Duża konkurencja na rynku sprawia, że podmioty gospodarcze podejmują działania, które mają sprawić, że ich oferta stanie się konkurencyjna na tle innych propozycji, co w efekcie skłoni potencjalnego nabywcę do zawarcia z nimi umowy. Niewątpliwie za konkurencyjnością oferty przemawia dopuszczenie możliwie szerokiej gamy wariantów płatności. Stąd wiele firm, w tym prowadzonych przez drobnych przedsiębiorców, oferuje swoim kontrahentom wydłużone (odroczone) terminy płatności za dostarczone towary lub usługi. W takiej sytuacji trzeba jednak pamiętać o skutkach podatkowych takiego odroczenia.

Ustawy o podatkach dochodowych (PIT i CIT) przewidują, że przychodami z działalności gospodarczej są kwoty (przychody) należne, chociażby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów i udzielonych bonifikat i skont (art. 14 ust. 1 ustawy o PIT, art. 12 ust. 3 ustawy o CIT). Co więcej, za datę otrzymania przychodu uznaje się (z zastrzeżeniem przypadków szczególnych, takich jak dostawa energii elektrycznej lub gazu czy usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych) dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

- wystawienia faktury,

- uregulowania należności.

Oznacza to zatem, że sprzedawca, który decyduje się na odroczenie nabywcy terminu płatności, a w stosunku do niego nie znajdują zastosowania regulacje szczególne, musi pamiętać o rozliczeniu PIT (CIT) od takiej sprzedaży, niezależnie od tego, czy należność została mu faktyczne zapłacona. Dlatego przeprowadzając sprzedaż na warunkach odroczonego terminu płatności, w korzystniejszej podatkowej sytuacji znajdą się ci sprzedawcy, którzy dla celów zapłaty zaliczek na podatek dochodowy przyjęli kwartalny system rozliczeń. Przepisy umożliwiają stosowanie go przez małych podatników oraz tych, którzy są uznawani za rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej.

Równolegle warto też zwrócić uwagę na to, jakie są skutki odroczenia terminu płatności według przepisów ustawy o VAT. Kluczowe znaczenie ma tutaj powstanie obowiązku podatkowego, gdyż warunkuje konieczność rozliczenia podatku od danej czynności. Podstawową zasadą jest, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy towarów lub usług (art. 19a ust. 1 ustawy o VAT). Od tej reguły ustawodawca przewidział wiele wyjątków zarówno o charakterze przedmiotowym, jak i podmiotowym.

Wśród tych pierwszych należy zwrócić uwagę chociażby na przypadki, w których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (np. wydanie towarów przez komitenta komisantowi), oraz sytuacje, gdy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (np. usługi budowlane świadczone na rzecz innych podatników lub usługi telekomunikacyjne, usługi najmu i stałej obsługi biurowej). Z kolei w aspekcie podmiotowym przewidziano instytucję małego podatnika rozliczającego się metodą kasową (art. 21 ustawy o VAT). Taki podatnik zazwyczaj rozpoznaje obowiązek podatkowy z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.

A zatem sprzedawca, który decyduje się na udzielenie nabywcy kredytu kupieckiego, musi kalkulować w swoim rachunku ekonomicznym konieczność rozliczenia VAT niezależnie od faktu otrzymania zapłaty za dostawę. Oczywiście, jeśli w konkretnym przypadku nie zaistnieją sytuacje szczególne w zakresie zasad rozpoznania obowiązku podatkowego od sprzedaży.

Autor jest doradcą podatkowym