Gdy kradzież nastąpiła bez winy podatnika (z przyczyn od niego niezależnych), to zachowuje on prawo do odliczenia podatku i nie ma obowiązku korekty podatku. Logiczne jest zatem, że gdy kradzież nastąpiła z przyczyn zależnych od podatnika (a więc z jego winy), to wówczas następuje utrata prawa do odliczenia podatku i występuje obowiązek jego korekty.

Potwierdzenie w orzecznictwie

Znajduje to potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Tytułem przykładu warto przytoczyć tezy orzeczenia z 19 stycznia 2012 r. (I SA/Rz 785/11) Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie. Sąd stwierdził mianowicie, że gdy kwotą niedoboru został obciążony pracownik podatnika, który w imieniu i na jego rzecz sprzedał towary, a nad działaniem pracownika podatnik jako pracodawca sprawował nadzór, to brak jest podstaw do stwierdzenia, że niedobór wystąpił z przyczyn niezależnych od podatnika.

Ponadto, dokonując wykładni a contrario art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, należy stwierdzić, że gdy z przyczyn od podatnika zależnych, np. w wyniku niedoborów zawinionych na skutek niedopełnienia obowiązków przez osobę odpowiedzialną materialnie za powierzone mienie podatnika, nie dochodzi do wykorzystania nabytych towarów do działalności opodatkowanej, podatnik traci prawo do odliczenia. W takiej sytuacji odliczona kwota podatku z tytułu nabycia towarów, które ostatecznie nie zostały wykorzystane do działalności opodatkowanej powinna być skorygowana, na podstawie art. 91 ust. 7d ustawy o VAT.

Warto przy tym zwrócić uwagę na:

1. po pierwsze wynikającą z przytoczonych tez orzeczenia przesłankę niedochowania należytej staranności oraz

2. po drugie na to, że zdaniem sądu za kradzież z przyczyn zależnych od podatnika uważa się także taką kradzież, która powstała na skutek niedopełnienia obowiązków przez osobę materialnie odpowiedzialną za powierzone jej mienie.

W podobnym tonie wypowiedział się NSA w wyrokach z 27 kwietnia 2010 r. (I FSK 1849/09) oraz z 14 października 2010 r. (I FSK 1450/09), a także z 19 lipca 2011 r. (I FSK 1123/10). W tym ostatnim wyroku sąd stwierdził, że: „W przypadku, gdy zakup surowca był dokonany z zamiarem wykorzystania go do działalności opodatkowanej, a następnie został ujawniony niedobór surowców lub gotowych już towarów i niedobór ten jest zawiniony przez podatnika, to prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem utraconych surowców lub towarów nie przysługuje".

Jak wynika z wyroku WSA w Kielcach z 27 kwietnia 2014 r. (I SA/Ke 48/14): „Powyższe było konsekwencją stwierdzenia niedochowania przez skarżącą przy prowadzeniu działalności należytej staranności w celu zabezpieczenia majątku przed wystąpieniem strat. Świadczą o tym okoliczności powstania niedoboru podane przez samą spółkę, tj. mała obsada pracowników magazynu głównego, nieuwaga pracowników, spiętrzenie dokumentów, pomyłki w przesunięciach magazynowych, pobieranie z magazynu podzespołów oraz części zamiennych do remontów i napraw, mimo braku wystarczającej obsady pracowników magazynowych w soboty, zamawianie przez oddziały spółki części u dostawcy z odbiorem bezpośrednio u zamawiającego poza obiegiem magazynowym. Tymczasem to w gestii podatnika było zabezpieczenie warunków gospodarowania towarami i materiałami oraz zorganizowanie obiegu dokumentów w sposób pozwalający na pełną kontrolę zamówień i dostaw celem zminimalizowania strat".

W której deklaracji

Rzecz jasna nie można pominąć również kwestii samej korekty podatku naliczonego. Otóż zgodnie z art. 91 ust. 7d ustawy o VAT w przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów handlowych (surowców, materiałów), nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.

Korekta podatku naliczonego powinna więc zostać ujęta w deklaracji podatkowej składanej za okres, w którym wystąpiło zdarzenie polegające na zawinionej przez podatnika kradzieży towaru.