Polisa przedsiębiorcy to nie koszt uzyskania przychodu

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wydatki na polisę ubezpieczeniową na wypadek niezdolności do pracy mają znacznie szerszy charakter i jako stricte osobiste nie mogą być uznawane za wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Tym samym orzeczenie WSA w Gdańsku z 21 października 2015 roku (I SA/Gd 1178/15) wpisuje się w już ugruntowane stanowisko organów podatkowych i sądów administracyjnych.

Powszechna praktyka

Coraz powszechniejszą praktyką wśród przedsiębiorców jest wykup polis ubezpieczeniowych, na podstawie których zakłady ubezpieczeń wypłacają środki pieniężne w przypadku, gdy ubezpieczony na skutek choroby bądź nieszczęśliwego wypadku stanie się częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy. Tego typu polisy mają gwarantować najczęściej, obok jednorazowego świadczenia z tytułu śmierci lub trwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłatę miesięcznego świadczenia na wypadek niemożności prowadzenia działalności gospodarczej. Ideą ubezpieczeń jest gwarancja podtrzymywania dochodu, w sytuacji, gdy nie jest możliwe prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów, które ustawodawca wymienił w art. 23 tej ustawy. Elastyczna definicja wydatków, które mogą być uznawane za koszty uzyskania przychodu, powoduje, że każdy wydatek powinien być analizowany odrębnie, a stworzenie zamkniętego katalogu kosztów podatkowych bądź wydatków niestanowiących kosztów podatkowych wydawałoby się bezzasadne i nieefektywne. Ponadto stały rozwój różnego rodzaju działalności mogących przynosić przychód sprawia, że nie jest możliwe ustalenie stałego katalogu kosztów uzyskania przychodów.

Jednak w przywołanym orzeczeniu sąd podkreślił, że z art. 22 ust. 1 ustawy PIT wynika, iż „koszty uzyskania przychodów nie są kosztami uzyskania jakichkolwiek przychodów, lecz zawsze związane są z uzyskaniem przychodu z konkretnego źródła. Koszty uzyskania przychodu z danego źródła pomniejszają przychody z tego właśnie (...), a nie jakiegokolwiek przychodu. Koszty uzyskania przychodu są zatem ściśle i funkcjonalnie przyporządkowane do danego źródła przychodów".

Poniesiony koszt powinien pozostawać w związku z uzyskanym przychodem. Przy czym, jak podkreślają składy orzekające sądów administracyjnych, poniesienie kosztu nie musi być bezpośrednią przyczyną osiągnięcia przychodu, lecz konieczne jest jego powiązanie (nawet potencjalne) z przychodem.

Trudno wykazać związek z firmą

Gdy polisy ubezpieczeniowe obejmują swoim zakresem wypłatę dodatkowych świadczeń z tytułu śmierci lub choroby, a także wypłatę miesięcznego wynagrodzenia, trudno dopatrywać się związku między przychodem a wydatkiem – uznał gdański sąd administracyjny, który podkreślił, że przedmiotem działalności gospodarczej w rozpoznawanej przez niego sprawie nie był obrót polisami ubezpieczeniowymi. Z tego powodu wydatki związane z zakupem polisy nie mogą być kosztem uzyskania przychodu, gdyż nie dotyczą tego źródła przychodu.

Skład orzekający podzielił również argumentację, która jest widoczna w wydawanych interpretacjach indywidualnych, że ewentualnie wypłacone z polisy świadczenia mogą pokrywać koszty działalności gospodarczej, ale jest to tylko potencjalna sytuacja, gdyż środkami z ubezpieczenia podatnicy mogą dysponować w dowolny sposób. Nadrzędnym celem ponoszenia kosztów ubezpieczenia jest niepogorszenie sytuacji materialnej ubezpieczonego i utrzymanie jego poziomu życia sprzed wypadku bądź choroby. Tego typu wydatki sąd zaszeregował jako wydatki o charakterze osobistym, ponieważ ich opłacenie nie jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Na tej podstawie wydatki te nie mogą zostać wykazane w wartości kosztów uzyskania przychodu w prowadzonej działalności gospodarczej z powodu niespełnienia przesłanek wymienionych w art. 22 ust. 1 ustawy PIT.

Zdaniem autora

Mateusz Wąsik, doradca podatkowy w KPMG w Polsce

Opinie sądów i fiskusa są zgodne

Nieprawomocne orzeczenie WSA w Gdańsku wpisuje się w ugruntowaną już linię interpretacyjną. W interpretacji z 17 lutego 2015 r. Izba Skarbowa w Katowicach (IBPBI/1/415-1395/14/ZK) uznała, że wydatek poniesiony przez okulistkę na dobrowolne ubezpieczenie w celu zabezpieczenia się na wypadek całkowitej czy okresowej niezdolności do pracy wskutek choroby lub nieszczęśliwego wypadku nie jest poniesiony w celu osiągnięcia przychodu z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Nie można też stwierdzić, że wydatek ten przyczyni się do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Nie zmienia tego okoliczność, że umowę ubezpieczenia zawarto z przedsiębiorcą. Analogiczne stanowisko zajęła Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 20 lutego 2014 r. (IPTPB1/415-754/13-2/MD). Organ ocenił, że wydatek radcy prawnego na polisę na życie również nie ma związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Omawiany wyrok sądu administracyjnego potwierdza niekorzystną dla podatników linię interpretacyjną i pozwala wnioskować, że zakwalifikowanie tego typu wydatków jako kosztów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą zostanie zanegowane przez fiskusa. Zaskarżenie decyzji lub interpretacji indywidualnej może nie przynieść korzyści w postaci pozytywnego wyroku sądu administracyjnego.