- Rada gminy ma przyjąć na najbliższej sesji uchwałę w sprawie zaciągnięcia pożyczki na wyprzedzające finansowanie zadania – budowę sieci sanitarnej i wodociągowej na wsi na kwotę 500 tys. zł. Środki (unijne) będą pochodzić z PROW. W budżecie nie ujęto ww. środków m.in. w załączniku dotyczącym przychodów i rozchodów. Czy można przyjąć tę uchwałę, czy też należy poczekać do korekty uchwały budżetowej?

Analiza pytania wymaga odniesienia się do stosownych regulacji ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. I tak, skoro w pytaniu jest mowa o zobowiązaniach zaciąganych przez jednostkę samorządu terytorialnego, na uwagę zasługuje regulacja art. 89 ust. 1 ww. ustawy. Wynika z niej, że jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:

- pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

- spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;

- wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Czytaj też: Czy w projekcie uchwały rady gminy trzeba określić źródło spłaty kredytu?

Z kontekstu pytania i ww. przepisów (pkt 4) wnioskować należy, że niewątpliwie istnieje materialno-prawna podstawa do zaciągnięcia wspomnianej pożyczki. Z kolei, w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie z 29 kwietnia 2014 r. (Nr 12.174.2014) postanowiono: Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać pożyczki na wyprzedzające finansowanie działań ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Podejmując uchwałę w tym przedmiocie organ stanowiący winien określić charakter pożyczki i wskazać termin jej spłaty. Brak określenia tych danych w uchwale stanowi istotne naruszenie prawa skutkujące nieważnością uchwały.

Na uwagę zasługuje również okoliczność, że środki uzyskane przez ww. jednostki z tytułu ww. pożyczek, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, posiadają status przychodów tych jednostek. Zakładając jednak nawet, że uchwała w sprawie zaciągnięcia takiej pożyczki spełnia ww. formalno-prawne warunki, należy mieć na względzie regulacje art. 211 ust. 1,2 i  4 ww. ustawy. Z treści tych norm wynika, że budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany na rok budżetowy. Podstawą gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa.

Jakkolwiek nie wynika to wprost z ww. regulacji prawnych, to wspomniana wyżej uchwała, nie może stanowić samoistnej podstawy do zaciągania zobowiązania przez jednostkę samorządu terytorialnego. Zwrócono na to uwagę choćby w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu z 29 czerwca 2016 r. (Nr 12/25/2016) gdzie m.in. zaakcentowano: Do wyłącznej kompetencji rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawie zaciągania długoterminowych kredytów i pożyczek. Uchwała ta nie stanowi jednak samoistnej podstawy do zaciągania przez jednostkę samorządu terytorialnego kredytu czy pożyczki, zobowiązania te bowiem muszą mieć umocowanie w uchwale budżetowej stanowiącej podstawę prowadzenia gospodarki finansowej w danym roku budżetowym, w limitach zobowiązań planowanych do zaciągnięcia jak i planowanych przychodach z tytułu kredytów i pożyczek.

Na kanwie podanego stanu faktycznego warto również odnotować stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w  Olsztynie z 20 listopada 2019 r. (Nr 0102-445/19), gdzie przedmiotem oceny prawnej była również uchwała rady gminy w sprawie zaciągnięcia pożyczki na wyprzedzające finansowanie zadania publicznego (budowa świetlicy). W uzasadnieniu tej uchwały wskazano m.in.: brak jest podstaw prawnych do zaciągania zobowiązań, które nie zostały ujęte w budżecie jednostki samorządu terytorialnego. Stanowi to bowiem naruszenie zasady roczności budżetu, wyrażonej w art. 211 ust. 4 ustawy o finansach publicznych.

Z kolei, w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Opolu z  29 czerwca 2016 r. (Nr 12/25/2016) wskazano, że podjęcie uchwały w sprawie zaciągnięciu kredytu lub pożyczki zawsze winno być uwarunkowane tym, czy w budżecie jednostki zostały zaplanowane w odpowiedniej wysokości przychodu budżetowe z tytułu ww. kredytu lub pożyczki.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę na treść art. 44 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, gdzie postanowiono, że wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego oraz na art. 212 ust. 1 pkt 4 i 5 ww. ustawy. Z tych ostatnich norm wynika zaś, że uchwała budżetowa określa: łączną kwotę planowanych przychodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Autor jest radcą prawnym

Podstawa prawna: Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2019 r. poz. 869 ze zm.)