Sprzedaż używanego samochodu na rzecz podatnika z innego państwa Unii Europejskiej będzie zasadniczo stanowić WDT, jeżeli nabywca posiada przyznany mu przez inne niż Polska państwo członkowskie numer VAT UE. WDT nie wystąpi jednak, jeśli stosowana jest tzw. procedura marży (art. 13 ust. 8 w zw. z art. 120 ustawy o VAT).

Stawka VAT

W przypadku WDT możliwe jest zastosowanie zerowej stawki VAT pod warunkiem spełnienia przesłanek z art. 42 ust. 1 ustawy o VAT, tj. gdy podatnik:

1) dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej, który nabywca podał podatnikowi;

2) przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;

3) składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Trzeba mieć dowód wywozu

Podstawowe znaczenie dla zastosowania stawki zero proc. ma pkt 2 ww. regulacji, czyli uzyskanie dowodu wywozu towaru poza terytorium kraju.

Dowodami, w myśl art. 42 ust. 3 ustawy o VAT, mogą być co do zasady następujące dokumenty, jeżeli łącznie potwierdzają dostarczenie towarów będących przedmiotem WDT do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju:

1) dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju – w przypadku, gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi);

2) specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku (w praktyce może to być faktura, w treści której jasno wykazane są towary będące przedmiotem sprzedaży).

Zgodnie natomiast z art. 42 ust. 4 ustawy o VAT w przypadku wywozu towarów będących przedmiotem WDT bezpośrednio przez podatnika dokonującego takiej dostawy lub przez ich nabywcę, przy użyciu własnego środka transportu podatnika lub nabywcy, podatnik oprócz dokumentu, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, powinien posiadać dokument zawierający co najmniej:

1) imię i nazwisko lub nazwę oraz adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz nabywcy tych towarów;

2) adres, pod który są przewożone towary w przypadku, gdy jest inny niż adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania nabywcy;

3) określenie towarów i ich ilości;

4) potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę do miejsca, o którym mowa w pkt 1 lub 2, znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;

5) rodzaj oraz numer rejestracyjny środka transportu, którym są wywożone towary, lub numer lotu – w przypadku, gdy towary przewożone są środkami transportu lotniczego.

Zalecane jest zwłaszcza pozyskanie oświadczenia nabywcy, w którym potwierdzi on przyjęcie towaru w innym państwie UE, zawierające wymienione powyżej dane.

W przypadku, gdy wszystkie te dokumenty, o których mowa wyżej, nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju towarów, dowodami mogą być również inne dokumenty wskazujące, że nastąpiła dostawa wewnątrzwspólnotowa, w szczególności:

1) korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie;

2) dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu;

3) dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie; w takim przypadku potrzebny jest inny dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania;

4) dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Jeśli jest to możliwe, to zalecane jest dodatkowo uzyskanie np. skanu zagranicznego dowodu rejestracyjnego.

Sprzedaż na rzecz konsumenta

Sprzedaż używanego samochodu na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej nie stanowi WDT, co wynika z treści art. 13 ust. 2 ustawy o VAT.

Należy w związku z tym przeanalizować definicję tzw. wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (WSTO).

W świetle art. 2 pkt 22a ustawy o VAT przez wewnątrzwspólnotową sprzedaż towarów na odległość rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych przez dostawcę lub na jego rzecz, w tym wtedy, gdy dostawca uczestniczy pośrednio w transporcie lub wysyłce towarów, z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium państwa członkowskiego zakończenia wysyłki lub transportu towarów do nabywcy, który jest:

a) podatnikiem podatku od towarów i usług lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od towarów i usług, którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 9, lub

b) podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów odpowiadającego wewnątrzwspólnotowemu nabyciu towarów, o którym mowa w art. 9, lub

c) podmiotem niebędącym podatnikiem

– pod warunkiem, że dostarczane towary nie są nowymi środkami transportu ani towarami, o których mowa w art. 22 ust. 1 pkt 2.

Znacznie będzie miało zatem to, kto zorganizuje transport samochodu. taka zatem:

1) jeśli jest to sam nabywca, to nie wystąpi WSTO, tylko „zwykła” sprzedaż krajowa,

2) jeżeli transport towaru zorganizuje sprzedawca, to transakcja stanowić będzie WSTO.

Organizacja transportu przez nabywcę…

W sytuacji sprzedaży samochodu używanego na rzecz konsumenta podatnik powinien opodatkować sprzedaż według stawki 23 proc. (art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

Jeśli chodzi o kwestię kasy rejestrującej, to warto zwrócić uwagę na treść:

1) § 2 ust. 1 w zw. z poz. 47 załącznika do rozporządzenia ministra finansów z 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, który przewiduje zwolnienia dla dostawy towarów i świadczenia usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, jeżeli czynności te w całości zostały udokumentowane fakturą.

Możliwe jest zatem skorzystanie ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania transakcji przy użyciu kasy fiskalnej, jeżeli będący przedmiotem sprzedaży pojazd został zaliczony przez podatnika do środków trwałych.

2) § 3 ust. 1 pkt 1 i 2 ww. rozporządzenia, zgodnie z którym zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2023 r.:

a. podatników, u których wartość sprzedaży dokonanej na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 tys. zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli wartość sprzedaży z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym – kwoty 20 tys. zł;

b. podatników rozpoczynających po 31 grudnia 2021 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym – kwoty 20 tys. zł.

…albo przez sprzedawcę

W myśl art. 22 ust. 1 pkt 1a ustawy o VAT miejscem dostawy towarów w przypadku WSTO jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie zakończenia wysyłki lub transportu do nabywcy. Zasadą jest zatem opodatkowanie WSTO w państwie zakończenia wysyłki.

Generalnie nie dotyczy to jednak podatników, u których łączna wartość WSTO nie przekracza rocznie 42 tys. zł (10 tys. euro). W myśl bowiem art. 22a ust. 1a ustawy o VAT przepis art. 22 ust. 1 pkt 1a nie ma zastosowania, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1) dostawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, a w razie braku takiej siedziby – stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, tylko na terytorium jednego państwa członkowskiego;

2) towary są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego, o którym mowa w pkt 1;

3) suma całkowitej wartości dostaw towarów wysyłanych lub transportowanych na terytorium państwa członkowskiego, o którym mowa w pkt 2, oraz całkowitej wartości usług, o których mowa w art. 28k ust. 1, świadczonych na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 28k ust. 2 pkt 2, pomniejszona o kwotę podatku lub podatku od wartości dodanej, nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego ani w poprzednim roku podatkowym kwoty 10 tys. euro lub jej równowartości wyrażonej w walucie krajowej państwa członkowskiego, o którym mowa w pkt 1, przy czym w przypadku dostawcy posiadającego siedzibę działalności gospodarczej, a w razie braku takiej siedziby – stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, tylko na terytorium kraju, wyrażona w złotych równowartość kwoty w euro wynosi 42 tys. zł.

W uproszczeniu, do przekroczenia limitu WSTO jest traktowane jako sprzedaż krajowa. Po przekroczeniu limitu powinno zasadniczo powinno dojść do rozliczenia VAT w państwie zakończenia wysyłki.

Autorka jest starszym konsultantem podatkowym w TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp.k.

Podstawa prawna:

- art. 2 pkt 10 lit. a i pkt 22a, art. 13 ust. 1, ust. 2 pkt 1, 2 i 4, art. 22 ust. 1 pkt 1a, art. 22a ust. 1a. art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1, 3, 4 i 11 oraz art. 146a ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1570 ze zm.)

- § 2 ust. 1 w zw. z poz. 47 załącznika, § 3 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia ministra finansów z 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2021 r., poz. 2442 ze zm.)

DEFINICJE

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i nowe środki transportu

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o VAT przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT), o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5, rozumie się wywóz towarów z terytorium kraju w wykonaniu czynności określonych w art. 7 na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, z zastrzeżeniem ust. 2–8.

W myśl art. 13 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 ustawy o VAT, przepis ust. 1 stosuje się pod warunkiem, że nabywca towarów jest:

1)podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;

2) osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju; (…)

4) podmiotem innym niż wymienione w pkt 1 i 2, działającym (zamieszkującym) w innym niż Polska państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu.

Nowe środki transportu to pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowata, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż sześć miesięcy (art. 2 pkt 10 lit. a ustawy o VAT).