Sprzedaż towarów lub usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności oraz rolników ryczałtowych wiąże się z koniecznością zgłoszenia kasy fiskalnej. Pierwszym krokiem, jaki powinien podjąć podatnik, to ustalenie, czy i od kiedy jest objęty obowiązkiem ewidencjonowania za pomocą kas fiskalnych.

Czytaj także: Ulga na zakup kasy fiskalnej online

Weryfikacja obowiązku

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, obowiązkiem ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas fiskalnych objęci są podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz:

1) osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej,

2) rolników ryczałtowych.

Ustawodawca wprowadził jednak szereg wyjątków od tego obowiązku, wskazanych w § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (dalej: rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących).

Na mocy tego przepisu, zwolnieni z obowiązku stosowania kas fiskalnych są, m.in.:

1) podatnicy, u których obrót zrealizowany na rzecz osób oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł,

2) podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym rozpoczęli sprzedaż na rzecz osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych, pod warunkiem, że obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do poprzedniego roku podatkowego, kwoty 20 000 zł;

3) podatnicy rozpoczynający po 31 grudnia 2018 r. sprzedaż na rzecz osób fizycznych oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany obrót z tego tytułu nie przekroczy, w powyższej proporcji, kwoty 20 000 zł;

4) podatnicy, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi zwolnione z obowiązku ewidencjonowania, a wymienione w części I załącznika do rozporządzenia, u których „udział procentowy obrotu" był w poprzednim roku podatkowym wyższy niż 80 proc.;

5) podatnicy rozpoczynający po 31 grudnia 2018 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika udział procentowy obrotu:

a) za okres pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności,

b) za okres do końca roku, w przypadku gdy wykonywanie tych czynności w roku podatkowym jest krótsze niż sześć miesięcy będzie wyższy niż 80 proc.

Uwaga!

Na potrzeby stosowania wymienionych zwolnień nie uwzględnia się zrealizowanego lub przewidywanego obrotu z tytułu sprzedaży nieruchomości, a także środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, jeżeli czynności te w całości zostały udokumentowane fakturą.

Z kolei w § 4 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących wskazano zakres dostaw oraz usług, które bezwzględnie powinny być ewidencjonowane za pomocą kas. Zaliczamy do nich, m.in. dostawy:

a) gazu płynnego,

b) części do pojazdów silnikowych, nadwozi, przyczep, kontenerów etc.,

c) sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego,

d) sprzętu fotograficznego,

e) wyrobów z metali szlachetnych (lub z ich udziałem), których dostawa nie może korzystać ze zwolnienia od podatku, o jakim mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej „ustawą",

f) wyrobów tytoniowych, napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 proc.,

g) perfum i wód toaletowych ,

a także świadczenie, m.in. usług:

– przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji,

– przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,

– naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania), w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,

– w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,

– w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów,

– prawniczych i doradztwa podatkowego,

– związanych z wyżywieniem, wyłącznie:

- świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo,

- usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering),

h) fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych,

i) kulturalnych i rozrywkowych.

Jeżeli podatnik prowadzi/zamierza prowadzić sprzedaż określonych towarów/usług na rzecz osób fizycznych i jednocześnie nie spełnia warunków do zastosowania żadnego z wymienionych zwolnień, to będzie miał obowiązek zakupu kasy i prowadzenia ewidencji z jej zastosowaniem. W takim przypadku należy rozważyć, czy podatnik ma obowiązek zakupu kasy fiskalnej online.

Kiedy kasa online

Od 1 maja 2019 r. podatnicy mogą stosować kasy fiskalne online, które przesyłają dane o rejestrowanej sprzedaży do systemu teleinformatycznego (dalej: CRK) prowadzonego przez Szefa KAS. Co do zasady, nie ma obowiązku wymiany dotychczas używanych kas rejestrujących na kasy online, z wyjątkiem niektórych branży.

Obowiązek wprowadzenia kas fiskalnych online będzie obowiązywał:

- od 1 stycznia 2020 r. podatników zajmujących się naprawą pojazdów silnikowych i motorowerów, naprawą opon, ich zakładaniem, bieżnikowaniem, regeneracją i wymianą, a także sprzedażą paliw;

- od 1 lipca 2020 r. podatników świadczących usługi związane z wyżywieniem, w tym stacjonarne placówki gastronomiczne, także sezonowe i w czasie krótkotrwałego zakwaterowania, podatników oferujących usługi hotelarskie, a także zajmujących się sprzedażą węgla i materiałów opałowych;

- od 1 stycznia 2021 r. podatników świadczących usługi z branży fryzjersko-kosmetycznej, budowlanej, prawniczej, związanej z działalnością obiektów służących poprawie kondycji fizycznej, a także lekarzy i dentystów świadczących usługi opieki medycznej.

Pozostali podatnicy nie mają określonego terminu na wymianę dotychczas używanych kas fiskalnych. Jednakże, wskazane zostały daty, po których nie będzie można już nabyć kas starego typu. Kasy z elektronicznym zapisem kopii można będzie nabyć do 31 grudnia 2022 r., zaś kasy z papierowym zapisem kopii do 31 sierpnia 2019 r.

Fiskalizacja i zgłoszenie do CRK

Zgodnie z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas fiskalnych (dalej: rozporządzenie MF z 29 kwietnia 2019 r.), podatnicy, przed rozpoczęciem użytkowania kasy fiskalnej nowego typu, dokonują jej fiskalizacji przy pomocy serwisantów i muszą zapewnić połączenie umożliwiające przesyłanie danych między kasą on-line a Centralnym Repozytorium Kas (CRK).

Fiskalizacji dokonuje się wyłącznie w trybie serwisowym, przed rozpoczęciem jej użytkowania. W wyniku fiskalizacji kasie zostaje nadany numer ewidencyjny, który zapisywany jest w sposób nieodwracany w pamięci fiskalnej, jak i chronionej kasy. W tym momencie do kasy przypisywany jest również numer NIP podatnika. Na koniec wystawiany jest raport fiskalny, przesyłany do CRK.

Zgłoszenie kasy fiskalnej do CRK dokonywane jest automatycznie w trakcie fiskalizacji przeprowadzanej przez serwisanta, co oznacza, że w przypadku kas online nie ma obowiązku dokonywania zgłoszenia o uruchomieniu ich do właściwego urzędu skarbowego w terminie 7. dni.

Przeszkolenie operatorów

Rozporządzenie MF z 29 kwietnia 2019 r. nałożyło na podatników obowiązki związane z ich użytkowaniem. Zgodnie z § 6 ust. 3 tego rozporządzenia, przedsiębiorca powinien zapoznać osobę prowadzącą u niego ewidencję (np. pracownika, członka rodziny, osobę współpracującą) z informacjami obejmującymi podstawowe zasady jej prowadzenia, wystawiania paragonów fiskalnych oraz ze skutkami ich nieprzestrzegania. Takie szkolenie powinno nastąpić przed rozpoczęciem prowadzenia ewidencji przez tę osobę. Warto podkreślić, że niezależnie od rodzaju używanej kasy, obowiązkowo od 1 maja 2019 r. nowi operatorzy kas, jeszcze przed rozpoczęciem pracy z urządzeniem, muszą podpisać oświadczenie o zapoznaniu się z informacją o zasadach prowadzenia ewidencji. Osoby, które już pracowały z kasą fiskalną przed 1 maja 2019 r., musiały podpisać oświadczenie do 31 maja 2019 r.

Użytkowanie

Należy pamiętać, że od momentu uruchomienia trybu fiskalnego, podatnik musi zapewnić stałe połączenie internetowe w celu umożliwienia komunikacji z Centralnym Repozytorium KAS. Przesyłane tam będą dokumenty fiskalne oraz niefiskalne, a także dane zapisane w pamięci chronionej urządzenia, takie jak raporty dobowe czy zdarzenia na kasie. Zgodnie z harmonogramem, przesyłanie danych powinno odbywać się co dwie godziny, jednak repozytorium może zmienić ten okres bez wiedzy podatnika.

Rozliczenie ulgi

Wraz z nowelizacją ustawy o VAT, od 1 maja 2019 r. wprowadzono możliwość ubiegania się o zwrot wydatków poniesionych wyłącznie na zakup kas on-line. Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawiera rozporządzenie Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie odliczania lub zwrotu kwot wydanych na zakup kas rejestru- jących.

Z ulgi mogą skorzystać podatnicy, u których:

a) powstał obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących online i którzy zastosowali się do właściwych terminów w tym zakresie;

b) nie powstał obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży z zastosowaniem kas online, ale dobrowolnie rozpoczęli ją, w wypadku, gdy dotychczas nie używali żadnych innych kas rejestrujących.

Uwaga!

Ulga nie przysługuje podatnikom wymieniającym kasy rejestrujące starego typu na kasy online, z wyjątkiem tych, którzy zostali zobowiązani ustawowo do tej wymiany ze względu na prowadzenie działalności w określonych branżach.

Podatnik może uzyskać zwrot wydatków na kasę online w wysokości 90 proc. ceny jej zakupu netto, ale nie więcej niż 700 zł. Konieczne jest jednak spełnienie kilku warunków, tj.:

1) złożenie wniosku o zwrot do naczelnika urzędu skarbowego,

2) dokonanie fiskalizacji kasy nie później niż w dniu rozpoczęcia prowadzenia ewidencji sprzedaży z zastosowaniem kas online,

3) posiadanie dowodu zapłaty całej należności za kasę online i faktury VAT,

4) rozpoczęcie ewidencjonowania w obowiązujących terminach.

Zgodnie z rozporządzeniem MF z 29 kwietnia 2019 r., odliczenie ulgi może być dokonane w deklaracji dla podatku od towarów i usług za dany okres rozliczeniowy, w stosunku do każdej kasy rejestrującej, na którą przysługuje odliczenie. Jeżeli kwota wydana na zakup będzie niższa lub równa podatkowi należnemu w danym okresie rozliczeniowym, podatnik może go pomniejszyć o wartość zakupu (nie więcej niż 700 zł od każdej z nabytych kas).

W sytuacji, gdy kwota ta przewyższa podatek należny, podatnik ma prawo pomniejszyć go o wysokość wydatku na kasę, a pozostałą część tej kwoty może w tym okresie rozliczeniowym wykazać do zwrotu na rachunek bankowy lub powiększyć podatek naliczony w celu przeniesienia go na następny okres rozliczeniowy. Jeżeli zaś w danym okresie rozliczeniowym nie wystąpił podatek należny, podatnik wykazuje całą kwotę wydaną na zakup do zwrotu na rachunek bankowy lub powiększa podatek naliczony do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy.

Konrad Dura doradca podatkowy, menedżer w Departamencie Doradztwa Podatkowego w Mariański Group Kancelarii Prawno-Podatkowej