Jestem przedsiębiorcą zarejestrowanym jako czynny podatnik VAT. Otrzymałem zapłatę na podstawie faktury pro forma. Czy w tej sytuacji powinienem wystawić jeszcze jedną fakturę? Co wpisać w polu „sposób zapłaty", jeżeli kontrahent już mi zapłacił? – pyta czytelnik.
Wystawianie faktur pro forma nie wywołuje – jak się przyjmuje – żadnych skutków w VAT. W szczególności dokumenty takie nie są uznawane za faktury. Jak czytamy w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 12 czerwca 2013 r. (IPPP2/443-463/13-2/KOM), „dokument nazywany fakturą pro forma nie jest dowodem księgowym. Jest to dokument wystawiany w obrocie gospodarczym i jego celem może być np. potwierdzenie złożenia oferty, czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Wyraźne oznaczenie tego dokumentu wyrazami »pro forma« powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów o VAT, gdyż podmiot wystawiający taki dokument jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura. Wystawienie tego dokumentu nie powoduje zatem skutków w zakresie podatku VAT, tj. obowiązku zapłaty wykazanego w tym dokumencie podatku oraz nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wykazanego w tym dokumencie podatku VAT. Wystawienie takiego dokumentu nie zwalnia również podatnika z obowiązku wystawienia faktury dokumentującej dokonanie dostawy towaru lub wykonanie usługi albo otrzymanie całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi".
Gdy kontrahent się pośpieszył
Otrzymanie całości lub części zapłaty przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi skutkuje najczęściej powstaniem obowiązku podatkowego w VAT (na podstawie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT). Towarzyszy temu, co do zasady, obowiązek wystawienia tzw. faktury zaliczkowej (zob. art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT), której wymaganą treść określa art. 106f ustawy o VAT >>patrz tabela.
Taką właśnie fakturę (tj. fakturę zaliczkową) powinien właśnie wystawić czytelnik (przy założeniu, że zapłatę otrzymał przed dostawą towarów lub wykonaniem usługi i że nie mają w przedstawionej sytuacji zastosowania przepisy określające szczególny sposób powstawania obowiązku podatkowego).
Kiedy była dostawa
Faktury zaliczkowej czytelnik nie musi jednak wystawić, jeśli w tym samym miesiącu co otrzymanie zapłaty zrealizuje dostawę towarów lub wykona usługę, której ta zapłata dotyczy. Przyjmuje się bowiem, że w takich przypadkach wystawianie faktur zaliczkowych nie jest konieczne. Jak wyjaśniła Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 19 lutego 2015 r. (ITPP3/443-684/14/MD), „gdy otrzymana zaliczka na poczet dostawy towarów oraz realizacja dostawy mają miejsce w tym samym miesiącu (okresie rozliczeniowym), wówczas obowiązek podatkowy (i obowiązek udokumentowania zdarzenia), zarówno dla zaliczki, jak i dostawy towarów, powstaje w tym samym miesiącu (okresie rozliczeniowym). Wobec powyższego spółka może zrezygnować z wystawienia faktury zaliczkowej i ograniczyć się do wystawiania faktury zawierającej elementy, o których mowa w art. 106e–106f ustawy, w której uwzględni całość dokonanej dostawy (łącznie z kwotą otrzymanej zaliczki lub zaliczek)".
To nie jest niezbędny element
Ani w przypadku faktur zaliczkowych, ani w przypadku „zwykłych" faktur wskazywanie sposobu zapłaty nie jest konieczne (tj. nie jest wymagane przez przepisy). A zatem czytelnik może po prostu zrezygnować ze wskazania sposobu zapłaty na fakturze. Jeżeli jednak mimo to chce go wskazać, to właściwe jest wpisanie sposobu zapłaty, który został przez kontrahenta wykorzystany (przy czym z wystawionej faktury powinno wynikać, że zapłata w tej części została już otrzymana, a nie że dopiero zostanie otrzymana).
Bez dokumentu końcowego
Gdy faktura zaliczkowa wystawiona przez podatnika obejmuje całą zapłatę, nie należy wystawiać faktury końcowej. Wynika to pośrednio z treści art. 106f ust. 3 ustawy o VAT, który nakazuje wystawianie faktur końcowych tylko gdy faktury zaliczkowe nie obejmują całej zapłaty. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, np. Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 3 października 2014 r. (ITPP1/443-767/14/N). W interpretacji tej uznano za prawidłowe stanowisko podatnika, że „literalne brzmienie przepisu art. 106f ust. 3 ustawy o VAT nakazuje wystawić faktury po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi, wyłącznie wtedy, gdy wystawiona wcześniej faktura zaliczkowa lub kilka faktur zaliczkowych nie obejmują całej zapłaty. Konsekwentnie, w przeciwnym wypadku faktury tzw. rozliczającej nie wystawia się. Skoro zatem wystawione przez spółkę faktury zaliczkowe obejmowały 100 proc. wynagrodzenia za towar, spółka nie ma obowiązku wystawiania na żądania kontrahentów faktur końcowych".
Autor jest doradcą podatkowym