Od kilku lat listopad i grudzień to dla podatników czas, gdy są podejrzewani o przestępstwo rzekomo popełnione pięć lat wcześniej. Powód? Dobiega końca okres przedawnienia podatków, a więc fiskus ima się różnych trików, by te należności ściągnąć, i to z jak najwyższymi odsetkami.
Polega to na wszczęciu kontroli, a także postępowania karnoskarbowego. Start tego ostatniego wstrzymuje bieg przedawnienia podatku. Obowiązuje też reguła, że podczas trwania kontroli nie można korygować deklaracji podatkowej w zakresie objętym kontrolą. Podatnik jest zatem w matni.
Takie przypadki nie są odosobnione. Na sprawę zwróciła uwagę Najwyższa Izba Kontroli w raporcie z września. Izba ustaliła, że ponad połowa skontrolowanych urzędów skarbowych podejmowała czynności sprawdzające dopiero w roku przedawnienia zobowiązania podatkowego. Stanowiły one 33–56 proc. ogółu czynności. W efekcie naliczano nawet dwukrotnie wyższe odsetki, niż gdyby czynności te podjęto we wcześniejszym terminie. NIK napiętnowała te praktyki, sugerując „zorganizowanie pracy w urzędach skarbowych w sposób umożliwiający bieżącą weryfikację rozliczeń podatników i przekazywanie informacji między urzędami, a także ograniczenie do minimum spraw rozpatrywanych w roku przedawnienia".
Na takie sztuczki pozwala przede wszystkim art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej. Dlatego właśnie wielu niezależnych ekspertów postuluje jego zniesienie. W najbliższych dniach taką zmianę – choć nie do nowego kodeksu, lecz do dzisiejszej ordynacji – ma zaproponować prezydent RP.
Jeśli jednak nowy kodeks podatkowy ma ukrócić takie poczynania skarbówki, zmiany nie powinny się ograniczać do tego przepisu. Zdaniem Agnieszki Poręby, doradcy podatkowego z Independent Tax Advisers, organy skarbowe oprócz tego triku mogą na kilka innych sposobów wstrzymywać bądź przerywać bieg przedawnienia. – Jednym z nich jest zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony, a taką możliwość przewiduje art. 70 § 4 ordynacji – zauważa ekspertka. Dodaje jednak, że nowe przepisy powinny zagwarantować organom podatkowym prawo do ścigania rzeczywistych nadużyć podatkowych.
