Pojęcie wynagrodzenia za pracę, podlegającego ograniczeniom przed obowiązkowymi i dobrowolnymi potrąceniami, interpretujemy szeroko. Obejmuje ono wszystkie składniki pensji: stawkę zasadniczą i różne dodatki (np. funkcyjny, motywacyjny, stażowy, za trudne warunki pracy), premie.

Nie ma znaczenia charakter składnika (w stałej stawce miesięcznej, zmienny; za okresy miesięczne czy dłuższe; periodyczny) ani częstotliwość jego wypłaty. Pod ochroną pozostaje również pensja uregulowana już po rozwiązaniu stosunku pracy (wyrok SN z 14 października 1997 r., I PKN  319/97).

W świetle uchwały SN z 11 maja 1977 r. (I PZP  9/77) potrącenia z art. 87 k.p. odnoszą się do kwoty wynagrodzenia, które we wszystkich jego elementach składowych zostało ustalone i obliczone jako należne i przypadające do wypłaty za pracę w danym okresie.

Orzecznictwo zakres tej względnej nietykalności rozciąga również na inne świadczenia ze stosunku pracy. I tak ochrona  przed potrąceniami obejmuje również:

- pieniężny ekwiwalent za niewykorzystany w naturze urlop wypoczynkowy (wyrok SN z 29 stycznia 2007 r.,  II PK  181/06),

- odprawę emerytalną, rentową i nagrodę jubileuszową (wyrok SN z 17 lutego 2004 r., I PK  217/03),

- odprawy z racji zwolnienia z pracy z przyczyn dotyczących zakładu/niedotyczących pracownika (wyrok SN z 14 listopada 1996 r.,  I PKN 3/96),

- dodatek dewizowy przysługujący członkom załóg statków na podstawie układu zbiorowego dla rybaków morskich (wyrok SN z 9 maja  1991 r.,  I PR 482/90).

Istnieją natomiast wątpliwości co do możliwości dokonywania potrąceń z wynagrodzeń za czas pozostawania bez pracy oraz odszkodowania z tytułu rozwiązania stosunku pracy z naruszeniem prawa.

W orzeczeniu z 6 stycznia  2009 r. (II PK 117/08) SN uznał, że świadczenia te nie podlegają ochronie określonej w kodeksie pracy.

„Odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy nie mają charakteru periodycznego tak jak wynagrodzenie za pracę oraz majątkowo-przysparzającego, lecz charakter kompensacyjno-odszkodowawczy, ponadto nie odwzajemniają pracy i stąd nie mieszczą się w prawniczym (doktrynalnym) pojęciu wynagrodzenia za pracę” – czytamy w uzasadnieniu do tego werdyktu.

Jednak w wyroku z 12 maja 2005 r. (I PK 248/04) SN stwierdził, że odszkodowania z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy są chronione przed potrąceniami.

Ochronie nie podlegają odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji zarówno podczas stosunku pracy, jak i po jego zakończeniu.

 

Czytaj więcej w poradniku:

Potrącenia z wynagrodzeń 2011 r.