przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego za okres po końcowej dacie. Przepis ten stosuje się odpowiednio także do składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na mocy układu zbiorowego pracy lub firmowych regulacji o wynagradzaniu.
Tak samo należy podejść do przychodów ze zlecenia wykonywanego w firmie obok etatu. Jeśli więc pracownik zachoruje w miesiącu, w którym umowa-zlecenie już nie obowiązuje, przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego za ten miesiąc trzeba pomijać zarobki z cywilnego kontraktu. Jeżeli zaś termin, na który podpisano umowę-zlecenie, upływa w trakcie pobierania zasiłku, to najpierw przychód z niej włącza się do podstawy wymiaru świadczenia, a po zakończeniu okresu trwania kontraktu przelicza się podstawę zasiłku, wyłączając z niej przychody za pracę na zlecenie.
Wynagrodzenie ze zlecenia przyjmuje się do podstawy wymiaru zasiłku w wysokości faktycznie wypłaconej, bez jego uzupełniania w razie nieobecności przez część miesiąca. Gdy umowy cywilne są zawierane na nakładające się okresy, uwzględnia się je w podstawie wymiaru zasiłku za cały czas trwania tych umów.
Przykład
Pan Jan, zatrudniony na umowę o pracę, choruje od 24 sierpnia do 6 września br. Szef zawarł z nim zlecenia na okresy od 1 marca do 15 kwietnia br., od 1 kwietnia do 31 lipca br. i od 1 lipca do 31 sierpnia br. Podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku chorobowego należy ustalić, uwzględniając wynagrodzenia od sierpnia 2011 r. do lipca br.
Do podstawy wymiaru zasiłku przysługującego od 24 do 31 sierpnia br. trzeba wziąć pod uwagę wynagrodzenie ze wszystkich trzech zleceń. Ale już podstawą wymiaru świadczenia za wrzesień będzie pomniejszona o przychody z umów cywilnych.
Jeżeli jednak okresy kolejnych umów-zleceń zawieranych z pracownikiem przypadają w całości w czasie, na który zawarto pierwszą umowę cywilną, to wynagrodzenie z każdej z nich należy uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku tylko przez czas ich trwania.
Co poradzić
Z pracownicą czytelniczki podpisano zlecenie od 1 marca do 30 września br., a dwie kolejne (od 3 kwietnia do 31 maja br. i od 7 maja do 31 sierpnia br.) mieściły się w okresie, na jaki zawarto pierwszą umowę. Jej niezdolność do pracy trwała od 10 do 28 sierpnia br. W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego należy zatem uwzględnić wynagrodzenie:
- z tytułu zatrudnienia od sierpnia 2011 r. do lipca br. oraz
- ze zlecenia zawartego od 1 marca do 30 września br. – przychód przypadający za pracę od marca do lipca, a także
- ze zlecenia zawartego na okres od 7 maja do 31 sierpnia br. – zarobek za pracę od maja do lipca br.
Ponieważ pracownica dostarczyła zwolnienie lekarskie na czas opieki nad chorym dzieckiem we wrześniu br., tj. po przerwie krótszej niż trzy miesiące kalendarzowe od poprzedniej niezdolności do pracy, to podstawę jego wymiaru trzeba ustalić z tego samego okresu, co wynagrodzenie chorobowe wypłacone za dni absencji w sierpniu (art. 43 ustawy zasiłkowej).
W praktyce jednak oznacza to tylko tyle, że podstawę trzeba ustalić z tego samego okresu co wcześniej, tj. z zarobków za okres od sierpnia 2011 r. do lipca br., ale poza przychodem ze stosunku pracy trzeba uwzględnić tylko przychód ze zlecenia trwającego w czasie niezdolności do pracy (zawartego na okres od 1 marca do 30 września br., przyjmując przychód za okres od marca do lipca br.).
Wynagrodzenie ze zlecenia podpisanego na okres od 7 maja do 31 sierpnia br. należy wyłączyć z obliczeń. Gdyby zatrudniona nabyła prawo do kolejnego świadczenia w październiku, pominąć trzeba będzie również zarobki z umowy-zlecenia, która kończy się 30 września.