Administracja podatkowa odpowiada za pozyskiwanie dochodów budżetowych oraz prowadzi działania podnoszące świadomość podatkową. Realizacji tych zadań służą m.in. działania podjęte w ramach zarządzania ryzykiem zewnętrznym.
Szara strefa
Biorąc pod uwagę niekorzystne aspekty związane m.in. z funkcjonowaniem szarej strefy, takie jak powstawanie na rynku nieuczciwej konkurencji, czy też uszczuplanie dochodów budżetowych, administracja podatkowa koncentruje swoje działania na podmiotach uchylających się od opodatkowania. Tym samym ogranicza działania weryfikacyjne wobec podatników prawidłowo wypełniających obowiązki podatkowe. Chodzi więc o to, aby kontrole prowadzone były w taki sposób, żeby ograniczać działania wobec podatników rzetelnie rozliczających swoje podatki, a koncentrować się na podmiotach uchylających się od opodatkowania.
Wypełnianie zobowiązań podatkowych
Głównym założeniem działań organów podatkowych w zakresie sprawdzania prawidłowości wypełniania zobowiązań podatkowych jest prowadzenie kontroli podatkowych w oparciu o analizę ryzyka. Znalazło to odzwierciedlenie w procedowanej ustawie o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw. Te regulacje nakładają na organy podatkowe obowiązek przeprowadzania kontroli podatkowych na podstawie analizy ryzyka – czyli prawdopodobieństwa wystąpienia naruszenia przepisów prawa.
Krajowy Plan Działań
Na podstawie zidentyfikowanych i zdefiniowanych ryzyk tworzony jest krajowy katalog obszarów i podobszarów ryzyka, priorytetowych z punktu widzenia zainteresowania administracji podatkowej tzw. Krajowy Plan Działań.
Działania administracji podatkowej ukierunkowane są przede wszystkim na te obszary zagrożeń, które charakteryzują się wysokim ryzykiem wystąpienia nieprawidłowości podatkowych. Skoncentrowanie aktywności na podmiotach w obszarach wysokiego ryzyka przyczynia się do efektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów kadrowych i rzeczowych administracji podatkowej. Rezultatem tych działań jest również wzrost skuteczności i efektywności finansowej podejmowanych działań.
Potwierdzeniem takiego podejścia są wyniki kontroli podatkowych przeprowadzonych przez urzędy skarbowe w latach 2013 – 2014. Skuteczność kontroli podatkowych, liczona jako iloraz liczby kontroli podatkowych z uszczupleniami ? 1.000 zł i liczby kontroli podatkowych ogółem, przeprowadzonych w 2014 roku w obszarach ryzyka wskazanych w Krajowym Planie Działań na 2014 rok, wzrosła, w odniesieniu do roku 2013, o 13,5 punktów procentowych.
Jednocześnie efektywność finansowa ww. kontroli, rozumiana jako średnia kwota uszczuplenia na kontrolę podatkową, w 2014 roku wzrosła, w porównaniu do roku 2013, o 51%. Spadek występuje jedynie w odniesieniu do liczby kontroli, co wynika z coraz większego stopnia skomplikowania i czasochłonności kontroli przeprowadzanych u podmiotów w priorytetowych obszarach ryzyka.
Ministerstwo Finansów na bieżąco monitoruje wskaźnik różnic pomiędzy ustaleniami kontroli, a decyzją organu podatkowego/korektą deklaracji złożoną przez podatnika/wpłatą dokonaną przez podatnika oraz wskaźnik spraw uchylonych przez wojewódzkie sądy administracyjne.
Krajowy Plan Działań na 2015 rok został opublikowany już w grudniu 2014 roku, co pozwoli podatnikom zapoznać się z zagrożeniami identyfikowanymi przez administrację podatkową i w konsekwencji podjąć działania zmierzające do samodzielnego zweryfikowania prawidłowości wypełniania obowiązków podatkowych.
Z drugiej zaś strony pozwoli organom podatkowym, prawidłowo zaplanować i przeprowadzić działania. Prawidłowy dobór podmiotów do działań podejmowanych w wyniku reakcji na zidentyfikowane ryzyko, a tym samym prawidłowo zorganizowany i przeprowadzony proces typowania do ww. działań, jest bowiem podstawą skutecznego i efektywnego poboru należności podatkowych przez administrację podatkową.
