[b]Od sierpnia 2006 r. prowadzę samodzielnie działalność gospodarczą i opłacam za siebie składki na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobową i zdrowotną. Z powodu zatorów płatniczych zdarza się, że za niektóre miesiące opłacam składki po terminie. Jakie ma to konsekwencje dla ubezpieczeń społecznych? [/b]– pyta czytelnik.

Osoba prowadząca działalność gospodarczą za każdy miesiąc musi opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Powinna to robić do 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, jeżeli prowadzi biznes i reguluje je wyłącznie za siebie, lub do 15 dnia, gdy do ZUS płaci także za innych ubezpieczonych (np. za przyjętych pracowników lub osobę współpracującą).

[srodtytul]Bezgotówkowo i przekazem[/srodtytul]

Prowadzący biznes reguluje składki bezgotówkowo, w drodze obciążenia rachunku bankowego. Płatnik, który jest mikroprzedsiębiorcą (tak jak czytelnik) w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=345827]ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.)[/link], może także opłacać składki przekazem pocztowym.

Za datę ich uregulowania w obrocie bezgotówkowym uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika na podstawie polecenia przelewu.

Na rachunek przeznaczony na te należności trafiają składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Przypominamy, że prowadzący działalność gospodarczą, który z biznesu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Jest nim objęty od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od tego, w którym go złożył. Ale od dnia podanego w formularzu następuje to tylko wtedy, gdy do ubezpieczeń zgłosił się w ciągu siedmiu dni od powstania tego obowiązku.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pani Magda do końca października pracuje na etacie, a od 2 listopada zacznie prowadzić biznes i z niego będzie podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Od tej daty chce też przystąpić do dobrowolnego chorobowego, dlatego do 9 listopada powinna złożyć formularz ZUS ZUA. Jeżeli druk przekaże terminowo, tej ochronie będzie podlegała od 2 listopada.[/ramka]

[srodtytul]Zaniedbania mają swoje konsekwencje[/srodtytul]

Ubezpieczenie chorobowe nie działa od:

- dnia ustania tytułu, z którego dana osoba podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom, np. u prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą – z dniem zakończenia prowadzenia działalności,

- dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od tego, kiedy złożyła wniosek,

- pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie.

W uzasadnionych przypadkach ZUS na wniosek ubezpieczonego godzi się na opłacenie składki po terminie. Dzięki temu ta osoba pozostanie w ubezpieczeniu chorobowym. Jeżeli ZUS negatywnie potraktuje taką prośbę, wnioskodawca traci ubezpieczenie chorobowe od pierwszego dnia miesiąca, za który terminowo nie opłacił składek.

[b][srodtytul]Przykład 2[/b]

Pan Jan z prowadzonej pozarolniczej działalności podlega także dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Składkę za wrzesień 2010 r. opłacił za późno, bo 18 października 2010 r. Jego ubezpieczenie chorobowe ustało od 1 września.[/ramka]

Jeżeli prowadzący działalność uiści składki po terminie, przez co ustanie jego ubezpieczenie chorobowe, na koncie ma nadpłatę z ubezpieczenia chorobowego. Tę kwotę ZUS może zaliczyć na poczet kolejnego miesiąca. Regulując składki za następny miesiąc, pomniejszy wpłatę o nadpłacone wcześniej sumy.

[srodtytul]Co ze świadczeniami[/srodtytul]

Ustanie ubezpieczenia chorobowego oznacza brak prawa do zasiłku chorobowego. Dobrowolnie ubezpieczony nabywa prawo do tego świadczenia po 90 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia.

Do okresu, od którego zależy to uprawnienie, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Ubezpieczenie chorobowe pana Jana ustało 1 września, a ponowny wniosek o dobrowolne objęcie nim złożył 18 października. Między jego ustaniem, czyli 1 września, a ponownym złożeniem wniosku minęło ponad 30 dni.

Dlatego prawo do zasiłku pan Jan nabędzie po 90 dniach podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Ten termin biegnie od dnia złożenia wniosku o ponowne objęcie.[/ramka]

Jeśli w czasie ubezpieczenia chorobowego (ale zanim upłynie 90 dni) biznesmen zachoruje, nie ma prawa do zasiłku chorobowego i za ten okres musi opłacać składki społeczne. Zgodnie jednak z art. 18 ust. 10 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.[/link], dalej ustawa systemowa) prowadzący działalność opłacający składki od najniższej podstawy wymiaru, gdy jest niezdolny do pracy przez część miesiąca, może pomniejszyć najniższą podstawę wymiaru, jeżeli z tego tytułu spełnia warunki do przyznania zasiłku. Gdy ich nie spełnia, za czas choroby opłaca składki społeczne.

Nieterminowe regulowanie składek do ZUS przez przedsiębiorcę powoduje także, że ustaje ubezpieczenie chorobowe osoby współpracującej.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Prowadzący działalność gospodarczą ma osobę współpracującą.

Gdy za poprzedni miesiąc nie opłaci składek społecznych do 15 dnia, ustaje ubezpieczenie chorobowe prowadzącego biznes oraz osoby współpracującej (jeśli oboje przystąpili do tego ubezpieczenia).[/ramka]

[srodtytul]Ciut za mało[/srodtytul]

Ubezpieczenie chorobowe tych osób ustanie także, gdy biznesmen opłaci składki w terminie, ale w niepełnej wysokości.

W praktyce często reguluje je po terminie i nie wie o tym, że został już wyłączony z ubezpieczenia chorobowego, a w dalszym ciągu za kolejne miesiące w składanych dokumentach wykazuje i terminowo opłaca wszystkie ubezpieczenia, w tym także chorobowe (bez ponownego zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego na druku ZUS ZUA).

W takiej sytuacji ZUS przyjmuje, że ta osoba przez samo terminowe regulowanie należności złożyła dorozumiany wniosek o objęcie jej ubezpieczeniem chorobowym od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który zaczęła terminowo opłacać składki. Jeżeli taki był jej zamiar, potwierdza to w formularzu ZUS ZUA, co oznacza przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego od tej daty.

Inną konsekwencją opłacania składek po terminie jest konieczność uregulowania ich z odsetkami za zwłokę.

[ramka][b]Zgłoszenie trzeba złożyć drugi raz[/b]

Jeżeli osoba prowadząca działalność chce ponownie być ubezpieczona chorobowo, na druku ZUS ZUA składa wniosek o objęcie nim.

Zgodnie z art. 36 ust. 14 ustawy systemowej o zmianach dotyczących tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów ich powstania płatnik zawiadamia, wyrejestrowując i ponownie zgłaszając się do ZUS z prawidłowymi danymi. Dlatego prowadzący działalność, którego ubezpieczenie chorobowe ustało np. 1 września br., powinien złożyć formularz

ZUS ZWUA i z tym dniem wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń, do których był zgłoszony (w tym chorobowego). Następnie na druku ZUS ZUA od tej samej daty zgłosi się do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego.

Gdy biznesmen zechce ponownie przystąpić do dobrowolnego chorobowego, np. od 18 października, musi wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń, do których był zgłoszony na formularzu ZUS ZWUA, i ponownie na ZUS ZUA przystępuje do wszystkich ubezpieczeń, w tym do dobrowolnego chorobowego.[/ramka]