- Niektórzy klienci mojego biura rachunkowego (podatnicy PIT i CIT) posiadający środki trwałe – samochody osobowe i samochody ciężarowe amortyzowane metodą liniową – chcieliby obniżyć ustawową 20-proc. roczną stawkę amortyzacyjną. Kiedy jest to możliwe i czy można później powrócić do ustawowej stawki? – pyta czytelniczka.

Odpisów amortyzacyjnych metodą liniową – przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych – dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT albo art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Nie określono warunków

Stosownie do art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT, podatnicy mogą obniżać stawki podane w wykazie stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych środków trwałych. Stawkę można zmienić począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Podatnicy wybierają jedną z metod amortyzacji określonychw art. 16i–16k ustawy o CIT oraz art. 22i–22k ustawy o PIT dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego (art. 16h ust. 2 ustawy o CIT i art. 22h ust. 2 ustawy o PIT).

Obniżenie lub późniejsze podwyższenia stawki amortyzacyjnej w trybie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT lub art. 22i ust. 5 ustawy o PIT nie jest zmianą metody amortyzacji. Środek trwały w dalszym ciągu jest amortyzowany za pomocą metody liniowej, a zmianie ulega jedynie wysokość stawki amortyzacyjnej (interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 24 października 2013 r., IPTPB3/423-303/13-2/GG; interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 lutego 2013 r., ILPB4/423-396/12-2/MC).

Możliwość obniżania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 17 stycznia 2014 r., ITPB3/423-511a/13/PST).

Uwaga! Stawkę można obniżyć tylko w przypadku środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 29 listopada 2012 r., IBPBI/2/423-1123/12/JS) i amortyzowanych liniową metodą amortyzacji. Nie jest możliwe obniżenie stawek amortyzacyjnych przez podatników amortyzujących środki trwałe za pomocą innych metod, np. podatników, którzy stosują indywidualne stawki amortyzacyjne (wyrok WSA w Opolu z 12 października 2011 r., I SA/Op 74/11).

Dotyczy poszczególnych trwałych składników majątku

Podatnik może obniżyć stawki amortyzacyjne dla wybranych/pojedynczych środków trwałych, zaklasyfikowanych do danej grupy czy rodzaju. Mając kilka, czy kilkanaście środków trwałych tego samego rodzaju, może stosować obniżoną stawkę, przykładowo, jedynie w stosunku do jednego z tych środków, pozostałe natomiast amortyzować według stawek dotychczas stosowanych. Zatem każdy pojazd (środek trwały) amortyzowany metodą liniową może mieć w różnym stopniu obniżoną stawkę amortyzacyjną (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 17 stycznia 2014 r., ITPB3/423-511e/13/PST; interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 24 października 2014 r., ITPB3/423-351/14/PS).

Podstawowym warunkiem jest, aby stawki te nie były wyższe od stawek określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych (tak interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 8 marca 2013 r., IPPB3/423-1039/12-2/MS1).

Przykład

Alfa sp. z o.o. posiada 10 samochodów ciężarowych. Wszystkie są amortyzowane metodą liniową i przy zastosowaniu rocznej stawki amortyzacyjnej z ustawowego wykazu. Rokiem podatkowym spółki Alfa jest okres od 1 lipca do 30 czerwca następnego roku.

Od lipca 2015 r. spółka Alfa planuje obniżyć stosowane na te samochody stawki amortyzacyjne do 10 proc. Może to zrobić w stosunku do wszystkich 12 samochodów lub tylko do wybranych pojazdów (np. 2, 5 czy 10 samochodów). Może też obniżyć do 10 proc. stawkę na niektóre auta, a w stosunku do innychustalić ją na poziomie 15, 12, 8, 6 proc.

To, że stawkę amortyzacyjną można obniżyć w stosunku do wszystkich lub wybranych środków trwałych, pozwala podatnikowi elastycznie kształtować wysokość obciążeń podatkowych.

W którym momencie

Podatnik może obniżyć stawki amortyzacyjne na podstawie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT lub art. 22i ust. 5 ustawy o PIT:

- w stosunku do środków trwałych pozostających już w ewidencji – począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego,

- w stosunku do środków trwałych wprowadzonych po raz pierwszy do ewidencji –począwszy od miesiąca, w którym te środki zostały wprowadzone do ewidencji

Przykład

Firma C (osoba prawna) planuje obniżyć stawki amortyzacyjne dla posiadanych samochodów osobowych i ciężarowych ujętych w ewidencji środków trwałych.

Wariant I

Rokiem podatkowym firmy C jest okres od 1 czerwca do 31 maja następnego roku. C może obniżyć stawki amortyzacyjne najwcześniej od 1 czerwca 2015 r.

Wariant II

Rokiem podatkowym firmy C jest rok kalendarzowy.

C może obniżyć stawki amortyzacyjne najwcześniej od 1 stycznia 2016 r.

Nie można zatem obniżyć stawki amortyzacyjnej dla środków trwałych amortyzowanych metodą liniową od dowolnego miesiąca.

Nawet kilka razy

Przepisy nie zabraniają obniżenia stawki amortyzacyjnej danego środka trwałego nawet kilka razy, a następnie jej podwyższenia. Podatnik może zmienić stawkę (zmniejszyć bądź zwiększyć uprzednio obniżoną):

- począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo

- począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Przykład

W lipcu 2014 r. firma B wprowadziła do ewidencji środków trwałych samochód osobowy, wybierając liniową metodę amortyzacji i ustawową 20-proc. stawkę amortyzacji. Rokiem podatkowym firmy B jest rok kalendarzowy. Od 1 stycznia 2015 r. firma B. obniżyła ustawową stawkę amortyzacji do 12 proc. Od 1 stycznia 2016 r. firma B będzie mogła:

- nie zmieniać stawki amortyzacyjnej i pozostawić ją na poziomie 12 proc.,

- obniżyć stawkę amortyzacyjną, np. do 10 albo 8 proc.,

- podwyższyć stawkę amortyzacyjną, np. do 16 proc., nie więcej jednak niż wynosi stawka ustawowa, tj. 20 proc.

Obniżenie ustawowych stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych amortyzowanych metodą liniową nie pozbawia podatnika prawa do późniejszego powrotu do stawki ustawowej, ewentualnie podwyższenia obniżonej stawki, nie wyżej jednak niż do wysokości stawki ustawowej (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 lutego 2014 r., ILPB4/423-457/13-2/DS).

Również podwyższenie obniżonych w analizowanym trybie stawek amortyzacyjnych jest możliwe dla wszystkich lub wybranych/pojedynczych środków trwałych (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 8 marca 2013 r., IPPB3/423-1039/12-2/MS1).

Do jakiego poziomu

Ustawodawca nie określił minimalnego poziomu, do którego można obniżyć stawki amortyzacji podatkowej. W wydawanych interpretacjach organy podatkowe wskazują, że w przypadkach określonych w art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT, podatnik może obniżać stawki amortyzacyjne do dowolnej wysokości, w tym również bliskiej zeru dla poszczególnych (wybranych) środków trwałych (zarówno w odniesieniu do środków trwałych nowo wprowadzonych do ewidencji środków trwałych, jak i takich, które już podlegają amortyzacji), dla których przyjęto liniową metodę amortyzacji (interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 10 maja 2012 r., IPTPB3/423-79/12-5/PM). Przykładowo organy podatkowe zgodziły się na obniżenie ustawowych stawek amortyzacyjnych do poziomu:

- zero proc. (interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 2 października 2014 r., IPTPB3/423-232/14-2/KC),

- 0,1 proc. (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 19 sierpnia 2014 r., ITPB3/423-218a/14/PST),

- 1 proc. (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 grudnia 2013 r., ILPB4/423-390/13-2/ŁM).

Te same zasady obowiązują w specjalnej strefie

Analogiczne zasady dotyczące zmiany obniżonych stawek amortyzacyjnych mogą być stosowane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. Takich wyłączeń nie zawierają ani przepisy podatkowe, ani przepisy regulujące działalność w specjalnej strefie ekonomicznej (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 lutego 2013 r., ILPB4/423-396/12-2/MC).

Auta o wartości ponad 20 000 euro

Obniżając stawkę amortyzacyjną samochodów osobowych, których wartość początkowa przekracza 20 000 euro, trzeba mieć na uwadze, że nie cały dokonany odpis amortyzacyjny będzie kosztem uzyskania przychodów.

Podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne w części ustalonej od wartości samochodu nieprzekraczającej równowartości 20 000 euro. Musi zatem ustalać, jaka część każdego odpisu amortyzacyjnego dotyczy wartości samochodu nieprzekraczającej równowartości 20 000 euro i tylko tę część zaliczyć do kosztów podatkowych. Pozostała część odpisu nie stanowi kosztów uzyskania przychodów.

Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów odnosi się do każdorazowego odpisu amortyzacyjnego (tj. dokonywanego za miesiąc, kwartał lub rok), a nie do ich sumy. Podatnik nie może zatem amortyzować samochodów osobowych w taki sposób, że odpisy amortyzacyjne będą w całości zaliczane w koszty uzyskania przychodów aż do chwili, gdy łączne odpisy amortyzacyjne zaliczane w koszty uzyskania przychodów zrównają się z kwotą w złotych 20 000 euro, po czym kolejne odpisy amortyzacyjne nie będą uznawane za koszty uzyskania przychodów.

Pod rozwagę

Obniżenie stosowanych rocznych stawek amortyzacyjnych:

- na pojazdy – powinny przemyśleć firmy, które na przestrzeni kilku lat generują straty podatkowe i istnieje ryzyko, że nie zdążą potrącić straty z lat ubiegłych z dochodem podatkowym. Gdy obniżą stawki amortyzacyjne, to zmniejszą się ich koszty uzyskania przychodów. Wykazana za dany rok strata będzie mniejsza, ryzyko braku możliwości jej rozliczenia zostanie ograniczone lub nawet pojawi się dochód, z którym będzie można rozliczyć z stratę z lat ubiegłych;

- na drogie samochody osobowe – powinny przemyśleć firmy, które planują sprzedać te pojazdy np. po 2–3 latach używania. Niższe odpisy amortyzacyjne oznaczają mniejsze odpisy amortyzacyjne nieuznawane za koszt podatkowy, a w konsekwencji wyższe koszty uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży tych środków trwałych.

— Marcin Szymankiewicz

Marcin Szymankiewicz, doradca podatkowy

Mimo że na podstawie literalnego brzmienia art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT można byłoby twierdzić – i takie stanowisko zajmują aktualnie organy podatkowe – że stawkę amortyzacyjną można obniżyć nawet do zera proc., to obniżenie do zbyt niskiego poziomu może nie pozwolić na całkowite zamortyzowanie danego środka trwałego. O ile obniżenie rocznej stawki amortyzacyjnej na samochody osobowe lub ciężarowe z 20 proc. do 12,5 lub 10 proc. nie powinno budzić wątpliwości (okres amortyzacji wydłużyłby się z 5 lat do 8 lub 10 lat), o tyle obniżenie tej stawki do poziomu 2 lub 0,5 proc. może je powodować. Okres amortyzacji wydłużyłby się wtedy do 50 lub 200 lat, a więc znacznie poza okres normalnej eksploatacji pojazdów.

Z kolei, obniżenie stawki do poziomu zero proc. oznacza faktyczną rezygnację z amortyzacji i firmy powinny raczej ostrożnie podchodzić do tej możliwości. Zastrzeżenia te są o tyle istotne, że obecnie organy podatkowe także zaznaczają, że wysokość zmienionej stawki amortyzacyjnej powinna być ustalona z uwzględnieniem okresu efektywnej użyteczności gospodarczej danego środka trwałego oraz zasad prowadzonej polityki podatkowej (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 2 października 2014 r., IBPBI/2/423-800/14/IŻ).