Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 11 lipca 2024 r., C-182/23, Makowit
Stan faktyczny
Spór prawny leżący u podstaw wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczył wydanej interpretacji indywidualnej, w której organ podatkowy nie zgodził się za stanowiskiem rolnika. Osią sporu między rolnikiem a organem była kwestia ustalenia czy w tym przypadku rolnik działa w charakterze podatnika VAT. Sprawa dotyczyła polskiego rolnika, który od 2001 r. hodował krowy i produkował mleko. W styczniu 2013 r. zarejestrował się jako podatnik VAT. W latach 2003 i 2015 nabył grunty, aby powiększyć powierzchnię swojego gospodarstwa. Nabycie to nie podlegało opodatkowaniu VAT ani nie dawało prawa do odliczenia VAT.
Własność części działek gruntowych, na których znajdowało się gospodarstwo, została następnie przeniesiona na Skarb Państwa w celu realizacji inwestycji drogowych w zamian za odszkodowanie. W celu ustalenia prawidłowej kwalifikacji rozliczenia tego wywłaszczenia na gruncie VAT rolnik wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej. W interpretacji organ podatkowy uznał, że przeniesienie prawa własności działek gruntu w trybie wywłaszczenia w celu dokonania inwestycji drogowych należy uznać za odpłatną dostawę towarów dokonaną przez rolnika działającego w charakterze podatnika VAT.
Czytaj więcej:
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżoną przez rolnika interpretację wskazując, że rolnik nie podejmował żadnych czynności mających na celu sprzedaż spornych działek oraz że decyzja o wywłaszczeniu tych działek została podjęta niezależnie od jego woli. Zdaniem tego sądu wywłaszczenie nastąpiło bez związku z działalnością rolniczą i w konsekwencji rolnik nie działał w charakterze podatnika VAT.
Organ podatkowy wniósł skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W ocenie organu rolnik wykorzystywał te działki w swojej działalności rolniczej. W związku z tym wywłaszczenie należy uznać za odpłatną dostawę towarów, które powinno podlegać opodatkowaniu VAT.
Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE z następującym pytaniem: czy rolnik będący podatnikiem VAT na zasadach ogólnych, który przenosi prawo własności działki gruntowej na rzecz Skarbu Państwa, w trybie wywłaszczenia w zamian za odszkodowanie w związku ze zmianą jej przeznaczenia na cele nierolnicze, jest podatnikiem obowiązanym do rozliczenia VAT od tej dostawy, tylko z uwagi na to, że działka ta wykorzystywana była dla celów działalności rolniczej podlegającej opodatkowaniu VAT.
Wyrok Trybunału
Trybunał wskazał, że kwestia, czy rolnik jest podatnikiem VAT i czy prowadzi działalność gospodarczą, nie jest sporna. Ponadto Trybunał wskazał, że podatnik działa w charakterze podatnika zasadniczo jedynie wówczas, gdy czyni to w ramach swej działalności. To ostatnie kryterium jest spełnione, gdy podatnik przenosi własność nieruchomości wykorzystywanych do tej szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Natomiast podatnik dokonujący transakcji prywatnie nie działa w charakterze podatnika. W konsekwencji transakcja przeprowadzona przez podatnika prywatnie nie podlega opodatkowaniu VAT. Wynika z tego, że rolnik, który jest podatnikiem VAT ze względu na swoją działalność rolniczą, działał w charakterze podatnika, przenosząc własność działek gruntu rolnego wykorzystywanych do jego działalności gospodarczej, nawet jeśli nie prowadzi żadnej działalności w zakresie obrotu nieruchomościami i nie podjął w tym celu żadnych działań.
Podsumowując, Trybunał uznał, że przeniesienie własności działek gruntu rolnego w trybie wywłaszczenia, w zamian za odszkodowanie dla właściciela gruntu, powinno podlegać opodatkowaniu VAT, jeżeli właściciel jest rolnikiem będącym podatnikiem VAT i działa w takim charakterze, nawet jeśli nie prowadzi on żadnej działalności w zakresie obrotu nieruchomościami i nie podjął żadnych działań w celu takiego przeniesienia.
Podstawa prawna:
- art. 2 ust. 1 lit. a w związku z art. 14 ust. 2 lit. a dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L z 2006 r. nr 347/1 ze zm.)
Zdaniem autorki
Emilia Wolnowska, doradca podatkowy, Senior Tax Manager, BDO, biuro w Poznaniu
Komentowany wyrok ma duże znaczenie dla polskich rolników, będących podatnikami VAT. Konkluzje płynące z tego wyroku otwierają bowiem drogę do opodatkowania VAT wywłaszczenia gruntów. Mimo, że wyrok ten należy uznać za niekorzystny z perspektywy podatników VAT, na pewno przyczyni się do ujednolicania stanowisk organów podatkowych i sądów. Trybunał wskazał, że aby transakcja podlegała opodatkowaniu, wywłaszczony rolnik musi działać jako podatnik VAT. W tym względzie nie ma znaczenia, czy właściciel gruntu zajmuje się profesjonalnie sprzedażą nieruchomości lub czy podejmował działania zmie-
rzające do sprzedaży działek. Decydujące jest to, czy nieruchomość ta wchodzi w skład majątku przedsiębiorstwa.
