Sprzedaż sprzętu elektronicznego zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podlega opodatkowaniu jako odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju. Nie ma przy tym znaczenia, że kupującym jest pracownik. Przepisy ustawy o VAT nie stoją temu na przeszkodzie.

Cena rynkowa

Powyższy przepis nie odnosi się również do pojęcia ceny rynkowej przy określeniu odpłatności. W konsekwencji ustawa o VAT nie ogranicza podatnika w zakresie swobody ustalania ceny sprzedaży. Okoliczność czy transakcja została dokonana po cenie niższej, czy też wyższej w odniesieniu do wartości rynkowej nie ma znaczenia dla zakwalifikowania jej jako odpłatnej. Zatem możliwa jest sprzedaż po cenie niższej (nawet znacząco) niż rzeczywista wartość danego towaru.

W takim przypadku, zgodnie z regułą ogólną art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania, co do zasady, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Wyjątek od tej zasady ustalania podstawy opodatkowania wskazany został, jednakże w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Zgodnie z przywołanym przepisem w przypadku, gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieją powiązania, o których mowa w ust. 2, oraz w przypadku, gdy wynagrodzenie jest niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma zgodnie z art. 86, art. 86a, art. 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego – organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. W myśl art. 32 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT przez powiązania, o których mowa w ust. 1, rozumie się powiązania wynikające ze stosunku pracy.

Wobec tego norma zapobiegająca unikanie opodatkowania znajdzie zastosowanie, w sytuacji, kiedy odsprzedaż towarów na rzecz pracowników po cenach obniżonych będzie odbywać się w następujących warunkach:

- pomiędzy sprzedawcą a nabywcą istnieją powiązania wynikające ze stosunku pracy;

- wynagrodzenie z tytułu transakcji dokonywanych pomiędzy tymi podmiotami jest niższe od wartości rynkowej;

- pracownikom nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.

Pracownicy jako osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej nie są podatnikami VAT, a zatem nie przysługuje im prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.

Przy czym na podstawie art. 2 pkt 27b ustawy o VAT pod pojęciem wartości rynkowej rozumie się między innymi całkowitą kwotę, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.

W konsekwencji w sytuacji, gdy podatnik dokona na rzecz pracowników sprzedaży sprzętu elektronicznego po cenach niższych niż rynkowe (w uproszczeniu nie jest to kwota, jaką pracownik musiałby w warunkach uczciwej konkurencji zapłacić niezależnemu dostawcy na terytorium kraju) podstawą naliczenia VAT powinna być wartość rynkowa transakcji, a nie cena ustalona pomiędzy stronami.

W przypadku ewentualnego sporu organ podatkowy dysponuje prawem do określenia podstawy opodatkowania zgodnie z wartością rynkową (uwzględniającą aktualny stan zużytego sprzętu). W konsekwencji, podatnik zobowiązany zostanie do określenia i odprowadzenia podatku należnego od oszacowanej wartości rynkowej sprzedanego na rzecz pracownika towaru.

Dokumentowanie transakcji

Sprzedaż sprzętu elektronicznego na rzecz pracowników zwolniona jest z obowiązku ewidencjonowana na kasie rejestrującej. W konsekwencji transakcja ta może zostać wykazana w ewidencji sprzedaży na podstawie dokumentu wewnętrznego z użyciem oznaczenia „WEW”.

Tego typu dostawa sprzętu elektronicznego na rzecz pracownika, potwierdzona dowodem wewnętrznym nie podlega oznaczeniu kodem GTU_06.

Pracodawca jako podatnik VAT na żądanie nabywcy niebędącego podatnikiem jest obowiązany wystawić fakturę, na podstawie której wykaże transakcje w JPK. W takim przypadku w ewidencji najprawdopodobniej należy jednak zastosować dodatkowo kod GTU_06.

Sprzedaż na rzecz pracowników w żadnym przypadku nie jest oznaczana w JPK symbolem „TP”. Oznaczenie to odnosi się wyłącznie do faktu wystąpienia powiązań pomiędzy dostawcą a nabywcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

Podstawa prawna:

- art. 2 pkt 27b, art. 5 ust. 1 pkt.1, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 931 ze zm.)

- § 10 ust. 3–5 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (DzU z 2019 r., poz. 1988 ze zm.)

- § 2 ust. 1 w zw. z § 4 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (DzU z 2021 r., poz. 2442 ze zm.)

Kamila Gancarz starszy konsultant podatkowy TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp. k.