W tej kadencji samorządów przeprowadzono dotychczas 46 referendów lokalnych, z których większość dotyczyła odwołania miejscowych władz. Najbliższe ma się odbyć 29 sierpnia w Murowanej Goślinie w woj. wielkopolskim.

Procedurę referendalną zainicjował wniosek, który w marcu wpłynął do komisarza wyborczego w Poznaniu. Grupa osób, tworzących inicjatywę referendalną, zgłosiła zamiar przeprowadzenia referendum gminnego w sprawie odwołania burmistrza miasta i gminy Murowana Goślina oraz Rady Miejskiej.

Czytaj też: Sąd: Referendum lokalne nie mogło się odbyć

Autorzy wniosku zapewnili, że spełnili ustawowy obowiązek podania do wiadomości mieszkańców informacji o przedmiocie zamierzanego referendum. Wymienili także miejsca i sposoby zawiadomienia o tym mieszkańców, m.in. na internetowym profilu miasta i gminy, na internetowych forach i na Facebooku oraz w Goślińskim Biuletynie Mieszkańców.

Zastrzeżenia zgłosił burmistrz, zwracając uwagę, iż art. 13 ust. 1 ustawy z 2000 r. o referendum lokalnym wymaga, aby informacja o zamierzanym zorganizowaniu referendum gminnego została podana do wiadomości „w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie". Na terenie miasta i gminy publikuje się zwyczajowo ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) oraz na tablicach ogłoszeniowych w urzędzie miasta i gminy, w sołectwach oraz na terenie miasta i gminy. Ponieważ wniosek grupy inicjatywnej nie został opublikowany w ten sposób, naruszono wspomniany ustawowy przepis – twierdził burmistrz.

Również komisarz wyborczy uznał, że inicjator referendum nie dopełnił obowiązku podania do wiadomości mieszkańców informacji o zamiarze przeprowadzenia referendum gminnego w sposób zwyczajowo przyjęty w gminie. I z tego powodu odrzucił wniosek.

Tablice ogłoszeń bez ogłoszeń

W maju 2021 r. mieszkańcy, podpisani pod wnioskiem, złożyli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skargę na postanowienie komisarza wyborczego. Podkreślili, że nie zgadzają się z twierdzeniem burmistrza i komisarza wyborczego, iż zwyczajowo przyjętym sposobem ogłaszania urzędowych ogłoszeń na terenie miasta i gminy jest wywieszanie ich na tablicach ogłoszeń w sołectwach i na terenie miasta. Tablice te są nieużytkowane i zaniedbane, a na znacznej ich części nie ma żadnych ogłoszeń i plakatów. Trudno więc zgodzić się z twierdzeniem, że właśnie w taki sposób mieszkańcy są zwyczajowo informowani o urzędowych ogłoszeniach.

Inicjatorzy referendum powołali się na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej z 24 maja 2021 r. PKW stwierdziła, że jeżeli w danej gminie przyjęte jest ogłaszanie urzędowych ogłoszeń poprzez wywieszanie ich w siedzibie urzędu gminy i na tablicach ogłoszeń w sołectwach, również inicjator referendum powinien w ten sposób podać do wiadomości przedmiot zamierzonego referendum. Jednakże wobec braku jednoznacznych przepisów, precyzujących wiążąco zwyczajowo przyjęty w gminie sposób podawania ogłoszeń do publicznej wiadomości, należy uznać za spełniające ustawowe wymogi informacje w mediach elektronicznych, które obecnie pełnią funkcję masowego przekazu i wymiany informacji.

Nowy zwyczajowy sposób

Takie też stanowisko zajął sąd. W opinii WSA nie ma bowiem na terenie miasta i gminy żadnych wiążących przepisów precyzujących zwyczajowo przyjęty sposób podawania ogłoszeń do publicznej wiadomości. Informację o zamiarze przeprowadzenia referendum inicjatywa referendalna przekazała mieszkańcom, korzystając z mediów elektronicznych. W ten sposób wiedza o referendum została upowszechniona w sposób w pełni skuteczny i zrozumiały. Inicjatorzy referendum wywiązali się z ustawowego obowiązku podania przedmiotu referendum do wiadomości mieszkańców w sposób zwyczajowo przyjęty w gminie – ocenił WSA, uchylając postanowienie komisarza wyborczego. Sędzia sprawozdawca Arkadiusz Skomra wyjaśnił, że system elektroniczny jest na tyle upowszechniony, iż przekazanie informacji z jego wykorzystaniem mieści się w pojęciu sposobu przyjętego zwyczajowo w całej gminie.

Wyrok jest nieprawomocny. Ale 14 lipca 2021 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa Wielkopolskiego zostało opublikowane postanowienie komisarza wyborczego w Poznaniu w sprawie przeprowadzenia referendum gminnego w Murowanej Goślinie w niedzielę 29 sierpnia 2021 r.

Sygnatura akt: II SA/Po 382/21