Stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2022 r. płatnicy mieli obowiązek pobierać zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów lub rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym z tytułu świadczeń od związków zawodowych. Ryczałt wynosi w tym przypadku 10 proc. należności. Wyjątek został uregulowany w art. 21 ust. 1 pkt 26 i 38 ustawy o PIT.

Zryczałtowany podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (art. 30 ust. 3 ustawy o PIT). Dochodów (przychodów) opodatkowanych ryczałtem nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 ustawy o PIT, czyli według skali (zob. art. 30 ust. 8 ustawy o PIT).

Obowiązki płatników

Płatnicy (tj. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej) są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych m.in. w art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT (zob. art. 41 ust. 4 w zw. z ust. 1 ustawy o PIT). Jeżeli przedmiotem świadczeń, o których mowa m.in. w art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, nie są pieniądze, podatnik jest obowiązany wpłacić płatnikowi kwotę zaliczki lub należnego zryczałtowanego podatku przed udostępnieniem wygranej (nagrody) lub świadczenia (zob. art. 41 ust. 7 pkt 2 ustawy o PIT).

Ani Polski Ład, ani poprawki do niego nie zmieniły przepisu art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT, czyli przepisu określającego obowiązki płatników w związku z wypłatą świadczeń dla emerytów i rencistów. Poprawki do Polskiego Ładu zmieniły jednak od 1 lipca 2022 r. brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, w którym mowa jest o zwolnieniu tych świadczeń z PIT .

Jak było, co się zmieniło…

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2022 r. wolne od podatku dochodowego były świadczenia otrzymywane przez emerytów lub rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3000 zł.

Natomiast od 1 lipca 2022 r., na mocy poprawek do Polskiego Ładu, art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT otrzymał nowe brzmienie. Obecnie wolne od podatku dochodowego są świadczenia otrzymywane przez emerytów, rencistów lub osoby pobierające nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 4500 zł.

Zmieniony przepis art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT stosuje się przy tym do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. (zob. art. 18 ust. 1 poprawek do Polskiego Ładu).

Poprawki do Polskiego Ładu zwiększyły zatem limit zwolnienia świadczeń otrzymywanych przez emerytów lub rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych. Wzrósł on z kwoty 3000 zł do kwoty 4500 zł w skali roku podatkowego. Formalnie limit został podniesiony od 1 lipca 2022 r., ale na podstawie przepisów przejściowych ma zastosowanie do przychodów uzyskanych już od 1 stycznia 2022 r.

…i jakie są tego konsekwencje

Dla zakładów pracy obowiązanych jako płatnicy do poboru zryczałtowanego 10-proc. podatku dochodowego na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT wskazana zmiana ma praktyczne znaczenie. Płatnicy ci byli bowiem wcześniej zobowiązani do poboru tego ryczałtowego PIT, z wyjątkiem m.in. świadczeń otrzymywanych przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem pracy lub pokrewnym, w tym od związków zawodowych, zwolnionych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT. Do 31 grudnia 2021 r. oznaczało to, że już od nadwyżki tych świadczeń ponad kwotę 3000 zł w roku podatkowym należało pobrać zryczałtowany 10-proc. PIT. Natomiast – w przypadku przedmiotowych świadczeń otrzymywanych w 2022 r. (w konsekwencji wejścia w życie poprawek do Polskiego Ładu) zryczałtowany PIT należy pobrać dopiero od kwoty ponad 4500 zł w roku podatkowym.

Świadczenia nauczycielskie

Poprawki do Polskiego Ładu objęły zwolnieniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, także osoby pobierające nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, w związku z łączącym je uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 4500 zł.

Należy jednak zauważyć, że w przypadku tych osób ustawodawca, rozszerzając na te osoby zakres stosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT, nie postanowił, aby nadwyżkę tych świadczeń ponad limit 4 500 zł objąć zryczałtowanym PIT.

Stosownej zmiany art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT dokonała nowelizacja z 7 października 2022 r. Obecnie w myśl art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT od dochodów (przychodów) pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów, rencistów lub osoby pobierające nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 26 i 38 ustawy o PIT, w wysokości 10 proc. należności.

Przepisy art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2023 r. stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2023 r. (zob. art. 23 ust. 2 nowelizacji z 7 października 2022 r.).

Autor jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna:

- art. 21 ust. 1 pkt 26 i 38 oraz art. 30 ust. 1 pkt 4, ust. 3 i 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)

- ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r., poz. 2105) – Polski Ład

- ustawa z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 1265) – poprawki do Polskiego Ładu

- ustawa z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2180)

ŚWIADCZENIA

Zapomogi ze starym limitem

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:

a) z funduszu socjalnego, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, z funduszy związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra – niezależnie od ich wysokości,

b) z innych źródeł – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 6 tys. zł.

Limit zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. b ustawy o PIT, w okresie od 2020 r. do końca roku podatkowego, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu Covid-19, wynosił 10 tys. zł (art. 52l pkt 2 ustawy o PIT).

Stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 został odwołany na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej 16 maja 2022 r. (zob. rozporządzenie ministra zdrowia z 12 maja 2022 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii; Dz.U. z 2022 r., poz. 1027). Od 1 stycznia 2023 r. limit zwolnienia zapomóg, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. b ustawy o PIT, znowu wynosi więc 6 tys. zł.