Parlamentarne wybory, które odbędą się 9 października 2011, będą pierwszymi pod rządami nowego kodeksu wyborczego (z 5 stycznia 2011; DzU nr 21, poz. 112 ze zm.). Nie zmienił on jednak zakresu uprawnień, jakie przysługują członkom komisji czuwających nad głosowaniem.

Organami wyborczymi powoływanymi w związku z zarządzonymi wyborami są odpowiednio okręgowe, rejonowe i terytorialne komisje wyborcze oraz obwodowe komisje wyborcze. Można być członkiem tylko jednej komisji wyborczej. Członkiem obwodowej lub terytorialnej komisji może być każdy z nas, wyborców. W skład okręgowych komisji wchodzą sędziowie.

Członkom komisji wyborczych przysługują:

- diety,

- zwrot kosztów podróży,

- zwrot kosztów noclegów,

- zryczałtowane diety za czas związany z wykonywaniem zadań członka komisji w przypadku członków okręgowych, rejonowych i terytorialnych komisji wyborczych oraz za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania w przypadku członków obwodowych komisji wyborczych.

Ponadto członkom obwodowej oraz terytorialnej komisji wyborczej przysługuje, w  związku z wykonywaniem zadań, do pięciu dni zwolnienia od pracy. To uprawnienie w celu wykonywania zadań związanych z wyborami dotyczy również członków inspekcji powołanych przez Państwową Komisję Wyborczą, komisarzy wyborczych, okręgową komisję wyborczą oraz rejonową komisję wyborczą.

Nieobecność przed i po głosowaniu

Udzielenie dni wolnych może być konieczne nie tylko na czas głosowania, ale również przed  datą wyborów i po nich. Czynności związane z wyborami dotyczą bowiem nie tylko samego przeprowadzenia głosowania w obwodzie i czuwania w dniu wyborów nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania.

Członkowie komisji jeszcze przed datą wyborów muszą zorganizować swoją pracę, np. wybrać przewodniczącego, zastępcę. A po  głosowaniu muszą ustalić wyniki głosowania w obwodzie, podać je do publicznej wiadomości i przesłać do właściwej komisji wyborczej.

Dlatego pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy na wykonywanie zadań związanych z pełnieniem funkcji członka komisji wyborczej również w niedzielę.

Bez wynagrodzenia

Nieobecność w pracy osoby, która pełni funkcję członka komisji wyborczej, pracodawca ma obowiązek usprawiedliwić. Ponieważ jednak za ten czas członkowie komisji dostają diety, zakład pracy nie jest obciążony obowiązkiem wypłaty pensji. Osoby te zachowują natomiast prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz innych uprawnień ze stosunku pracy.

Uprzedzić o wolnym

Obowiązki pracodawców związane z udziałem ich podwładnych w pracach komisji reguluje uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z 14 marca 2011 w sprawie należności pieniężnych przysługujących członkom komisji wyborczych i osobom powołanym w skład inspekcji w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Parlamentu Europejskiego oraz sposobu dokumentowania dni zwolnienia od pracy.

Zobowiązuje ona pracownika, który chce skorzystać z prawa do dnia wolnego, by uprzedził o tym pracodawcę na piśmie na co najmniej trzy dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy. Powinien w nim podać przyczynę nieobecności: zasiadanie w obwodowej komisji wyborczej, wykonywanie zadań związanych z pełnieniem funkcji członka komisji wyborczej, oraz wskazać termin nieobecności – konkretną datę.

Natomiast po zakończeniu wykonywania zadań związanych z pełnieniem funkcji członka komisji wyborczej, nie później niż następnego dnia, podwładny powinien dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy.

Zaświadczenie takie powinno zawierać co najmniej: imię i nazwisko pracownika (jednocześnie członka komisji wyborczej), wskazanie podstawy prawnej zwolnienia od pracy (art. 154 § 4 ustawy z 5 stycznia 2011 kodeks wyborczy), przyczynę i czas nieobecności w pracy.

Zaświadczenie jako formalny dokument potwierdzający pełnienie funkcji członka komisji wyborczej powinno być opatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej i podpisane przez przewodniczącego danej komisji wyborczej, a przypadku wystawiania takiego zaświadczenia dla przewodniczącego, przez jego zastępcę.

Zobacz

Wzór zaświadczenia o uczestniczeniu w pracach komisji.pdf

Wzór zawiadomienia o nieobecności.pdf

Zaświadczenie takie powinno zostać sporządzone w  dwóch egzemplarzach; jeden otrzymuje zainteresowany członek komisji wyborczej, drugi pozostaje w dokumentacji komisji.

Sankcji brak

Przepisy dość sztywno określają terminy dokonania stosownych czynności przez pracownika. Nie precyzują natomiast trybu postępowania w razie niedochowania tych terminów.

Trudno sobie wyobrazić, by pracodawca odmówił udzielenia dnia wolnego od pracy pracownikowi, który wystąpi o to na dzień czy dwa wcześniej zamiast z co najmniej trzydniowym wyprzedzeniem. Ale teoretycznie ma do tego prawo. Wówczas nieobecność członka komisji wyborczej mogłaby zdezorganizować pracę całej komisji wyborczej (np. uniemożliwić wybór przewodniczącego).