Fiskus prowadzi postępowanie w zakresie rozliczenia VAT w mojej firmie. Chcę złożyć skargę na bezczynność, jakiej dopuszcza się organ podatkowy. Jednak doczytałem, że wcześniej muszę wysłać do urzędu ponaglenie. Jak to zrobić? Czy rzeczywiście muszę złożyć najpierw ponaglenie, żeby się w sposób skuteczny poskarżyć na to, że fiskus nic nie robi w mojej sprawie? – pyta czytelnik.

Przepisy prawa podatkowego, regulując zasady prowadzenia postępowania podatkowego, nakładają zarówno na organ, jak i na stronę postępowania określone prawa i obowiązki. Organ podatkowy, który prowadzi postępowanie, powinien w ustawowo określonym terminie wydać rozstrzygnięcie. Jeśli tego nie uczyni, to podatnik może skorzystać z jednego ze swoich praw, tzn. z prawa do złożenia ponaglenia.

Zgodnie z art. 141 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) na niezałatwienie sprawy przez naczelnika urzędu skarbowego we właściwym terminie lub terminie ustalonym przez organ podatkowy do załatwienia sprawy (art. 140 o.p.) stronie służy ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia. W przypadku bezczynności naczelnika urzędu skarbowego organem wyższego stopnia będzie dyrektor izby skarbowej. Jeśli zaś sprawy nie załatwił dyrektor izby skarbowej lub dyrektor izby celnej, to takim właściwym organem wyższego stopnia będzie minister finansów. Upływ terminów do załatwienia sprawy przez organ podatkowy nie pozbawia go jego właściwości w sprawie czy kompetencji tego organu do jej załatwiania. Upływ czasu nie wpływa również na ważność wykonanych czynności postępowania czy czynności podjętych po upływie terminu.

Złożenie ponaglenia nie jest warunkowane koniecznością uiszczenia opłaty od złożenia pisma ?– ponaglenia. Nie ma więc obowiązku uiszczenia opłaty skarbowej od złożonego ponaglenia.

Dwie przesłanki

Aby ponaglenie organu podatkowego przez przedsiębiorcę mogło być uznane za skuteczne, muszą zaistnieć dwie przesłanki:

1. ?sprawa nie została załatwiona przez organ podatkowy,

2. ?termin do załatwienia sprawy upłynął.

Ponaglenie jest swoistym środkiem prawnym, ponieważ nie odnosi się ono do konkretnej czynności procesowej lub aktu administracyjnego (postanowienie WSA w Warszawie z 31 stycznia 2014 r., III SAB/Wa 46/13).

Instytucja ponaglenia jest takim środkiem, który ma zdyscyplinować organ podatkowy i popędzić go, aby szybko załatwił sprawę w przypadku przekroczenia terminów do jej załatwienia. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy przekroczenie nastąpiło bez powiadomienia strony o niezałatwieniu sprawy w terminie i bez wyznaczeniu nowego terminu (wyrok NSA z 7 września 2011 r., II GSK 1238/11).

Ponaglenie jest więc nie tylko prawnym instrumentem, który ma na celu stworzenie stronie realnej ochrony procesowej, ale także mechanizmem wymuszającym sprawność działania ze strony administracji publicznej i kontrolę tej działalności przez sąd (wyrok WSA w Warszawie z 13 marca 2008 r., III SA/Wa 2226/07).

Do chwili wydania rozstrzygnięcia

Przepisy prawa podatkowego nie określają terminu, w którym przedsiębiorca może złożyć ponaglenie. Jednak takie pismo może zostać złożone od chwili, gdy już upłynął termin do załatwienia sprawy, ale nie później niż do momentu wydania rozstrzygnięcia, czyli załatwienia sprawy przez organ (wyrok WSA w Poznaniu z 14 marca 2013 r., I SAB/Po 1/13).

Uprawniona jest strona

Prawo do złożenia ponaglenia na niezałatwienie sprawy przez naczelnika urzędu skarbowego we właściwym terminie lub terminie ustalonym przez organ podatkowy do załatwienia sprawy dotyczy osób i podmiotów, które są  stronami postępowania podatkowego.

Uwaga! Jeśli strona-podatnik działa przez pełnomocnika, to do pisma z ponagleniem powinna także dołączyć pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Gdzie wysłać pismo

Złożenie przez przedsiębiorcę ponaglenia następuje bezpośrednio do organu wyższego stopnia, z pominięciem organu, który prowadzi postępowanie i który nie dotrzymał terminu. Odmiennie więc, niż jest to np. przy złożeniu przez przedsiębiorcę odwołania, kiedy takie odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu pierwszej instancji, przedsiębiorca składa ponaglenie bezpośrednio do organu wyższego stopnia. Organ pierwszej instancji, dopóki organ drugiej instancji go o tym nie powiadomi, nie ma pojęcia, że podatnik złożył na niego „zawiadomienie" o niezałatwieniu sprawy w terminie – ponaglenie.

Przykład

Przedsiębiorca Marianna Kowalska złożyła ponaglenie bezpośrednio do dyrektora Izby Skarbowej w Lublinie. Złożyła pismo – ponaglenie – w biurze podawczym izby. W ponagleniu wskazała, że organ podatkowy pierwszej instancji w określonym przez siebie uprzednio terminie nie wydał rozstrzygnięcia w sprawie, w której prowadził postępowanie. Podatniczka wskazała jednocześnie na zaniechanie pracowników organu pierwszej instancji i wniosła o wyznaczenie Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Kraśniku dodatkowego terminu do załatwienia sprawy. Wniosła także o zarządzenie wyjaśnienia przyczyn niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie. Ponadto podatniczka złożyła wniosek o ustalenie osób winnych niezałatwienia jej sprawy oraz o pociągnięcie ich do odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Są różne sposoby załatwienia

Organ podatkowy wyższego stopnia ma obowiązek rozpatrzyć ponaglenie niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od jego wniesienia (art. 139 § 2 o.p.).

Organ wyższego stopnia wydaje postanowienie, które rozstrzyga kwestię ponaglenia. Rozstrzygnięcie może być pozytywne albo negatywne. W przypadku uznania przez organ podatkowy wyższego stopnia ponaglenia za uzasadnione ma on obowiązek wyznaczyć dodatkowy termin do załatwienia sprawy. Zarządza także wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie. Ponadto w sytuacji, gdy uzna za konieczne, może również podjąć kroki, które w przyszłości pozwolą zapobiec naruszaniu terminów załatwiania spraw przez organ podatkowy pierwszej instancji. Organ wyższego stopnia stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Kolejne kroki procedury

Złożenie ponaglenia jest istotne, gdy podatnik chce wnieść skargę na bezczynność. Skuteczne wniesienie skargi na bezczynność organu w postępowaniu podatkowym uzależnione jest od rozpatrzenia ponaglenia złożonego w trybie art. 141 § 1 o.p. (wyrok WSA w Warszawie z 16 stycznia 2009 r., VIII SAB/Wa 24/07). Skorzystanie z instytucji ponaglenia jest więc warunkiem (w przypadku pozostawania przez organ w dalszej bezczynności) późniejszego wniesienia przez stronę skargi do sądu administracyjnego (postanowienie WSA w Bydgoszczy z 24 marca 2014 r., I SAB/Bd 64/13).

Organ wyższego stopnia może również pozostawić ponaglenie bez rozpatrzenia, np. gdy podatnik nie uzupełni braków ponaglenia. Jak bowiem stanowi art. 169 § 1 o.p., jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, to organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie siedmiu dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.

Takim brakiem może być np. brak pełnomocnictwa osoby składającej ponaglenie, jeżeli składa je pełnomocnik strony, a nie sama strona.

Przykład

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wezwał pełnomocnika do przedłożenia pełnomocnictwa w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia ponaglenia bez rozpatrzenia. Pełnomocnik nie zastosował się do tego wezwania i nie przedłożył stosownego pełnomocnictwa. W związku z tym dyrektor izby skarbowej pozostawił ponaglenie bez rozpatrzenia.

Urzędnik odpowie za zaniechanie

Pracownik organu podatkowego (np. urzędu skarbowego), który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie, nie zawiadomił strony o niezałatwieniu sprawy we właściwym terminie czy nie załatwił sprawy w dodatkowym terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej przepisami prawa (art. 142 o.p.).

Niezbędne elementy

Pismo – ponaglenie na niezałatwienie sprawy przez naczelnika urzędu skarbowego we właściwym terminie lub terminie ustalonym przez organ podatkowy do załatwienia sprawy – powinno zawierać dane, które pozwolą na skuteczne złożenie ponaglenia, a więc:

1. dane firny (imię i nazwisko podatnika-przedsiębiorcy),

2. adres (siedziba firmy) podatnika,

3. nazwę organu podatkowego, którego dotyczy ponaglenie,

4. nazwę organu, do którego składa się ponaglenie,

5. ?oznaczenie sprawy, której dotyczy ponaglenie i przedmiot postępowania,

6. ?powód złożenia ponaglenia i terminy, które nie zostały dotrzymane,

7. uzasadnienie złożenia ponaglenia,

8. ?żądanie wyznaczenie dodatkowego terminu do załatwienia sprawy,

9. ?żądanie zarządzenia wyjaśnienia przyczyn oraz ustalenia osób winnych niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie,

10. ?ewentualnie żądanie stwierdzenia, że niezałatwienie sprawy w terminie przez organ podatkowy pierwszej instancji nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa,

11. ?podpis podatnika lub pełnomocnika, jeśli pełnomocnictwo jest podpisane przez pełnomocnika wraz z pełnomocnictwem ?i znakami uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł).

WZÓR ponaglenia

Maksymilian Malinowski                                   Warszawa, 20 października 2014 r.

PPHU Art-trans

ul. Zamiejska 7

03-580 Warszawa

Do

Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie

ul. Felińskiego 2b

01-513 Warszawa

dot. NUS-4112/11/2014-JP

Ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie przez Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek

Na podstawie art. 141 § 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 749 ze zm.) wnoszę ponaglenie na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie przez Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek w zakresie podatku od towarów i usług za lipiec 2014 roku. Jednocześnie wnoszę o:

1. uznanie ponaglenia za zasadne,

2. wyznaczenie Naczelnikowi Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek dodatkowego terminu do załatwienia sprawy w zakresie podatku od towarów i usług za sierpień 2014 roku,

3. zarządzenia wyjaśnienia przyczyn oraz ustalenia osób winnych niezałatwienia sprawy w ustawowym terminie,

4. stwierdzenie, że niezałatwienie sprawy w terminie przez organ podatkowy pierwszej instancji miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Uzasadnienie

19 sierpnia 2014 roku złożyłem deklarację VAT-7 za lipiec 2014 roku, wykazując nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w kwocie 1050 zł. Do deklaracji zostały dołączone dokumenty dotyczące tej nadwyżki. 26 września 2014 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek wydał postanowienie o przedłużeniu terminu zwrotu podatku od towarów i usług za lipiec 2014 roku. W uzasadnieniu podał, że z uwagi na konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego termin ustawowy do zwrotu VAT nie może zostać dotrzymany. Jednocześnie wskazał nowy termin, do którego miało zostać wydane stosowne rozstrzygnięcie w przedmiocie zwrotu nadwyżki podatku od towarów i usług za lipiec 2014 roku. Ten termin to 15 października 2014 roku.

Od tego momentu do dziś nie otrzymałem rozstrzygnięcia w tej sprawie. Zgodnie z art. 140 § 1 ordynacji podatkowej o każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy ma obowiązek zawiadomić stronę, podając jednocześnie przyczyny niedotrzymania terminu, i wskazać nowy termin do załatwienia sprawy. Organ podatkowy miał zatem obowiązek wskazać nowy termin załatwienia sprawy i zawiadomić mnie o tym.

Mając na uwadze powyższe, wnoszę jak na wstępie.

Maksymilian Malinowski

Załącznik:

Kserokopia postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek z 26 września 2014 roku