- Przedsiębiorca (osoba fizyczna) prowadzi skład materiałów budowlanych. 8 grudnia 2014 r. przekazał córce (również prowadzącej działalność gospodarczą) w darowiźnie towary handlowe (glazurę) o wartości 12 300 zł (w tym VAT 2300 zł). Glazurę tę nabył 6 października 2014 r. (faktura od dostawcy z 6 października 2014 r., nr 134/10/2014, na kwotę brutto 12 300 zł) i ujął w kwocie netto (10 000 zł) w podatkowej księdze przychodów i rozchodów po stronie kosztów jako zakup towarów handlowych. Przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową. Czy w związku z przekazaniem towaru w formie darowizny córce przedsiębiorca musi skorygować koszty uzyskania przychodów? – pyta czytelnik.

W przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów:

- koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione (art. 22 ust. 4 in principio ustawy o PIT)

- za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu (zob. art. 22 ust. 6b ustawy o PIT).

Zasady ewidencjonowania w podatkowej księdze przychodów i rozchodów wydatków na zakup towarów handlowych są określone w przepisach rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (tekst jedn. DzU 2014 r. poz. 1037; dalej: rozporządzenie).

Niezwłocznie po otrzymaniu

Zakup towarów handlowych, jak wynika z § 17 ust. 1 rozporządzenia, musi być wpisany do księgi niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Wyjątek ustanawia § 30 rozporządzenia. Zgodnie z nim w razie prowadzenia księgi przez biuro rachunkowe zapisy są dokonywane w porządku chronologicznym na podstawie dowodów, w czasie zapewniającym prawidłowe i terminowe rozliczenia z budżetem, lecz nie później niż do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym. Towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej (zob. § 3 pkt 1 lit. a rozporządzenia).

Wydatki na zakup towarów handlowych wpisywane są po stronie kosztów uzyskania przychodów w kolumnie 10. podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Jak wynika z objaśnień do księgi „(...) Kolumna 10. jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych według cen zakupu"

Podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, czyli faktury, faktury VAT RR, rachunki oraz dokumenty celne,  wystawione zgodnie z odrębnymi przepisami (§ 12 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia).

Przykład

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że przedsiębiorca kupił glazurę 6 października 2014 r. (faktura od dostawcy z 6 października 2014 r. nr 134/10/2014 na kwotę brutto 12 300 zł) i ujął wydatek w kwocie netto (10 000 zł) w podatkowej księdze przychodów i rozchodów po stronie kosztów jako zakup towarów handlowych.  Zaewidencjonowanie tego wydatku w podatkowej księdze przychodów i rozchodów wygląda następująco:

Tylko określona grupa wyrobów

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju, z tym że kosztem uzyskania przychodów są koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje (art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT).

Nie każde nieodpłatne świadczenie to darowizna

- Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 § 1 kodeksu cywilnego).

- Nie jest darowizną bezpłatne przysporzenie, gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu (art. 889 pkt 1 kodeksu cywilnego).

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy tego zobowiązania, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 kodeksu cywilnego.

Zmienia się przeznaczenie

Organy podatkowe przyjmują, że w przypadku przekazania w darowiźnie zaewidencjonowanych wcześniej w księdze przychodów i rozchodów towarów handlowych (jako koszty uzyskania przychodów), wydatki na zakup tych towarów nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Z chwilą  przekazania darowizny towarów handlowych podatnik (darczyńca) powinien zatem skorygować koszty. Nie można już bowiem uznać, że wydatki na przekazane w formie darowizny towary handlowe zostały poniesione w celu uzyskania przychodów. Korektę należy zrobić w dacie przekazania darowizny w kolumnie 10. podatkowej księgi przychodów i rozchodów ze znakiem (-) lub kolorem czerwonym – zgodnie z postanowieniami § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia  >patrz ramka (tak interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 18 lipca 2014 r., IPPB1/415-513/14-2/AM oraz interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 9 listopada 2012 r., IPPB1/415-1031/12-2/MT).

*Jak poprawiać zapisy w księdze

Stwierdzone błędy w zapisach poprawia się przez wprowadzenie do księgi niewpisanych dowodów lub dowodów zawierających korekty błędnych zapisów. Zapisy zmniejszające przychody lub koszty mogą być dokonywane ze znakiem minus (-) lub kolorem czerwonym (§ 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia).

Przykład

Przedsiębiorca przekazał córce (również prowadzącej działalność gospodarczą) w drodze darowizny glazurę – towar handlowy – o wartości 10 000 zł netto. Musi zatem skorygować koszty w dacie przekazania towarów (8 grudnia 2014 r.). Korektę tę można ująć w podatkowej księdze przychodów i rozchodów na jeden z dwóch sposobów.