[b]- Firma dostała zajęcie komornicze wynagrodzenia zleceniobiorcy z tytułu niespłaconej przez niego pożyczki. Jest on zatrudniony na podstawie bezterminowej umowy-zlecenia, a pobory dostaje co miesiąc.

Przysługują mu koszty uzyskania przychodu w wysokości 20 proc. i nie złożył wniosku o zastosowanie wobec niego stawki podatku dochodowego na poziomie 32 proc.

Księgowa słyszała, że pensja za realizację zlecenia podlega – pod pewnymi warunkami – identycznej ochronie przed potrąceniami jak wynagrodzenie za pracę świadczoną w ramach stosunku pracy.

Czy to dotyczy opisanej sytuacji? Ile księgowa może zatem pobrać z comiesięcznej płacy wskazanego zleceniobiorcy (1640 zł brutto) tytułem egzekwowanej pożyczki? Jakie ma ponadto obowiązki w związku z tym?[/b] – pyta czytelnik.

Nie ma konkretnej ani uniwersalnej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ zależy ona od kilku czynników, w tym od:

- tego, czy dłużnik jest zatrudniony w zakładzie wyłącznie na zlecenie, czy jeszcze w ramach stosunku pracy,

- treści zajęcia komorniczego,

- częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za zlecenie (regularnie – sporadycznie),

- znaczenia tej zapłaty dla finansów wykonawcy (źródło utrzymania – dodatkowe, uboczne zarobki).

Z pytania wynika, że wskazany zakład nie angażuje zleceniobiorcy na podstawie innej umowy, np. o pracę. Skoro tak, to zapewne komornik nadesłał pismo o zajęciu innej wierzytelności: wynagrodzenia z tytułu takiej umowy cywilnej. Gdy zleceniobiorca jest jednocześnie pracownikiem firmy, wystarczy, że komornik wystawi zajęcie wynagrodzenia za pracę.

Podmiot zatrudniający ściąga wówczas długi zarówno z wynagrodzenia za pracę, jak i ze zlecenia, gdyż pojęcie „wynagrodzenie za pracę” obejmuje w tej sytuacji także pensję za prace zlecone.

Potwierdzają to art. 881 § 2 w związku z art. 895 i następnymi [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1900_89/DU1964Nr%2043poz%20296a.asp]kodeksu postępowania cywilnego[/link] (patrz też Janusz Jankowski, „Sposoby egzekucji świadczeń pieniężnych a przedmiot egzekucji”, Przegląd Prawa Egzekucyjnego nr 10 – 11/2007).

[srodtytul]Egzekucja ograniczona[/srodtytul]

Zarobki ze zlecenia są chronione przed potrąceniami tak samo jak wynagrodzenie za pracę, jeśli łącznie spełniają następujące warunki (art. 833 § 2 k.p.c.):

- mają charakter powtarzalny, czyli zleceniodawca uiszcza je z pewną regularnością, choć niekoniecznie w jednakowych odstępach czasu,

- ich celem jest zapewnienie utrzymania.

[link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1900_89/DU1964Nr%2043poz%20296a.asp]Kodeks postępowania cywilnego[/link] nie definiuje zwrotu „zapewnienie utrzymania”. W teorii utarło się, że chodzi o świadczenia przynoszące danej osobie korzyści pozwalające na nabywanie bieżących, codziennych dóbr i usług. Z taryfy ulgowej nie korzysta zatem działalność prowadzona dla czystego zysku, np. gospodarcza.

Reasumując, wynagrodzenie za wykonanie zlecenia ma gwarancję ograniczonych potrąceń (jak z wynagrodzenia za pracę), gdy wykonawca współpracuje na stałe ze zleceniodawcą na podstawie umów ciągłych bądź odnawialnych, regularnie gratyfikowanych i stanowiących dla niego ważne źródło dochodu służącego utrzymaniu.

[srodtytul]Żadnej pewności[/srodtytul]

Nawet jeśli przychody z umowy-zlecenia odpowiadają podanym kryteriom, zleceniodawca nie ma jeszcze pewności, że należy dokonywać z nich potrąceń jak z pensji ze stosunku pracy (art. 87 – 91 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1995_99/DU1998Nr%2021poz%20%2094.asp]kodeksu pracy[/link]).

Otóż takie ograniczenie egzekucji z innych wierzytelności musi wynikać z pisma komornika o jej zajęciu. Zleceniodawca nie ma prawa do samodzielnego rozstrzygania, ile zabrać z płacy za zlecenie ani do interpretacji niejasnych przepisów egzekucyjnych.

W zajęciu innej wierzytelności (wynagrodzenia za zlecenie) komornik musi wskazać m.in. zakres egzekucji, w tym konkretną istniejącą wierzytelność i ograniczenie egzekucji.

Ze względu na liczne skargi na czynności komorników ci ostatni coraz częściej zaznaczają w zajęciach innych wierzytelności, by do świadczeń powtarzalnych i służących utrzymaniu stosować przepisy o ochronie wynagrodzenia za pracę przed potrąceniami.

Chcą w ten sposób uniknąć kolejnych skarg dłużników i przedłużania postępowania egzekucyjnego przez konieczność ograniczania potrąceń przed sądem.

Dopiero gdy zapłata za zlecenie wykazuje opisane cechy, a komornik w zajęciu ograniczył egzekucję do zasad dotyczących wynagrodzenia za pracę, dokonujemy z niej limitowanych potrąceń na podstawie art. 87 – 91 k.p. Cytowane przepisy nakazują honorowanie dwóch limitów potrąceń:

- maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia, czyli części wynagrodzenia netto zleceniobiorcy, jaką wolno zająć,

- kwoty wolnej od potrąceń, czyli minimum, jakie trzeba mu zostawić w miesiącu, równające się odpowiedniemu odsetkowi minimalnej płacy netto.

[srodtytul]Ochrona ułomna[/srodtytul]

Jednak eksperci zgodnie przyznają, że przy potrącaniu z wynagrodzenia za zlecenie nie należy honorować kwoty wolnej od potrąceń. Jest to bowiem limit ściśle związany ze stosunkiem pracy, a ponadto proporcjonalny do wymiaru czasu pracy podwładnego. Dlatego jego ustalenie dla zleceniobiorcy jest w praktyce niemożliwe.

Ponadto odpowiednie stosowanie przepisów o egzekucji z wynagrodzenia za pracę oznacza, że przepisy te należy stosować przy pełnym uwzględnieniu charakteru a także celu egzekucji z innych wierzytelności oraz wynikających stąd różnic w stosunku do wynagrodzenia za pracę – uznał [b]Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 30 stycznia 2008 r. (VI ACa 365/ 07).[/b]

Reasumując: podczas naliczania potrąceń z pensji za zlecenie na podobnych warunkach jak z wynagrodzenia za pracę nie wiąże kwota wolna od potrąceń. Obowiązują natomiast maksymalne dopuszczalne kwoty potrącenia, które wynoszą przy egzekwowaniu sum na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie

- alimentów – 3/5 wynagrodzenia netto zleceniobiorcy,

- innych świadczeń niż alimenty – połowę wynagrodzenia netto zleceniobiorcy.

Zleceniobiorcy pobierającemu periodyczną płacę musimy jednak zostawić jednorazowo tzw. minimum egzystencji dłużnika odpowiadające części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty (art. 829 pkt 5 k.p.c., [b]uchwała SN z 17 grudnia 1981 r., III CZP 32/81[/b]).

[srodtytul]Co musi poborca[/srodtytul]

W trakcie postępowania egzekucyjnego zleceniodawcy przypada rola poborcy potrącenia i oddania go komornikowi lub do depozytu sądowego (art. 896 § 1 pkt 2 k.p.c.).

Oprócz tego ma on obowiązek na wezwanie komornika zawiadomić go w ciągu tygodnia, czy:

- i w jakiej wysokości przysługuje dłużnikowi wynagrodzenie za zlecenie, a w razie przeszkód w jej egzekucji – o ich przyczynach,

- inne osoby roszczą sobie prawo do wierzytelności, czy i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się lub toczyła sprawa o zajętą wierzytelność oraz, czy i o jakie roszczenia została skierowana do niej egzekucja przez innych wierzycieli (art. 896 § 2 pkt 1 i 2 k.p.c.).

Oczywiste jest, że zamawiający nie może uiszczać zleceniobiorcy zajętej części wynagrodzenia.

[ramka] Zakładamy, że opisanego w pytaniu zleceniobiorcę łączy z zamawiającym relacja uprawniająca do ochrony jego pensji przed potrąceniami tak jak wynagrodzenia za pracę, a komornik w zajęciu innej wierzytelności pozwolił na takie ograniczenie. Obliczenie wysokości potrącenia z tytułu niespłaconej pożyczki wygląda tak.

[b]KROK 1. Wynagrodzenie netto zleceniobiorcy[/b]

przychód

1640 zł brutto

[b]KROK 2. Pierwszy limit – maksymalna kwota potrącenia[/b]

Dopuszczalna kwota potrącenia wynosi przy egzekucji niespłaconej pożyczki (inne należności niż świadczenia alimentacyjne) połowę wynagrodzenia netto zleceniobiorcy, czyli 596,90 zł (1193,80 zł : 2).

[b]Uwaga! [/b]Przy dokonywaniu ograniczonych potrąceń z pensji z tytułu realizacji umowy-zlecenia w ogóle nie respektujemy kwoty wolnej od potrąceń.

[b]KROK 3. Drugi limit – minimum egzystencji dłużnika[/b]

Jest to 1/30 wynagrodzenia zleceniobiorcy za każdy dzień przypadający między dniem zajęcia jego pensji a dniem kolejnej wypłaty.

Jeśli więc opisany zakład uiszcza zleceniobiorcy pobory za zlecenie do ostatniego dnia każdego miesiąca, a zajęcie nastąpi 23 lutego 2011 r., to minimum egzystencji wynosi 238,76 zł [(1193,80 zł : 30) x 6 dni pozostałych do terminu wypłaty]

[b]KROK 4. Porównanie obu limitów[/b]

Skoro dopuszczalna kwota potrącenia (596,90 zł) jest wyższa od minimum egzystencji dłużnika, oznacza to, że wolno potrącić maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia.

[b]KROK 5. Suma dla komornika[/b]

Tytułem potrącenia z racji nieuregulowanej pożyczki zabieramy zleceniobiorcy z wynagrodzenia netto kwotę 596,90 zł i przekazujemy ją – w zależności od wskazania w zajęciu – komornikowi albo do depozytu sądowego. Taką samą sumę wypłacamy wykonawcy jako wynagrodzenie za usługi w danym miesiącu. [/ramka]

[ramka][b]Trochę teorii, trochę praktyki[/b]

- Często w zajęciu komorniczym nie figuruje wzmianka o ograniczeniu egzekucji z innej wierzytelności w formie wynagrodzenia za zlecenie do zasad wiążących przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę.

- Zleceniodawca ma wówczas obowiązek zająć całą pensję, nie oglądając się na maksymalną dopuszczalną kwotę potrącenia. Nawet jeśli dana umowa-zlecenie spełnia potencjalne przesłanki zastosowania do niej ograniczonych potrąceń, a więc jest regularnie gratyfikowana i ma zapewnić utrzymanie.

Zostawia wówczas zleceniobiorcy jednorazowo (a nie co miesiąc) pieniądze niezbędne na utrzymanie dłużnika i jego rodziny przez dwa tygodnie (art. 829 pkt 5 k.p.c.). Dotyczy to również sytuacji, kiedy zatrudniający nie wie, jak zakwalifikować pensję za zlecenie: do świadczeń powtarzających i służących utrzymaniu czy nie.

- Zleceniodawca nigdy nie rozstrzyga sam. Postępuje zgodnie z procedurą wskazaną w poprzednim punkcie, dzieląc się wątpliwościami:

>> z komornikiem, który może poprawić pismo o zajęciu,

>> ze zleceniobiorcą – dłużnikiem, któremu wolno dalej walczyć o swoje prawa, wystąpić ze skargą na czynności komornika oraz żądać ograniczenia egzekucji do limitów obowiązujących przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia za pracę.[/ramka]

[ramka]

[b]Czytaj też:[/b]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56565,227833_Komornik-nie-daruje-wynagrodzenia-za-wykonanie-zlecenia-.html]Komornik nie daruje wynagrodzenia za wykonanie zlecenia[/link]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56565,131529_Zleceniobiorcy-zalegajacemu-z-kredytem-egzekutor-moze-zabrac-cala-pensje.html]Zleceniobiorcy zalegającemu z kredytem egzekutor może zabrać całą pensję[/link]

- [link=http://www.rp.pl/artykul/56565,58036_Zleceniobiorca-nie-musi-oddawac-calej-pensji.html]Zleceniobiorca nie musi oddawać całej pensji[/link]

-[link=http://www.rp.pl/artykul/56551,600679_Jak-liczyc-poszczegolne-wynagrodzenia.html] Jak liczyć poszczególne wynagrodzenia[/link]

[/ramka]