Dotychczas instytucje pożyczkowe nie były w jakikolwiek sposób nadzorowane przez Komisję Nadzoru Finansowego, co oznaczało przede wszystkim:
- brak uprawnień Komisji Nadzoru Finansowego do żądania od tych podmiotów informacji i wyjaśnień,
- brak możliwości kontrolowania przez Komisję Nadzoru Finansowego ich działalności w zakresie zgodności z prawem,
- brak dokonywania oceny spełniania przez nie wymagań przewidzianych przepisami prawa.
Ustawa antylichwiarska wprowadza nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad działalnością instytucji pożyczkowych – zrównuje tym samym instytucje pożyczkowe z innymi instytucjami nadzorowanymi w celu kontroli i egzekwowania zgodności tej działalności z ustawą.
WAŻNE!
Wpis instytucji pożyczkowej do rejestru prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego nie będzie wymagał dodatkowej zgody na jej otwarcie – zasady w tym zakresie pozostają niezmienione. Wpis taki będzie nadal po prostu potwierdzeniem spełniania przez dany podmiot, według stanu na dzień dokonania wpisu, niezbędnych do dokonania wpisu wymogów ustawowych.
Czytaj więcej
Firmy i osoby fizyczne udzielające pożyczek nie mogą ustalać dowolnie opłat z tego tytułu. Osoby zaciągające takie zobowiązania (nie przedsiębiorcy) podlegają ochronie prawnej, jaką daje im tzw. ustawa antylichwiarska.
Nie zmieniają się zatem zasady wpisu do rejestru instytucji pożyczkowych, ale z uwagi na liczne obowiązki sprawozdawcze nałożone na te podmioty podlegają one bezpośredniemu nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, tak jak instytucje, które muszą uzyskać zgodę na prowadzenie działalności. W konsekwencji Komisja Nadzoru Finansowego uzyskała realną możliwość nadzoru prawidłowości prowadzonej przez instytucje pożyczkowe działalności – w szczególności w zakresie przestrzegania przez nie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim.
Obowiązek sprawozdawczy
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, instytucja pożyczkowa przekazuje Komisji Nadzoru Finansowego dwa rodzaje sprawozdań z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego:
- kwartalne,
- roczne.
Informacje ujęte w sprawozdaniach przekazywanych przez instytucje pożyczkowe będą obejmować:
- udzielone kredyty konsumenckie, w tym ich liczba, z uwzględnieniem liczby kredytów przeliczanych w przypadku odroczenia jego spłaty, wartość, struktura terminowa i walutowa oraz opóźnienia w spłatach;
- zawarte umowy o kredyt konsumencki, w tym ich liczba, rodzaje oraz status;
- liczbę klientów, którym udzielono kredytu konsumenckiego, z uwzględnieniem liczby klientów, którym udzielono kredytu przeliczanego w przypadku odroczenia jego spłaty,
- łączne przychody uzyskane z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego z wyodrębnieniem przychodów uzyskanych w związku z pozaodsetkowymi kosztami kredytu;
- bilans, ze wskazaniem źródeł finansowania działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego
- osoby będące członkiem zarządu, rady nadzorczej lub prokurentem instytucji pożyczkowej, w tym o spełnianiu przez te osoby wymagań określonych w tym przepisie.
Przekazywanie sprawozdań
Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określi w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres i terminy przekazywania ww. informacji. Ponadto określone zostaną wzory formularzy sprawozdawczych, mając na względzie zapewnienie Komisji Nadzoru Finansowego dostępu do danych niezbędnych do sprawowania skutecznego nadzoru nad działalnością instytucji pożyczkowych.
Sprawozdania będą przekazywane Komisji Nadzoru Finansowego wyłącznie w postaci elektronicznej za pośrednictwem udostępnionych przez Komisję Nadzoru Finansowego formularzy sprawozdawczych i kanałów komunikacji.
Uprawnienia Komisji Nadzoru Finansowego
W ramach sprawowanego nadzoru Komisja Nadzoru Finansowego może zażądać od instytucji pożyczkowej przekazania lub okresowego przekazywania przez tę instytucję informacji, dokumentów lub danych niezbędnych do realizacji ustawowego celu, czyli kontroli i egzekwowania zgodności tej działalności z ustawą celu. Przy czym Komisja Nadzoru Finansowego może wnosić o przedłożenie informacji zupełnie innych niż te objęte sprawozdaniem kwartalnym czy rocznym. Komisja Nadzoru Finansowego może prosić o różnego rodzaju dokumenty, takie jak kopie umów, regulaminów, wyciągi, zestawienia sposobu wyliczania maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu, dokumentację odzwierciedlającą procedurę pozytywnej oceny zdolności kredytowej.
Ponadto Komisja Nadzoru Finansowego może wydawać instytucji pożyczkowej zalecenia dotyczące zapewnienia zgodności działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego z ustawą.
Powyższe uprawnienia Komisji Nadzoru Finansowego to bardzo radykalny, nieznany branży pożyczkowej nadzór. Dotychczas Komisja nie posiadała tego typu uprawnień wobec instytucji pożyczkowych. W przypadku uzasadnionego podejrzenia stosowania przez instytucję pożyczkową praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która mogła spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów mógł wydać tzw. ostrzeżenie konsumenckie. Sprawy indywidualne związane z nieprawidłowościami w działalności instytucji pożyczkowych mogły być kierowane do rzecznika finansowego. Po wprowadzeniu omawianej nowelizacji konsumenci nadal mogą zwracać się do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzecznika finansowego, ale nadzór będzie sprawowany już przede wszystkim przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Czy nadzór KNF jest płatny?
Na instytucje pożyczkowe nałożono obowiązek wnoszenia rocznych wpłat na pokrycie kosztów nadzoru w kwocie nie wyższej niż 0,5 proc. sumy przychodów uzyskanych z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego za poprzedzający rok obrotowy i nie mniejszej niż równowartość w złotych 5000 euro, przeliczonej przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy roku poprzedzającego rok kalendarzowy, w którym powstało zobowiązanie. Instytucje pożyczkowe są na podstawie przepisów ustawy antylichwiarskiej zobowiązane do przekazywania Komisji Nadzoru Finansowego deklaracji o dokonaniu wpłaty na pokrycie kosztów nadzoru. ∑
Agata Duda-Bieniek radca prawny, doradca restrukturyzacyjny w RESIST Rezanko Sitek